نخستین شرکت دانشبنیان نوع یک وارد فرابورس می‌شود
استارت «نیان» برای تولید خودروی الکتریکی
این سخنان را «محمدعلی چمنیان» بنیان‌گذار و مدیرعامل گروه صنعتی «نیان الکترونیک» می‌گوید که در آستانه سی‌‌سالگی کسب‌‌وکارش، مجوز ورود به فرابورس ایران را دریافت کرده است. شرکت شناخته‌شده محافل تخصصی داخلی و خارجی حوزه مخابرات و الکترونیک و کمتر شناخته‌شده میان مردم. دانشبنیانی قدیمی که حالا با داشتن چند کارخانه در اطراف مشهد، حدود ۷۰۰ نفر کارمند دارد و تنها از این نگران است که مردم آنها را به خاطر تازه بودن بحث دانشبنیانها، در رده استارت‌آپ‌‌های تازه‌کار و کوچک قرار دهند.«ما به بلوغ کامل در تولید و تجاری‌سازی رسیده‌ایم و در این بستر می‌خواهیم محصولاتمان را توسعه بدهیم. در آزمون‌های مختلفی شرکت کرده‌‌ایم؛ در جشنواره معتبری مثل شیخ بهایی در دو دوره فناورترین شرکت دانشبنیان کشور و در دو دوره هم به عنوان بهترین شرکت صنعت الکترونیک ایران انتخاب شدیم. تقریبا تمام جوایز حوزه‌های صنعتی و دانشبنیان را دریافت کرده‌‌ایم. جایزه ملی مدیریت نوآوری و فناوری که یکی از شاخص‌های مهمش توان تجاری‌سازی است. سرمایه‌گذاران حقیقی می‌توانند به سایت شرکت یا امیدنامه مراجعه و افتخاراتمان را ملاحظه کنند و متوجه باشند که «نیان الکترونیک» شرکتی بالغ و توانمند است و مسیر بسیار بزرگی در پیش رو دارد.»
گفت‌وگو با مدیرعامل «نیان الکترونیک» را در ادامه می‌‌خوانید.
از نیان الکترونیک و سابقه فعالیت دانش‌محورتان بگویید.
نزدیک به ۳۰ سال می‌شود که از فعالیت استارت‌آپ نیان الکترونیک یعنی سال ۱۳۷۲ گذشته است. البته آن زمان این ادبیات شکل نگرفته بود و حدود ۲۰ سال بعد از اینکه ما شروع کرده بودیم، در ابتدای دهه ۹۰ این واژگان وارد حوزه مدیریت شد. البته اکنون با وجود گذشت نزدیک به ۱۰ سال از به کار بردن این کلمات هنوز هم توسعه فرهنگِ دانشبنیانی نداشته‌‌ایم و هنوز در مرحله شکل‌گیری ادبیاتش هستیم. یعنی اگرچه ادبیاتش جا افتاده، اما فرهنگش ایجاد نشده است.
چگونه به فکر ورود به بورس افتادید؟
استارتآپها مراحلی دارند، پس از شروع کار شرکتی تاسیس می‌شود، بعد ساختار آن شکل می‌گیرد و بعد تامین و تکمیل نقدینگی از روش‌های مختلف مثل وام بانکی و بعد با رشد و توسعه شرکت، جذب سرمایه بیشتر در دستور کار قرار می‌گیرد. همه استارتآپها به نوعی دوست دارند به جایی برسند که بتوانند وارد بورس شوند و این یک نقطه عطف است. وقتی فیس بوک وارد بورس شد یا اپل و دیگر شرکتهایی که در حوزه فناوری بودند، با افزایش سرعت رشدشان به جایی رسیدند که امروز هستند.
این روزها که همه جا صحبت از «دانشبنیان» است و سال جاری هم به همین عنوان نام‌گذاری شده است فرآیند بورسی شدن نخستین شرکت نوع یک دانشبنیان نباید خیلی سخت بوده باشد؟
هنوز خیلی سخت است تا شرکت‌های دانشبنیان با ملاک‌های پذیرشی که بورس دارد و کار را دشوار می‌کند، وارد بورس شوند. اما الحمدلله ما بعد از ۳۰ سال فعالیت وارد این فاز شدیم و البته خیلی برایش زحمت کشیدیم. خوشبختانه در نخستین جلسه پذیرش آنقدر آماده بودیم که پذیرشمان در همان جلسه اول صورت گرفت.
به نظر شما مردم نباید نگران خریدن سهام یک شرکت دانشبنیان باشند؟
این طور به نظر می‌رسد که دانشبنیانها ریسک بالایی داشته باشند، درحالی که ریسک این شرکت‌ها خیلی کمتر از شرکت‌های سنتی است. دلیل این ترس هم این است که نگاهی سنتی و «محصول‌محور» به ویژه بر اذهان مسوولان حاکم است. به همین دلیل هم مثلا صنایع غذایی خیلی راحت‌تر وارد بورس می‌شوند؛ اما شرکت‌های نوآور که «فناورمحور» هستند نه محصول‌محور، نمادشان با سختی درج می‌شود.
چرا باید تولید فناورمحور نسبت به تولید سنتی ریسک کمتری داشته باشد؟
چون این قابلیت وجود دارد که با به کارگیری یک فناوری یا با کمک سرریز فناوری محصولات در حال تولید، چندصد محصول جدید تولید کرد؛ بنابراین ریسک کار بسیار پایین‌‌تر است. این قدرتی است که دانش و نوآوری و فناوری به آنها می‌دهد و مزیت رقابتی بزرگی است که در پذیرش بورس شرکت نیان الکترونیک ناشناخته بود. اینها از جمله همان دارایی‌های نامشهودی است که به آن اشاره می‌شود و ارزش این دارایی‌ها هم بر اساس میزان زایش و قدرت تجاری‌سازی و ارزش افزوده‌ای است که می‌تواند ایجاد کند. اما اینها مباحثی کمتر شناخته‌شده و جدید است و به همین دلیل هیات پذیرش متقاعد نشده بود که بسیاری از شرکت‌های مشابه ما را پذیرش کند.
مورد بعدی اینکه ما سال‌ها با کمک دانش و فناوری که ایجاد کرده بودیم توانستیم با وجود تحریم‌های گوناگون به‌طور پیوسته کار و تولیدمان را انجام دهیم و وقفه‌‌ای در آن ایجاد نشد، چون هرگاه مثلا به مشکلی برای تامین یک قطعه می‌‌رسیدیم، طراحی محصول را به گونه‌‌ای تغییر می‌‌دادیم که از قطعات دردسترس بتوانیم استفاده کنیم، در حالی که خیلی از تولیدات سنتی ما از تحریم لطمه خوردند.
ما نخستین شرکت نوع یک بودیم که پذیرش شدیم و علتش این بود که چند محصول را تجاری‌سازی کرده و به صادرات هم رسیده بودیم و این تولیدات خیلی به قبول کردن ما کمک کرد. اما شرکت‌های دیگر در مرحله فناوری هستند و چون هنوز محصول خروجی که وارد بازار شود و جایش را باز کند ندارند، کارشان سخت است.
چه محصولاتی غیر از مبدل‌ها و تجهیزات مخابراتی تولید می‌کنید؟
دانشی به نام الکترونیک قدرت، محور کار ماست. الکترونیک قدرت یک شاخه بین رشته‌‌ای در تولید یا تبدیل انرژی الکتریکی است. عمده محصولات ما مبدل‌های انرژی، موتورهای الکتریکی و محرک‌های موتورهای الکتریکی، اینورترهای خورشیدی و کانورترهای بادی هستند. دنیا الان خیلی وابسته به این محصولات است و از هر ۱۰ خبر فناوری دنیا، ۵ خبر به پیشرفت‌های الکترونیک قدرت مرتبط است. الان اگر کسی کولر گازی می‌‌خرد برایش مهم است که اینورتردار باشد که در حوزه کار ماست. موتورهای لوازم خانگی همه در حال تبدیل شدن به موتورهای کم‌مصرفی است که بر پایه فناوری اینورترها بنا نهاده شده‌اند. پیشرفت در حوزه انرژیهای تجدیدپذیر یا خودروهای برقی بسیار وابسته به محصولات حوزه الکترونیک قدرت و مبدل‌های انرژی است.
باتوجه به فناورمحور بودن شما، سهامداران در چه فناوری‌‌هایی سهیم می‌شوند؟
کسی که سهام «نیان» را بخرد شریک شرکت‌های جانبی مثل نیان باتری و نیان موتور می‌شود که ۱۰۰درصد سهامش در اختیار شرکت مادر است. ما در نیان باتری، باتری‌های صنعتی و مخابراتی تولید می‌کنیم و در نیان موتور، موتورهای کممصرف و پربازده، طراحی و تولید می‌کنیم. چند کارخانه دیگر هم باید تاسیس کنیم تا کارمان را توسعه دهیم و برای همین به فکر جذب سرمایه از راه بازار سرمایه هستیم.
ایران نیاز مبرمی به انرژی برق دارد و به ویژه درتابستان شاهد افزایش این نیاز هستیم. چون چیزی به ظرفیت تولید نیروگاه‌های ما اضافه نشده است اما مصرف هر سال اضافه می‌شود که این موضوع باعث عدم تعادلی شده که به قطع برق صنایع می‌‌انجامد. محصولات الکترونیک قدرت در خدمت بهینه‌سازی، کاهش مصرف و تولید از طریق انرژیهای تجدیدپذیر است و ما می‌توانیم بخشی از مشکلات ناشی از عدم تعادل انرژی را با توسعه کارمان حل کنیم.
اما سوددهی در بازار سرمایه اولویت است.
سرمایه‌گذاران حقیقی لازم است به سوددهی این کار دانشبنیان که تقریبا در کل ایران به صورت انحصاری توسط نیان الکترونیک انجام می‌شود، توجه کنند. اینکه ما قطب اصلی الکترونیک قدرت در کشور هستیم. علاوه بر آن، با خریدن سهام «نیان» به وظیفه مسوولیت اجتماعی که به بهبود وضعیت صنعت برق کشور منجر می‌شود هم عمل کرده‌اند. برای مثال جایگزینی موتور کولرهای آبی با موتورهای کممصرف، حدود ۵ هزار مگاوات به توان تولید برق کشوراضافه می‌کند.
فکر می‌کنید چقدر سرمایه نیاز داشته باشید؟
تنها ایجاد بستری برای تولید خودروهای الکتریکی به حداقل ۱۲ هزار میلیارد تومان سرمایه احتیاج دارد. اگر سرمایه کمتری جذب کنیم ناچاریم با ظرفیت کمتری کارهای جدید را شروع کنیم. وقتی فناوری را در اختیار داریم دست خود ماست که تولیدمان را تنظیم کنیم. اما حداقل سرمایه‌ای که نیاز داریم حدود ۳ هزار میلیارد تومان است.
پیش‌بینی شما از روند ورودتان به بازار سرمایه چیست؟
در نوبت عرضه اولیه هستیم. لازم است روند اداری طی شود و پیش‌بینی می‌کنیم ظرف یک ماه آینده قیمت‌گذاری سرمایه‌های ما انجام شود و حدود سه ماه بعد عرضه اولیه داشته باشیم. احتمالا تا انتهای امسال همه این کارها انجام شود. در پاییز عرضه اولیه داشته باشیم و در زمستان افزایش سرمایه خواهیم داشت. درعرضه اولیه ۵ تا ۱۰ درصد از سهام شرکت عرضه خواهد شد.
و حرف آخر...
یکی از ایده‌های بلند‌پروازانه ما این است که کارخانه تولید خودروی الکتریکی تاسیس کنیم. در ایران تمام این تخصص و استادان برجسته‌ای داریم. مقالات زیادی در این زمینه تولید می‌شود اما وقتی توان تولید را نداریم، دانشی که تولید می‌کنیم به درد همان شرکتهایی مثل تسلا می‌‌خورد. درحالی که ما در خودروسازی توان تولید بدنه و قطعات خودرو را داریم.
یکی از پیشرفت‌های بزرگ بشر، تولید خودروهای الکتریکی است که اساس دانش آن بر پایه مبدل‌های الکتریکی است. اینکه شما چطور باتری را شارژ کنید یا وقتی ترمز می‌گیرید چطور انرژی را دوباره به باتری منتقل و ذخیره کنید که تمامش در حوزه الکترونیک قدرت است و با استفاده از این دانش می‌توان خودروهای الکتریکی تولید کرد.
خیلی‌ها به دنبال تولید سی‌‌کی‌‌دی هستند اما ما در فکر ساخت خودروی ملی هستیم. البته در این مسیر مشکلاتی هست و خودروسازان به دلیل نگرانی از مشکلات رقابت به نوعی مانع‌تراشی کرده و جلوی کار را می‌گیرند. کما اینکه در انرژیهای تجدیدپذیر هم کسانی که صنعت برق را در دست دارند به ما به دید رقیب نگاه می‌کنند و راه را خیلی باز نمی‌کنند. به هر حال مهم‌ترین بخش کار، تولید باتری لیتیومی است و ما در فکر تاسیس آن کارخانه هستیم و من این را خیلی دور از دسترس نمی‌‌بینم.
