تحول معدنی از جنس دیجیتال

الهام معینی‏‏‌فرد مدیرعامل ماین‏‏‌تک متاسفانه برخی گمان می‌کنند تحول دیجیتال، استفاده لوکس و مطابق مد از فناوری‌ها در شرکت‌ها است. حال آنکه این تحول شامل تغییری بنیادین در عملکرد یک سازمان به واسطه بهره‌گیری از فناوری‌‌‌های تحول‌‌‌آفرین است .

 زمانی می‌‌‌توانیم در صنعت مدعی تحول دیجیتال شویم که به‌کارگیری این فناوری‌‌‌ها، مدل‌‌‌های کسب‌‌‌وکار و فرآیندهای عملیاتی ما را به نحو مطلوبی تحت‌تاثیر قرار داده باشند. مدل‌های کسب و کارهای معدنی در آینده به سمت دیجیتالی و بر مبنای توسعه پایدار پیش خواهند رفت. معدن‌کاری پایدار نیز شامل بازسازی معدن، مدیریت آب و انرژی، ایمنی، بهداشت و محیط زیست و همچنین فناوری‌های مورد استفاده شامل اینترنت اشیا، اینترنت ۵G، پهپادها، روباتیک، بلاک‌چین، رایانش ابری، سیستم های مانیتورینگ از راه دور و … هستند. اغلب، معدن‌کاری به دلیل مقاومت در برابر تغییراتی از جنس فناوری‌های نوظهور، مورد انتقاد قرار می‌‌‌گیرد. صنعت معدن دارای کمبود انباشته نوآوری تحول‌‌‌آفرین است، به عبارت دیگر به شدت شاهد«کمبود نوآوری» در این بخش هستیم. متاسفانه اکثر فعالان معدنی در به‌کارگیری فناوری های جدید به خصوص فناوری‌های دیجیتال در معادن و صنایع معدنی بسیار محافظه‌کار و ریسک گریز هستند. با وجود پیشرفت‌های اخیر در فناوری های دیجیتال در کشور و ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت آپ‌های فعال در این حوزه، تنها بنگاه‌های انگشت‌شماری، در برخی موارد روی خوش به این فناوری ها نشان داده‌اند که بیشتر شامل حوزه‌های ایمنی و پایش ماشین‌آلات و سیستم هوشمند مدیریت حمل و نقل در معادن روباز می‌شوند.  تا زمانی‌که بازدهی قابل قبولی در صنعت با فناوری معمولی به دست می‌آید، توجیه هزینه سرمایه‌گذاری برای فناوری‌های نوین در این عملیات سودآور، بسیار دشوار است، به بیان ساده‌تر، وقتی یک معدن جدید با تجهیزات معمول خود با موفقیت و سودآوری کار می‌کند، انگیزه جهت به‌کارگیری فناوری جدید برای معدن‌کار  کاهش می‌یابد. این کسب و کارها معمولا آنقدر سودآور هستند که توجیه متوقف کردن آن صرفا برای کسب درآمد بیشتر امکان‌پذیر نیست. وقتی هم که اوضاع اقتصادی نامناسب باشد، آن کسب و کار نمی‌تواند سرمایه گذاری برای پیاده سازی فناوری را انجام دهد. چالش دیگر، ساختار کلان اقتصادی در ایران است. هنگامی‌که شرکت‌ها به واسطه دسترسی به منابع طبیعی غنی و انرژی ارزان قیمت می‌توانند برای خود مزیت رقابتی ایجاد کنند، انگیزه کمتری برای به کارگیری فناوری‌های نوین خواهند داشت. پس علاوه بر تغییر در دیدگاه بنگاه‌ها و صنعت باید اصلاحات ساختاری اقتصادی و اجتماعی نیز در کشور صورت پذیرد. توسعه زیرساخت‌های مخابراتی و اینترنتی نیز اقدام دیگری است که باید از سمت دستگاه‌های اجرایی صورت پذیرد. اصلاحاتی که به طور حتم هزینه‌بر خواهد بود، ولی برای رقابت‌پذیری صنعت چاره‌ای جز همگام شدن با روند روز دنیا نخواهیم داشت. به طور مثال امروزه شاهد کاهش قیمت جهانی مواد معدنی هستیم که به واسطه بهره‌گیری رقبای جهانی از تحول دیجیتال در صنعت و در نتیجه بهره‌وری بالاتر آنها در تولید است. با توجه به پتانسیل خوب کشور در حوزه معدن و صنایع معدنی، دیر یا زود فناوری‌های دیجیتال، تجزیه و تحلیل داده ها و اتوماسیون همراه با یکپارچه‌سازی، باعث ایجاد فرصت های مناسبی برای صنعت شده و کمک شایانی به بهبود نتایج ایمنی و محیطی، افزایش بهره‌وری، ارتقای چرخه زیست تجهیزات، کاهش ریسک اکتشاف و استخراج و ... خواهد کرد. و در واقع شرکت‌هایی برنده ۱۰ سال آینده کشور هستند که به این باور برسند که هوشمندسازی و تحول دیجیتال به شدت کسب و کارشان را تحت تاثیر قرار داده و با آغوش باز پذیرای این تحولات باشند و به توسعه زیرساخت‌های لازم و آموزش نیروی انسانی متخصص و استفاده از تجارب شرکت‌های موفق جهانی در این زمینه بپردازند. در غیر این صورت تمامی این فرصت‌های پیش رو تبدیل به تهدیدهای جدی برای صنعت شده و توان رقابت جهانی ما را نابود خواهد کرد.