در گفت‌وگو با رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران اظهار شد
«دارویار» تنها راه نجات داروسازی
حمايت از بيماران در گرو حمايت همه‌جانبه از توليد داخل است
به گزارش «دنیای اقتصاد» در طرح دارویار همزمان با افزایش ۴ تا ۲۸۰ درصدی قیمت ۹۳۰ قلم داروی بیمه‌‌ای و ۳۰۰ قلم داروی غیر‌‌بیمه‌‌ای که البته میانگین این افزایش حدود ۳۴ درصد و کمتر از تورم رسمی کشور بوده است، مورد اصلاح پوشش بیمه‌‌ای قرار گرفتند. در عین حال مبلغ افزایش قیمت داروها طی سازوکارهایی توسط سازمان مدیریت برنامه‌‌ریزی و با ابزار بیمه پرداخت می‌شود، به نحوی که میزان هزینه پرداختی بیماران به ازای دارو نسبت به گذشته تغییر نکند. در این طرح همچنین برای رضایت بیشتر بیماران، داروهای بدون نسخه تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند تا افزایش قیمت آنها به بیمار تحمیل نشود.
دلایل استقبال داروسازان
در همین راستا رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی ایران با اشاره به استقبال فعالان داروسازی کشور از اجرایی شدن طرح دارویار گفت: تولید دارو در صنعت دارو نیازمند نهاده‌های متعددی است که بخش عمده آن شامل مواد اولیه و بسته‌‌بندی، منابع انسانی متخصص، ماشین‌‌آلات و حامل‌‌های انرژی است. با وجود این، دولت فقط به ازای برخی مواد موثره دارویی، در قالب ارز ترجیحی یارانه پرداخت می‌کند که این مساله کل صنعت را تحت محدودیت‌‌های شدید اقتصادی قرار داده است. اکبر عبداللهی‌اصل با بیان این مطلب افزود: لذا فعالان داروسازی متقاضی جابه‌جایی پرداخت این ارز و اصلاح قیمت‌‌ها به صورت منطقی و واقعی، در عین اصلاح پوشش بیمه‌‌ای بیماران بوده‌اند.
مخالفان و منتقدان طرح
با این حال، طی هفته‌های گذشته، اجرای طرح دارویار موجی از مخالفت‌ها و نگرانی‌‌ها از سوی برخی نهادهای حکومتی و صنفی مواجه شده است. عبداللهی‌اصل درباره دلایل این مخالفت‌ها و انتقادات بیان کرد: از جمله مخالفان این طرح برخی از نمایندگان مجلس هستند که اجرای طرح را ناگهانی و بدون مشورت و اطلاع قبلی با آنها دانسته و معتقدند که جامعه این شوک را قبول نمی‌کند یا منابع مستمر برای بازپرداخت وجود ندارد. سازمان بازرسی کل کشور دومین مخالف طرح دارویار است و در جلسه‌‌ای با دست‌اندرکاران اعلام کرده که نگران اجرای ناصحیح این طرح توسط برخی نهادهای ذی‌‌مدخل و تحمیل هزینه به مردم است و با دقت بر اجرای این طرح نظارت می‌کند.
وی ادامه داد: در عین حال، انجمن داروسازان ایران با توجه به مطالبات قبلی خود از بیمه‌ها و سوابق بدعهدی‌‌های گذشته، اعلام کرده که این طرح فشار مالی زیادی را به داروخانه‌ها تحمیل می‌کند و اقتصاد آنها را شکننده می‌‌سازد. برخی شرکت‌‌های دارویی و مواد اولیه نیز به دلیل افزایش نیاز به نقدینگی برای تامین مواد اولیه یا واسطه با ارز مبادله‌ای با اجرای این طرح مخالف هستند. درعین حال برخی از گروه‌های داخلی و خارجی منتقد دولت یا سازمان غذا و دارو هم با بزرگنمایی قسمت افزایش و نادیده گرفتن اصلاح قیمت بیمه‌‌ای، شروع به مخالفت با طرح کردند.
افقهای روشن دارویار
بر اساس این گزارش، اگرچه برخی از این ایرادات بحق و صحیح بوده و ایرادات زیادی به نحوه اجرای طرح دارویار و مجری آن وارد است، اما به عقیده کارشناسان افقهای روشنی نیز پیش روی این طرح وجود دارد. عبداللهی‌اصل درباره افقهای روشن این طرح معتقد است: زنجیره تامین دارو یک رشته طولانی است که بسیاری از حلقه‌های آن در اختیار دولت یا حتی صنعت نیست. طی چند سال اخیر مسائلی همچون مشکلات تخصیص ارز بانک مرکزی، عدم امکان جابه‌جایی پول به برخی منابع تامین، نپذیرفتن منابع ارزی ترجیحی توسط برخی تامین‌‌کنندگان، افزایش هزینه‌های تولید ازجمله حقوق منابع انسانی ۱۴۰۱ و تثبیت دستوری قیمت دارو همگی می‌‌رفت تا چرخ صنعت کشور را متوقف کند که مطلوب بسیاری از دشمنان کشور است. وی تاکید کرد: از این رو دولت چاره‌‌ای به جز واقعی کردن قیمت دارو نداشت و در غیر این‌‌صورت، حداقل یک‌سوم داروهای کشور ازجمله داروهای تزریقی بیمارستانی به‌‌علت عدم امکان تامین مواد اولیه دچار کمبود شده و کشور با بحران نبود دارو مواجه می‌شد.
تهدید نظام سلامت درپی کمبود دارو
این فعال صنفی ادامه داد: لذا در قانون بودجه ۱۴۰۱ مجلس مبلغ قابل توجهی را برای بهبود پوشش بیمه‌‌ای و همزمان حذف ارز ترجیحی از صنعت مصوب کرد و اتفاقا راز استمرار این طرح نیز تصویب همین بودجه برای سال‌های بعد است. در طرح جاری که فقط برای داروهای تولید داخل انجام شده، میانگین وزنی افزایش قیمت‌‌ها ۳۴ درصد است و حتی بدون تغییر پوشش بیمه‌‌ای، تورم دارو کمتر از تورم عمومی و افزایش قیمت اقلام ضروری مثل غذا بوده است. وی خطاب به مجلسی‌ها به عنوان مخالفان این طرح تاکید کرد: نمایندگان مجلس که حداقل در ۶ جلسه کمیته غذا و داروی مجلس شرکت داشتند و قانون بودجه را مصوب کردند، باید توجه کنند که اگر افزایش ۳۴ درصدی قیمت اقلام دارویی فشار بر برخی از اقشار را زیاد می‌کند، قطعا کمبود و نبود حتی یک داروی اساسی، موجب تهدید نظام سلامت و بحران کلی کشور می‌شود.
تضمین تداوم طرح با خوش‌‌قولی سازمان مدیریت
عبداللهی‌اصل همچنین با اشاره به دومین افق روشن این طرح تصریح کرد: اگرچه بدعهدی‌‌های گذشته سازمان‌های بیمه، داروخانه‌ها را نگران کرده است، اما تسویه حساب داروخانه‌های سرپایی در روزهای گذشته نشانگر همسویی بیمه‌ها با این طرح است. استمرار این موضوع که به خوش‌‌قولی‌‌های سازمان مدیریت و برنامه‌‌ریزی کشور بر‌‌می‌‌گردد، می‌تواند تداوم طرح را تضمین کند.
اجرای نسخه الکترونیک مستلزم اینترنت پایدار
به اذعان رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات بیوتکنولوژی پزشکی، طبیعی است که برای اجرای طرح و پرداخت هزینه‌های دارویی بیماران از مسیر بیمه، اجرای نسخه الکترونیک ناگزیر است. اما اجرای نسخه الکترونیک، مستلزم وجود اینترنت پایدار در مراکز درمانی، مطب‌‌ها و داروخانه‌ها همزمان با ادارات ستادی و استانی بیمه‌ها است و هرگونه قطعی یا نارسایی شبکه منجر به وارد شدن خسارت جانی یا مالی به مردم می‌شود. وی در ادامه تصریح کرد: تجارب قبلی نشان می‌دهد که اگر زیرساخت فعلی کشور مشمول برخی کج‌‌سلیقگی‌‌ها و اقدامات ناآگاهانه برخی تصمیم‌گیران رسمی و غیر‌‌رسمی برای انواع محدودیت‌‌های اینترنتی جدید قرار نگیرد و وزارت ارتباطات از قطعی‌‌های مکرر اینترنت حداقل در ابتدای اجرای طرح خودداری کند، بیماران و نظام درمان کمتر دچار مشکل می‌شوند.
ایده‌‌آل‌‌گرایی جایگاهی ندارد
وی با بیان اینکه باید قبول کنیم ایران با جمعیت 85 میلیونی و درآمد سرانه فعلی و درنظر گرفتن شرایط تحریمی موجود، امکان هزینه‌‌کرد نظام سلامت را به اندازه دلخواه مردم و نمایندگان آنها در مجلس ندارد، ادامه داد: کافی است مخالفان این طرح، مروری اجمالی بر شاخص‌‌های کشورهای دارای چنین درآمد سرانه‌‌ای در اطلاعات بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول داشته باشند تا متوجه شوند در چنین شرایطی، ایده‌‌آل‌‌گرایی جایگاهی ندارد.
حمایت از تولید داخل، راه نجات کشور
این فعال حوزه پزشکی اظهار کرد: همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب طی چند سال اخیر همواره بر تولید داخلی تکیه کرده‌‌اند، اگر نمایندگان مجلس و کارشناسان سایر نهادهای حاکمیتی نیز راه نجات کشور را در برون‌‌نگری و درون‌‌زایی ذکرشده در سیاست‌های ابلاغی بدانند، آنگاه سعی خواهند کرد از هر طرحی که بندی را از پای صنعت باز کند، حمایت کنند. البته لازم است تصمیم‌‌سازان کشور در راستای حمایت از تولید داخل به نظرات فعالان صنعت نیز توجه کنند. وی یادآور شد: با توجه به مطالب ذکر شده به نظر می‌‌رسد تنها راه حمایت از مردم و بیماران در تامین به موقع داروهای آنها، حمایت از این طرح و البته تامین منابع مالی مستمر برای اجرای آن است.
آزمون و خطای مکرر در نبود نظرخواهی
صاحب‌نظران براین باورند که با وجود ناگزیر بودن کلیت اجرای طرح و تحسین جسارت مجریان آن و همراهی چندجانبه بیمه‌ها و سازمان مدیریت کشور، اگر دست‌اندرکاران طراحی، محاسبات و اجرا به برخی نکات توجه می‌کردند، همراهی بهتری از طرف مردم و سایر نهادها دریافت می‌کردند. عبداللهی‌اصل با تایید این موضوع درباره نقاط ضعف این طرح معتقد است: اگر طرح مذکور دارای پیوست منطقی و حرفه‌‌ای رسانه‌‌ای بود که در آن ابعاد طرح، دلایل اجرا، روش‌های محاسبه، محدودیت‌‌ها و سایر ویژگی‌‌های آن به صورت واقعی ذکر و از انتشار پیام‌‌های ضد و نقیض مسوولان کشور درباره ثبات قیمت دارو خودداری می‌شد، همراهی با آن افزایش می‌‌یافت.
وی با انتقاد از اینکه به نظر می‌‌رسد گروه کارشناسی و طراحی سیاست‌های سازمان غذا و دارو اصرار بر ایجاد دیوار آهنین اطراف خود دارند، افزود: اگرچه بعد از اجرای طرح‌ها و آیین‌‌نامه‌ها و ایجاد جنجال در کشور و گاهی ایجاد بحران، معدودی از آنها در برخی محافل ظاهر شده و سعی بر توجیه یا مددجویی دارند، اما به هیچ نحو پیش از اجرا با افراد باتجربه و خبره فنی مشورت نکردند و اصرار بر آزمون و خطای مکرر دارند.
ساز‌‌و‌‌کار شبهه‌برانگیز قیمت‌‌گذاری
این فعال صنفی در عین حال با بیان اینکه در محاسبات قیمت، فلسفه برخی تغییرات مشخص نیست، عنوان کرد: تغییر قیمتهای متفاوت داروهای مشابه در شرکت‌‌های مختلف یا دزهای مختلف یک دارو با توجه به تبعات اقتصادی و مالی برای شرکت‌‌ها، ایجاد شبهات و سوالاتی می‌کند که بی‌‌پاسخ مانده است. وی ادامه داد: همچنین درباره داروهای بیولوژیک و جدید که قبلا به صورت مقایسه با رقبای خارجی قیمت‌‌گذاری می‌شدند، روش تغییر قیمت بیان نشده و قیمتهای اعلامی با رقبای وارداتی آنها متناسب نیست.
تقابل واردات و تولید
براساس اظهارات رئیس انجمن محصولات بیوتکنولوژی پزشکی، قیمت داروهای وارداتی با فرض تخصیص ارز ترجیحی در این مرحله تغییری نداشته است که این موضوع دو اشکال ایجاد می‌کند. اول اینکه داروهای تولید داخل به‌‌علت استفاده از ارز نرخ آزاد و قیمت جدید، گران‌‌تر از رقبای وارداتی خود با ارز ترجیحی نمود پیدا می‌کنند. دوم اینکه منابع اختصاص‌یافته مجلس در قانون بودجه برای پوشش تبدیل نرخ ارز در این مرحله با اقدامات هیجانی به اتمام رسیده و برای داروهای وارداتی و استمرار طرح کفایت نمی‌کند.
حمایت از بیماران در گرو حمایت همه‌جانبه
درمجموع، بدیهی است که حمایت از بیماران در گرو حمایت صحیح و همه‌جانبه از صنعت تولید داخل است و بدون اجرای این طرح، راهی برای تداوم فعالیت داروسازی کشور باقی نمی‌‌ماند. لذا دست‌اندرکاران و استراتژیست‌‌های آشکار و نهان و مستقیم و غیرمستقیم حوزه سلامت و نظارت بر داروی کشور، باید مشورت با متخصصان این صنعت و استفاده از دانش و تجارب بین‌المللی و آموخته‌های گذشته را شرط عقل و شرع بدانند و به یقین توجه به این مهم منافاتی با تفاوت ایدئولوژی‌‌ها و سیاست‌های افراد در دولت‌های مختلف ندارد.
