رئیس«پارک فناوری پردیس» تشریح کرد
نقش موثر دانش‌بنیان‌ها در صرفه‌جویی ارزی
رئیس «پارک فناوری پردیس» در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» اظهار کرد: پارک فناوری پردیس به عنوان بزرگ‌ترین پارک فناوری کشور در سال ۱۳۸۰ تاسیس شد. تاکنون بیش از ۴۰۰ واحد فناور و دانش‌بنیان در حوزه‌های فناوری‌های پیشرفته همچون فناوری اطلاعات و ارتباطات، زیست‌فناوری، فناوری نانو، مواد جدید، مکانیک و اتوماسیون به عضویت پذیرفته شده‌اند. پردیس نوآوری، دانش، کارآفرینی و فاز ۴ پارک، در کنار دانشگاه ناحیه نوآوری پردیس، بخش‌های مختلفی از فازهای توسعه‌ای پارک فناوری پردیس هستند که با افق توسعه یک هزار هکتاری، «ناحیه نوآوری پردیس» را شکل خواهند داد.
مهدی صفاری‌نیا افزود: از ابتدا منابع مالی مصوبی نداشتیم بنابراین مجبور بودیم به تامین مالی پارک به جز دولت نیز فکر کنیم و ناچارا در این فضا قرار گرفتیم. در فاز یک وابستگی ما به بودجه دولت بیشتر بود و هرچه جلوتر آمدیم این وابستگی کاهش یافت، به طور کلی تا پایان سال ۱۳۹۹ بخش خصوصی نزدیک به هفت هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان در پارک فناوری پردیس سرمایه‌گذاری کردند که این سرمایه‌گذاری برای خرید زمین، ساخت فضا و خرید تجهیزات هزینه شد، در واقع برای دانش فنی و منابع انسانی استفاده نشده است. در مجموع می‌توان گفت یک‌بیستم این عدد را در طول ۲۰ سال از دولت دریافت کرده‌ایم که به طور عمده برای ساخت ساختمان‌های عمرانی استفاده شده است.
وی عنوان کرد: در شروع کار ما اغلب شرکت‌های بزرگ را پذیرش می‌کردیم و این شرکت‌ها زمین در پارک می‌خریدند. از محل فروش زمین هزینه‌های زیرساختی را تامین کردیم و با اولین بودجه‌ها توانستیم ساختمان تجاریسازی مرکز رشد را بسازیم. در مجموع چیزی حدود ۴۰ هزار متر مربع زیربنا توسط دولت ساخته شده است که عمدتا در خدمت شرکت‌ها هستند، بنابراین شرکت‌های نوپا به فضای پارک پیوستند. یکی از ساختمان‌ها مربوط‌به مرکز رشد نخبگان است، در ساختمان دیگر بخشی از آن اداری و سه بخش دیگر برای شرکت‌هایی است که مراحل نوپایی را گذرانده‌اند اما به قدری بزرگ نشده‌اند که یک ساختمان مجزا داشته باشند و به صورت استیجاری مستقر شده‌اند تا بتوانند مراحل رشد خود را تکمیل کنند. ساختمان دیگری به خدمات عمومی برای بیش از ۷هزار پرسنل مشغول در پارک تدارک دیده شده است. در مجموع هزینه دولت برای تامین زیرساخت‌ها بوده و تاکنون چیزی حدود ۲۷۰ هزار متر مربع زمین توسط بخش خصوصی ساخته شده و حدود ۳۰۰ هزار متر مربع دیگر در حال ساخت است و پارک به نوعی به یک مدل اقتصادی برای پارک‌های فناوری تبدیل شده است.
معافیت مالیاتی به مدت ۲۰ سال برای دانش‌بنیان‌ها
صفاری‌نیا تاکید کرد: پارک محیط کسب و کار است و یکی از ماموریت‌های پارک این است که به شرکت‌ها کمک می‌کند که در یک محیط کسب‌وکار بین‌المللی قرار گیرند. در واقع در مسیر رشد شرکت‌ها شتاب ایجاد می‌کنیم. بخشی از این امکانات از طریق حضور در فضای پارک به وجود می‌آید، به عبارت بهتر زمانی که یک شرکت در پارک حضور دارد به معنای آن است که از نظر فنی صلاحیت‌های فنی را دارد و مشتریان داخلی و خارجی به گونه‌ای دیگر روی آن حساب باز می‌کنند و این حضور موجب دیده شدن شرکت مذکور می‌شود و در ادامه موجب توسعه بازار آن شرکت می‌شود.
وی در ادامه اضافه کرد: بخش دوم خدمات پارک شامل مزایای قانونی است که پارک در اختیار شرکت‌ها قرار می‌دهد؛ به عبارت بهتر شرکت‌ها برای کارهای فناورانه‌ای که انجام می‌دهند به مدت ۲۰ سال از معافیت مالیاتی استفاده می‌کنند، البته این شرکت‌ها هر سال ارزیابی می‌شوند و بر اساس نتایج ارزیابی از معافیت مالیاتی بهره می‌برند. بخش دیگر خدمات شامل معافیت مالیاتی بر حقوق پرسنل آنها و بخش سوم معافیت از عوارض را شامل می‌شوند، در واقع مانند منطقه آزاد می‌توانند از قوانین مناطق آزاد استفاده کنند و شامل قانون کار کشور نمی‌شود. همچنین شرکت‌ها تا زمان به سند رسیدن ساختمان‌ها می‌توانند از وثیقه بانکی استفاده کنند.
رئیس «پارک فناوری پردیس» یادآور شد: بر اساس مصوبه هیات وزیران، شرکت‌هایی که در رده ۳ زیست محیطی قرار دارند می‌توانند در پارک فعالیت خود را داشته باشند. با هماهنگی معاونت علمی نیروهای برتر شرکت‌های فناورانه می‌توانند از امریه برای سربازی استفاده کنند. موارد یاد شده شامل مزایای قانونی می‌شوند. از جمله امکانات کسب‌و‌کاری که پارک در اختیار شرکت‌ها قرار داده به این قرار است که شرکت‌های نوپا بیشتر و شرکت‌های بزرگ کمتر به خدمات کسب‌و‌کاری نیازمند هستند، به عنوان مثال ازجمله این خدمات می‌توان به مشاور حقوقی و تنظیم قرارداد، خدمات بازرگانی مشاوره برای صادرات و واردات مواد اولیه، مشاوره طرح توجیهی برای اخذ وام از سیستم بانکی و همچنین مشاوره برای ثبت اختراع و تامین نیروی انسانی از دانشگاه‌های برتر اشاره کرد. یکی از مشکلات پارک برخلاف کل کشور تامین نیروی انسانی توانمند است، بنابراین پارک کمپ‌های آموزشی برای دانشجویان نیز برگزار می‌کند.
اجرای برنامه صدف در دانشگاه‌ها
صفاری‌نیا بیان کرد: امکانات و خدماتی که پارک در اختیار افراد قرار می‌دهد تا حدودی می‌تواند مانع مهاجرت آنها شود، در واقع فرصت کاری برای نیروی کار توانمند در پارک وجود دارد. اکنون ما برنامه‌ای تحت عنوان «صدف» را در دانشگاه‌ها برگزار می‌کنیم و افراد نخبه کشور در دانشگاه‌ها را با اکوسیستم فناوری آشنا می‌کنیم. در این برنامه‌ها و دوره‌ها افراد را با اشتغال‌زایی، فرصت‌های کاری شرکت‌های دانش‌بنیان و امکانات پارک آشنا می‌کنیم، علاوه بر این موارد تست خودشناسی را ارائه می‌کنیم تا افراد با توانایی‌های خود بیشتر آشنا شوند تا در نهایت افراد بتوانند بعد از این دوره‌ها تصمیم بهتری برای مسیر کاری خود بگیرند. به طور کلی بهترین امکانات فناوری کشور در حوزه آی‌تی و همچنین حوزه بیوتکنولوژی در پارک مستقر هستند. همچنین بهترین شرکت‌های فنی کشور در حوزه آی‌سی‌تی در پارک حضور دارند.
وی در ادامه گفت: اگر فردی بخواهد با شرکت‌های بزرگ دنیا رقابت کند می‌تواند در شرکت‌های مستقر در پارک نیز مشغول به فعالیت شود. البته شرکت‌ها حقوق و دستمزدهای خوبی را به افراد توانمند و متخصص می‌دهند اما موضوع این است که در رقابت شغلی برای یک نفر که یک شرکت دانشی خوب را در داخل یا خارج از کشور انتخاب کند در این صورت انتخاب بین یک شرکت خوب خارجی و یک شرکت خوب در پارک مطرح است که به دلیل تفاوت نرخ ارز و ریال حقوق‌های پیشنهادی شرکت‌های خارجی برای بسیاری از افراد مقرون به صرفه است، بنابراین ترجیح آنها به مهاجرت است اما در مجموع در کشور هم ریزش وجود دارد هم رویش. طی چند سال اخیر حدود ۳۲ مهاجرت معکوس رخ داده است. افراد متخصص ایرانی خارج از کشور به کشور بازگشته و پروژه‌های خود را به مرحله اجرا رسانده‌اند، در مجموع می‌توان گفت مهاجرت یا ماندن به اولویت‌های افراد بستگی دارد.
رئیس «پارک فناوری پردیس» در ادامه گفت‌وگو خاطرنشان کرد: فعالیت‌های بین‌المللی پارک دو جنبه دارد، در بخشی از این فعالیت‌ها پارک به عنوان بدنه دولتی در تلاش است که تسهیل‌کننده فعالیت‌ها باشد و جنبه دیگر فعالیت‌ها در حوزه تبادل فناوری و صادرات محصولات به کشورهای دیگر انجام می‌شود. بر اساس آمارهای رسمی شرکت‌های پارک به بیش از ۴۰ کشور دنیا در قالب محصولات و خدمات فناورانه صادرات داشتند که لزوما این کشورها نزدیک نبودند و بعضا به کشورهای آمریکای لاتین و آفریقایی صادرات انجام شده است. موضوعی که در این باره مطرح است به دلیل تحریم‌ها آمارهای رسمی با واقعی تفاوت معناداری دارد. تصور ما این است که آمارهای واقعی فراتر از آمارهای رسمی هستند، اما شرکت‌ها در وضعیت تحریم نیز به صورت بین‌المللی کار می‌کنند و همکاری خود را با شرکت‌های خارجی حفظ کرده‌اند و قراردادهای تولید مشترک دارند و توسط برندهای ثالثی محصول خود را در کشورهای دیگر تولید می‌کنند.
صادرات دانش و فناوری به کشورهای همسایه
صفاری‌نیا در ادامه مطرح کرد: مجموعه پارک به عنوان بخشی از بدنه دولت در روند کار تسهیل ایجاد می‌کند تا جایی که امکان دارد موانع پیش رو را بردارد. همچنین پارک با مراکز فناوری کشورهای دیگر تفاهم‌نامه‌های همکاری و قرارداد را امضا می‌کند. علاوه بر این موارد به شرکت‌ها در حوزه صادرات کمک می‌کنیم. همچنین از طرف دیگر خود پارک به صورت مستقیم وارد کار می‌شود و در انتقال تجربیات، مدیریت و توسعه پارک کشورهای دیگر مانند اکوادور، عمان و سوریه کمک می‌کند.
به گفته وی اکنون درخواست‌های جدیدی را در این خصوص داریم که در حال بررسی هستند تا تجربیات پارک فناوری پردیس را به عنوان یک مرکز فناوری در یک کشور در حال توسعه در اختیار دیگران قرار دهیم که برای بسیاری از کشورهای مشابه ایران می‌تواند قابل استفاده باشد. علاوه بر این دو جنبه که ذکر شد در بخش دیگری نیز در قالب شبکه تبادل فناوری D۸ تعریف شده که از این طریق تبادل تکنولوژی بین هشت کشور اسلامی انجام می‌شود. «جایزه برترین انتقال فناوری» ازجمله گزینه‌هایی است که سالانه به برترین قرارداد تبادل تکنولوژی هشت کشور اسلامی در حال توسعه اهدا می‌شود که خود نیز محرکی برای شناسایی شرکت‌ها و تبادل بهتر دانش و تکنولوژی به حساب می‌آید.
صفاری‌نیا توضیح داد: به لحاظ آماری در پارک فقط در سال ۱۳۹۹ در یک شاخص که بسیار قابل توجه است چیزی حدود ۲۳۵ میلیون یورو صرفه‌جویی ارزی به‌سبب فعالیت‌های این مجموعه انجام شد، در واقع به این میزان شرکت‌ها محصولاتی را تولید کردند که پیش از این از طریق صادرات تامین می‌شد و این عدد سالانه در حال افزایش است و یک نمونه از فعالیت‌ها و اثراتی است که پارک در اقتصاد کشور گذاشته است. اگر آمار فروش یک ساله شرکت‌های مستقر در پارک را بررسی کنیم خواهیم دید ۵/ ۱۵ هزار میلیارد تومان برآورد شده که در سال ۱۴۰۰ این عدد دو یا سه برابر شده است این میزان فروش در حوزه دانش‌بنیان که حوزه جدیدی است و مخاطرات خاص خود را دارد عدد قابل توجهی به حساب می‌آید.
حضور شرکت‌های مستقر در پارک در بازارهای اروپایی
رئیس پارک یادآور شد: در رابطه با همکاری پارک با کشورهای دیگر باید گفت هدف‌گذاری برای کشورهای هدف خود داریم، چراکه همکاری با آنها ساده‌تر است و می‌توانیم عوایدی در کسب تکنولوژی داشته باشیم و همچنین می‌توانیم پروژه‌های تبادل تکنولوژی را تعریف کنیم، بنابراین در اولویت ما هستند و در راستای سیاست‌های کشور بر اساس آنچه وزارت خارجه به دنبال آن است پیش می‌رویم و کشورهای اسلامی و همسایه در این چارچوب قرار دارند. با برخی از کشورهای اروپایی نیز همکاری‌هایی داشتیم و بعد از خروج ایالات متحده آمریکا از برجام همکاری با اروپایی‌ها روند نزولی به خود گرفت اما با وجود این همکاری با کشورهای اسلامی و همسایه به مسیر صعودی خود ادامه می‌دهد. همکاری پارک با سایر کشورهای اروپایی و آمریکایی در حوزه فناوری در سطح روابط تجاری شرکت‌ها است، روابط تجاری جزو مقاصد تجاری شرکت‌ها است در حال حاضر این ارتباط برقرار است و برخی از شرکت‌های پارک محصولات خود را در بازارهای اروپایی ارائه می‌کنند.
وی بیان کرد: زنجیره تجاریسازی در پارک زنجیره کاملی است. اگر فردی بخواهد کاری انجام دهد پارک تمام امکانات را در اختیار آنها قرار می‌دهد، به عنوان مثال اگر تیم نداشته باشند تیم در اختیار آنها قرار می‌دهد و همچنین به تیم فضای کار می‌دهد. همچنین فضای کار اشتراکی را در اختیار این فرد یا تیم قرار می‌دهد و بعد از ارزیابی کار اشتراکی آنها می‌توانند در مرکز رشد فناوری دفتر مستقلی را صاحب شوند، به عبارت بهتر زنجیره‌‌ای کامل از فرد، تیم، شرکت نوپا، شرکت‌هایی که ثبت حقوقی می‌شوند می‌توانند در پارک مشغول به کار شوند. مهم‌ترین امکاناتی که به آنها عرضه می‌شود خدمات کسب و کاری است و به عبارت بهتر سرمایه موضوع مهمی بوده اما شناخت فضای کسب و کار از آن مهم‌تر است. علاوه بر این مشاوره‌های خوبی در حوزه مالیاتی به شرکت‌ها ارائه می‌شود. همچنین دوره‌های آموزشی حرفه‌ای برای شرکت‌ها برگزار می‌شود، در حوزه تامین مالی نیز پارک در تلاش است برای شرکت‌ها جذب سرمایه را تسهیل کند، چرا که در مجموعه‌های نو هر چه به سمت جذب سرمایه‌گذار حرکت کنند خطر کمتری برای آنها دارد تا اینکه در این مرحله بدهکار سیستم بانکی شوند. یکی دیگر از خدماتی که پارک در اختیار شرکت قرار می دهد توسعه بازار آنها است و در درجه اول تمرکز در بازاریابی برای شرکت‌های دولتی است.
تاسیس دو شعبه دیگر در تهران
صفاری‌نیا در ادامه افزود: تمرکز فعالیت پارک در استان تهران است و در حال حاضر دو شعبه در تهران داریم که کارخانه نوآوری فناوری شعبه اول را تشکیل می‌دهد و شعبه دوم نیز کارخانه‌های وی است. در شعب پارک پذیرش شرکت صورت می‌گیرد، سیاست پارک استقرار شتاب‌دهنده‌ها و شرکت‌های نوآور در فضای کار اشتراکی است به همین دلیل در شعبه اول پارک چیزی حدود ۱۰ شتاب‌دهنده و فضای کار اشتراکی وجود دارد و در شعبه های وی نیز یک فضای کار اشتراکی و چند شتاب‌دهنده مستقر هستند و عمدتا جذب تیم‌ها را این دو مجموعه انجام می‌دهند. به گفته وی، در واقع هدف اول پارک جذب مجموعه‌های نوپا و دانشجوهای نخبه است. اکنون در حال تاسیس شعب ۳ و ۴ در تهران هستیم و در شهرهای دیگر از طریق شبکه فن بازار ملی فعالیت داریم. این شبکه کار هم‌رسانی عرضه و تقاضای فناوری و بازاریابی شرکت‌های دانش‌بنیان و کمک برای جذب سرمایه برای شرکت‌های نوپا و حوزه صادرات را انجام می‌دهد و این خدمات از طریق شبکه فن بازار ملی در سراسر کشور ارائه می‌شود.
صفاری‌نیا چالش‌های موجود در پارک را این چنین توضیح داد: اکنون تقاضا برای استقرار در پارک زیاد شده اما منابع عمرانی متناسبی نداریم و از تقاضا عقب هستیم. ابتدا باید زمین خریداری کنیم سپس زیرساخت‌های لازم را فراهم کنیم تا شرکت‌ها مستقر شوند و هزینه تمام شده از شرکت‌ها اخذ شود. چالشی که اکنون با آن مواجه هستیم کمبود سرمایه کافی است، چراکه اگر سرمایه به میزان لازم داشتیم سرعت ایجاد زیرساخت‌ها برای فعالیت شرکت‌ها افزایش می‌یافت. معضل دوم مربوط به فراهم کردن فضا برای شرکت‌های نوپا است که به دلیل کمبود بودجه از انجام این پروژه نیز عقب افتاده‌ایم و اکنون فقط ظرفیت پذیرش ۵۰ شرکت نوپا را در پارک داریم، اما در حوزه توسعه پارک خوب پیش می‌رویم و در صورت وجود منابع مالی حتی تسهیلات این روند می‌تواند سریع‌تر انجام شود. وی در پایان خاطرنشان کرد: چشم‌اندازی که برای پارک متصور هستیم تبدیل شدن به بزرگ‌ترین منطقه فناوری در غرب آسیا است که در شرایط فعلی تا حدودی این هدف را محقق ساخته‌ایم و بر این اساس آینده اکوسیستم استارت‌آپی و دانش‌بنیانی بسیار روشن است. ۱۰ سال پیش بزرگ‌ترین مشکل شرکت‌ها تامین منابع مالی خرد بود اما اکنون در تامین اعداد درشت مشکل دارند یا اینکه در گذشته محصولات تولید دانشی به راحتی نمی‌توانستند وارد بازار شوند و استانداردها را کسب کنند، اما اکنون در عرصه جهانی مشغول به کار هستند و بسیاری از شرکت‌های پارک به سطح استانداردهای اروپایی رسیده‌اند و با توجه به تغییرات مثبتی که در عرصه استارت‌آپی و شرکت‌های فناورانه همچون ورود آنها به بورس و ایجاد پایگاه‌های صادراتی بیشتر رخ داده است، می‌توان آینده روشنی برای شرکت‌های نوپا و ایده‌های نوین متصور شد.
