آسیب‌های پیشنهاد غیر‌کارشناسی توزیع جوجه یکروزه در روستاها بررسی شد
سرانجام نافرجام جوجه‌های یکروزه
در همین راستا عضو هیات رئیسه انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه کشور اقدام جهاد سازندگی در روستاها را مبنی بر توزیع جوجه‌های یک‌روزه‌ای که برای پرورش صنعتی اصلاح نژاد شده‌اند، کاری خطرناک دانست. وی گفت: «این جوجه‌ها در مقابل آلودگی مقاوم نیستند. باید در شرایط بهداشتی پرورش پیدا کرده و واکسینه شوند. جیره مخصوص خود را دارند. توزیع جوجه‌ها در بین روستاها باعث افزایش آلودگی و انتقال بیماری به طیور بومی خواهد شد.»
محمدکریم فکوری در ارتباط با بحران امروز تولیدکنندگان جوجه یکروزه و پرورش‌دهندگان مرغ مادر گفت: «بهمن سال گذشته، زمانی که تلنگر حذف ارز ترجیحی از قیمت نهاده‌ها به ما وارد شد، قیمت جوجه از ۸ و ۹ هزار تومان به هزار تومان رسید و باز هم کسی خریدار آن نبود. در همان بهمن ماه در جلسه‌‌ای که با معاونت امور دام داشتیم این قضیه را مطرح کردیم. همه ما موکدا با حذف ارز ترجیحی موافق بودیم. ارز ترجیحی منبع فساد بود. ولی برای گذر از بحران‌های حاصل از حذف آن، باید ۴۰ تا ۵۰ میلیون جوجه از گردونه تولید خارج می‌شد. مثلا می‌توانستیم تخم مرغ نطفه‌دار را پیش از آنکه وارد دستگاه شود صادر، یا به عنوان تخم مرغ خوراکی توزیع کنیم. برای تولیدکنندگان تقبل و تحمل دو تا سه میلیارد تومان و حتی در مواردی تا ۱۰ میلیارد تومان ضرر در هفته، مقدور نیست. دولت باید در همان زمان اقدام به خرید این تخم مرغ‌ها به قیمت تمام شده می‌کرد که بخشی از این زیان جبران شود.»
وی خاطرنشان کرد: «ازطرفی با وجود اینکه ما در جلسات اعلام کرده بودیم تولید داخلی، بازار ایران را کفایت می‌کند و حتی مازاد تولید هم داریم، شرکت پشتیبانی امور دام حدود سه ماه پیش اقدام به واردات ۲۰۰ میلیون تخم مرغ نطفه‌دار از ترکیه و کشورهای اروپایی با دلار ۴۲۰۰ تومانی کرد. این خود مزید بر انبوه تولید شد. از سوی دیگر ۳۵۰ هزارتن مرغ منجمد نیز وارد کردند. به همین سبب سردخانه‌های شرکت پشتیبانی در حال حاضر پر است و نگرانی برای کمبود در بازار وجود ندارد. ولی تولید مرغدار روی دستش مانده است. پرورش‌دهندگان مرغ گوشتی به دلیل کاهش تقاضا موفق به فروش تولیدات خود نمی‌شوند و مرغ‌ها در سالن دچار افزایش وزن شده‌اند. در حال حاضر امکان تغذیه این مرغ‌ها با نهاده آزاد وجود ندارد. از سوی دیگر شرکت پشتیبانی نیز به دلیل پر بودن سردخانه‌ها جا و مکان ذخیره‌سازی و امکان خرید مرغ از مرغدار را ندارد. تمام اینها اشتباهات معاونت امور دام است که برای مدیریت تولید و بازار پس از حذف ارز ترجیحی برنامه نداشته است.»
توزیع جوجه در روستاها خطرناک است
فکوری در ادامه گفت: «واقعیت این است که در حال حاضر ۳۰ درصد از جوجه‌های تولیدی معدوم می‌شوند که ناخواسته تصاویر آن در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی منتشر شد و ایجاد حساسیت کرد. مسوولان کوچک‌ترین اهمیتی به آسیبی که به بخش تولید وارد شده است نمی‌دهند. با این رویه، به زودی گله‌های مولد نیز حذف می‌شوند و تا چند ماه دیگر، ایران به وارد‌کننده جوجه تبدیل خواهد شد.»
وی با تاکید بر حمایت از حذف ارز ترجیحی به عنوان منبع فساد توضیح داد: «طرح حذف ارز ترجیحی طرح درستی بود، این اشتباه در مدیریت است که باعث شد جوجه یکروزه روی دست تولید‌کننده بماند و امروز هم با تصمیم اشتباه دیگری این مشکل در حال تشدید شدن است. توزیع جوجه‌های یک‌روزه‌ای که برای پرورش صنعتی اصلاح نژاد شده‌اند، توسط جهاد سازندگی در روستاها کار خطرناکی است. این جوجه‌ها در مقابل آلودگی مقاوم نیستند. باید در شرایط بهداشتی پرورش پیدا کرده و واکسینه شوند. جیره مخصوص خود را دارند. توزیع جوجه‌ها در بین روستاها باعث افزایش آلودگی و انتقال بیماری به طیور بومی خواهد شد. این در حالی است که در مصاحبه‌های تلویزیونی و تبلیغات رسانه‌ای آن را کوتاه شدن دست واسطه و گرایش به سمت تولید به مصرف معرفی می‌کنند. این عوام‌فریبی است. سازمان دامپزشکی نباید به هیچ عنوان اجازه چنین اقدامی را بدهد. ما بدون حواله سازمان دامپزشکی اجازه خروج جوجه از مزرعه جوجه‌کشی را نداریم. خروج این جوجه‌ها و توزیع آنها نقض آشکار دستورالعمل‌های سازمان دامپزشکی است.»
عاملان اصلی این اتفاق باید تحت پیگرد قانونی قرار بگیرند
وی گفت: «متاسفانه با وجود اینکه بر بالا نگاه داشتن میزان تولید ما تاکید می‌شد، در حال حاضر مسوولان برنامه‌ای برای جبران این خسارت ندارند. اگر مزرعه جوجه‌کشی در حال حاضر جوجه‌های خود را معدوم نکند، جوجه خودبه خود از بین می‌رود. در شرایط امروز، هر جوجه برای مزرعه جوجه‌کشی حدود ۱۳هزار تومان هزینه برمی‌دارد. پرورش‌دهنده مرغ مادر چندین ماه مرغ خود را پرورش داده است تا از فروش تخم مرغ نطفه‌دار آن سود ببرد. بدون شک معدومسازی تخم مرغ نطفه‌دار و جوجه، انتخاب اول پرورش‌دهنده نیست. جوجه حداکثر ۲۴ ساعت خارج از سالن می‌تواند زندگی کند و پس از آن خود به خود از بین می‌رود. دادستان در رسانه‌های ملی، از اعمال مجازات کیفری برای تولیدکنندگانی که جوجه‌های یکروزه تولیدی خود را معدوم کردهاند خبر داده است. در حالی که باید مدیران دولتی و کسانی که تولید‌کننده را مکلف به این میزان تولید ماهانه کردهاند، یعنی معاونت امور دام و ستاد تنظیم بازار را به جای تولیدکنندگان پای میز محاکمه بکشد.»
این مسوول در نهایت گفت: باید امروز تدبیری اندیشیده شود که صنعت پرورش مرغ مادر و تولید جوجه یکروزه از بحران حاضر و ناچاری از معدومسازی تولیدات خود، به سلامت عبور کنند. این تصمیم‌گیران هستند که امروز باید پاسخگو باشند. نه اینکه تولید‌کننده که به دلیل عدم امکان فروش تولیدات خود، داغ زیان بر سینه دارد به معدوم کردن جوجه نیز متهم شود.»
راهکارهای جایگزین معدومسازی جوجه‌های یکروزه
در این رابطه جمشید رزم‌یار، دانشیار دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران در گروه بیماری‌های طیور گفت: «در کارخانه‌های جوجه‌کشی، تخم مرغ‌های نطفه‌دار تولیدشده در مزارع مرغ مادر، گرید‌بندی و سورت شده و در صورت داشتن آلودگی حذف می‌شوند و تنها تخم مرغ‌هایی برای جوجه شدن وارد دستگاه می‌شوند که شرایط بهداشتی قابل قبول داشته باشند. جوجه‌ها بعد از خروج از دستگاه نیز، مجددا سورت و رده‌بندی شده و در صورتی که کیفیت مطلوبی داشته باشند، به مرغداری‌هایی که از قبل برای دریافت این جوجه‌ها نوبت گرفته‌اند، تحویل می‌شوند. از این رو از نظر بهداشتی و عاری بودن از آلودگی‌های باکتریایی و ویروسی شرایط قابل قبولی دارند.»
وی تاکید کرد: «تلف شدن جوجه‌های یکروزه نه‌تنها بار اقتصادی بزرگی برای تولیدکنندگان و کشور است، در صورتی که معدومسازی به صورت کاملا بهداشتی انجام نشود، خود می‌تواند به منبع آلودگی و یک معضل بهداشتی تبدیل شود. هر چند ممکن است در مواردی چاره‌ای به جز این کار نباشد که در این شرایط این اتفاق باید طبق پروتکل‌های بهداشتی انجام شود. ولی اعتقاد من بر این است که می‌شود برای این جوجه‌ها استفاده‌های بهتری در نظر گرفت.» رزم‌یار در رابطه با راهکارهای جایگزین معدومسازی جوجه‌ها گفت: «در چنین شرایطی می‌توان از این جوجه‌ها برای تغذیه حیوانات گوشت‌خوار مراکزی مانند باغ وحش، یا مراکزی که زیرنظر سازمان محیط زیست به بازپروری و باز‌توانمندسازی حیوانات حیات وحش آسیب‌دیده و بازگرداندن آنها به محیط طبیعی زندگی خودمی‌پردازند، استفاده کرد. این راهی است که کشورهای دیگر نیز در شرایط مشابه پیش می‌گیرند.»
وی ادامه داد: «راه دیگر این است که از این جوجه‌ها برای تولید پودر گوشتی که به مصرف خوراک دام و طیور می‌رسد استفاده کرد. امروز استفاده از پودر گوشت و مرغ که از ضایعات داخل شکمی این حیوانات تهیه می‌شوند، به عنوان بخشی از غذای دام و طیور امری معمول است. حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد بدن جوجه را پروتئین تشکیل می‌دهد و استخوان آنها منبع غنی کلسیم و فسفر است. از آنجا که تولید پودر گوشت در دمای بسیار بالا و شرایط بهداشتی انجام می‌شود، احتمال آلودگی باکتریایی به صفر می‌رسد. با توجه به اینکه کشور در ماه‌های اخیر دچار مشکل کمبود مونو و دی‌کلسیم فسفات نیز هست، این تا حدودی می‌تواند به رفع این کمبود کمک کند. در صورتی که تولید پودر گوشت و استخوان به صورت صحیح و استاندارد انجام شود، کوچک‌ترین مشکل بهداشتی وجود نخواهد داشت.»
وی در نهایت افزود: «جوجه‌های یکروزه صنعتی در محیط بهداشتی و ایزوله متولد شده‌اند و عموما سالم و بدون هیچ گونه آلودگی هستند. احتمال انتقال بیماری از طرف آنها وجود ندارد، ولی در صورتی که اقدامات بهداشتی و واکسیناسیون روی آنها انجام نشود، در اثر هم‌زیستی با طیور روستایی، می‌توانند به مشکلات مرغ‌های رنگی دچار شده و گاهی به گسترش بیماری‌های طیور کمک کنند.»
