فعالیت فناورانه در قطعهسازی همهگیر میشود؟
سال گذشته رهبر معظم انقلاب در روزهای پایانی سال دیداری با صاحبان برخی بنگاههای اقتصادی داشتند و در سخنان خود نسبت به کیفیت و قیمت محصولاتی مانند خودرو و لوازمخانگی گلایهمند بودند. به نظر میرسد تعیین شعار سال در حوزه دانشبنیانها بیارتباط با این مساله نباشد. واحدهای تحقیق و توسعه (R&D) در واحدهای صنعتی به همین منظور فعالیت دارند، اما آن‌گونه که باید خروجی مناسبی نداشتهاند. در حوزه خودروسازی عنوان میشود یکی از بسترهای مهم در روزآمدی محصولات، طراحی پلت‌فرم از سوی خودروسازان است؛ اما زنجیره تامین در روزآمد کردن محصولات و کیفیت آنها چقدر کمککننده هستند؟ با توجه به شعار سال اگر قطعهسازان به ویژه شرکتهای بزرگ به سوی دانشبنیان شدن حرکت کنند سودمندتر است یا با شرکتهای دانشبنیان مشارکت داشته باشند؟ مدیرعامل شرکت «اطلسپمپ سپاهان» در این باره با بیان اینکه بیشتر از ۲۰ درصد شرکتهای قطعهسازی به نام شرکتهای دانشبنیان به ثبت رسیدهاند، گفت: طی سالهای گذشته کشور با محدودیتهای بینالمللی زیادی روبهرو بوده است و تحریم سبب شده تا صنعتگران، واحدهای تحقیق و توسعه قوی داشته باشند در غیر این صورت نمیتوانستند به حیات تولیدی خود ادامه دهند.
ابراهیم احمدی با اشاره به همکاری برخی شرکتهای قطعهساز با مراکز علمی و دانشگاهی افزود: اطلسپمپ سپاهان حدود ۱۸ سال پیش برای برخی پروژههای تولیدی در حوزه دانشبنیانها سرمایهگذاری کرد و در این راستا وارد تعامل با دانشگاه شد. این امور در دورهای انجام شد که صنعت خودرو به لحاظ مالی قدرتمند و توانمند بود. در این مقطع توان سرمایهگذاری جدید برای اخذ فناوری نوین وجود داشت و پروژههایی تعریف میشدند. رئیس انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعهسازان خودروی استان اصفهان با بیان اینکه با نقدینگی میتوان سرمایهگذاری در حوزه فناوری داشت، ادامه داد: هنگامی که در دهه ۹۰ قیمت خودرو دستوری شد به لحاظ توان مالی صنعت آرامآرام ضعیف و ضعیفتر شد و امروز خودروسازان با زیان انباشته روبهرو هستند. با کاهش منابع مالی طبیعی است برنامههای فناورانه حذف شوند. در چنین شرایطی یک مدیر فقط میتواند امور روزمره خود را پیگیری کند تا حیات تداوم داشته باشد. شرکتی که با زیان مواجه است، نمیتواند سرمایهگذاری در حوزه طراحی مهندسی و دانشبنیانها داشته باشد. امور فناورانه هزینه هنگفت میخواهد؛ باید کاشت تا برداشت ممکن شود.
احمدی با اظهار امیدواری نسبت به تعیین شعار سال به نام تولید و دانشبنیانها عنوان کرد: با رویکردی که رهبر معظم انقلاب برای تولید درنظر گرفتهاند، میتوان امیدوار بود تا بودجه مورد نیاز برای تحقق آن نیز تعریف شده باشد؛ البته تاکید میشود این پروژهها نباید برای کوتاهمدت باشد بلکه برنامههای راهبردی بلندمدت میطلبد. رئیس انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعهسازان خودروی استان اصفهان با اشاره به زیرساخت شرکتهای قطعهسازی اظهار کرد: میتوان با کمک شرکتهای دانشبنیان پیشرفتهای خوبی را انتظار داشت اگرچه خود شرکتهای دانشبنیان نیز با کمبود نقدینگی روبهرو هستند. بنابراین چنانچه منابع مالی فراهم باشد به راحتی میتوان روشهای فناورانه را وارد تولید کرد. به عنوان مثال با شیوع ویروس کرونا، شرکتهای مختلف بینالمللی برای ساخت واکسن سرمایهگذاری هنگفت چند میلیارد دلاری داشتند. بنابراین برای تحقق شعار سال در زنجیره تامین، چه قطعهسازان شرکتهایی دانشبنیان شوند و چه با شرکتهای دانشبنیان مشارکت داشته باشند به نقدینگی و سرمایهگذاری هنگفت نیاز دارند. او با بیان اینکه تحقق چنین موضوعی را باید به فال نیک گرفت، گفت: بخش خصوصی هزینه میکند و پیگیر موضوع است، اما همراهی سایر نهادها هم ضروری است. دولت باید تسهیلات بلندمدت و با بهره پایین تعریف کند و در اختیار تولیدکنندگان قرار دهد.
راهاندازی سایتهای تحقیقاتی
رئیس انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعهسازان خودروی استان اصفهان در پاسخ به این پرسش که چند درصد قطعهسازان این استان در حوزه دانشبنیانها فعالیت دارند، گفت: شرکتهای بزرگ و متوسط تجربه خوبی در این حوزه در اختیار دارند. حتی بعضی از این شرکتها در دانشگاهها مبادرت به راهاندازی سایت تحقیقاتی کردهاند. شاید در این باره بتوان گفت ۲۵درصد قطعهسازان اصفهان با روش فناورانه فعالیت دارند یا به هر حال با شرکتهای دانشبنیان همکاری میکنند. وی ادامه داد: همچنین در میزهای تخصصی و داخلیسازی قطعات هم این موضوع در حال پیگیری است. به عنوان نمونه شیر هیدرولیک فرمان، قطعهای فوقایمنی و هایتک است که وارد میشود. داخلیسازی این قطعه از سوی دو شرکت قطعهساز که یکی در استان تهران فعالیت دارد و دیگری در اصفهان آغاز شده است. سرمایهگذاری هنگفتی انجام شده و با همکاری دانشگاه، پروژه به سرانجام رسیده و به زودی این قطعه به تولید انبوه میرسد. یا اطلسپمپ سپاهان تاییدیه تولید دو قطعه با دانش بالا را اخذ کرده و این قطعات به زودی جایگزین نمونههای خارجی میشوند.
احمدی گفت: فعالیتهای فناورانه خوبی در تولید و تامین قطعات هیدرولیکی و برقی در سه سال اخیر در کشور انجام شده است. در واقع پس از تحریم سنگین مرداد ۹۷ قطعات با کمک دانشبنیانها تولید میشوند اما در حوزه مواد اولیه هم باید تحولات بنیادین انجام شود. محصولات فناورانه به مواد اولیه مناسب نیاز دارد. در این حوزه هم باید سرمایهگذاری شود مثلا سیم و ورقها باکیفیت بیشتر در اختیار تولیدکنندگان میانی و نهایی قرار گیرند؛ به هر حال تامین مواد اولیه خوب هم یکی از حلقههای زنجیره ارزش تولید به شمار میروند. وی درباره روند داخلیسازی قطعات با فناوری روز تصریح کرد: چارهای جز این کار نداشتیم چون صنعت با خطر تعطیلی روبهرو بود، اما فناوری هم یکشبه رخ نمیدهد؛ نیاز است سرمایهگذاری مستمر وجود داشته باشد و کار مقطعی انجام نشود تا چنین اموری در تولید نهادینه شود.
ضرورت ارتباطات بینالمللی
این فعال صنعت قطعه در ادامه سخنان خود با اشاره به ارتباطات بینالمللی یادآور شد: نباید از این مساله غافل شد. بدون مشارکت بینالمللی زمان را از دست میدهیم و کارها کند پیش میرود. البته تاکید میکنم نباید توانمندیهای خود را دست‌کم بگیریم، اما همکاری و مشارکت بینالمللی هم ضرورت دارد. احمدی با بیان اینکه در دهه ۴۰ و ۵۰ کارخانههای بزرگی در اصفهان راهاندازی شدند که جمعا ۱۰ هزار کارگر داشتند، گفت: از دوره صفویه در حوزه ریختهگری تجربههای خوبی به ثبت رسیده است، اما چون حمایت لازم وجود نداشته فعالیتها تداوم نداشتند.
تصویب بودجه مورد نیاز
در ادامه مدیرعامل شرکت مهندسی خور هم به واحدهای تحقیق و توسعه شرکتهای قطعهساز اشاره کرد و گفت: این واحدها براساس دانش فنی برای توسعه محصولات به لحاظ کیفی، تنوع و تعدد تشکیل شده و فعالیت دارند. فلسفه شرکتهای دانشبنیان هم بر همین اساس تدوین شده است. سیامک مقتدری در این باره که بهتر است قطعهسازان ساختار دانشبنیان داشته باشند یا با شرکتهای دانشبنیان مشارکت کنند، عنوان کرد: به طور قطع شرکتهای دانشبنیان میتوانند نقش کلیدی برای تولید داشته باشند، اما قطعهسازان هم نباید با روشهای فناورانه بیگانه باشند. وی تاکید کرد: مساله مهم تامین منابع مالی مورد نیاز است زیرا در این حوزه نیازمند سرمایهگذاری هنگفتی هستیم. امور مربوط به پژوهش، تحقیق، آزمایش و... ۶ ماهه و یک ساله جواب نمیدهد. در حوزه تامین مالی هم در تمام کشورها بانکها متولی این امر هستند، اما بانکهای کشور برای فعالیتهای بلندمدت سرمایهگذاری نمیکنند. البته باید به آنها حق داد زیرا بانک هم بنگاه اقتصادی است که با توجه به نرخ تورم کشور حاضر به سرمایهگذاری بلندمدت نیست. آنها یا منابع مالی مورد نیاز را در اختیار ندارند یا اگر هم داشته باشند تمایلی به سرمایهگذاری بلندمدت ندارند. فعالیتهای بلندمدت تجاری نیست و خیلی زود به بهرهوری نمیرسد. بنابراین دولت باید ورود کند همان طور که سایر دولتها در کشورهای جهان این‌گونه عمل میکنند.
مقتدری گفت: شنیدهها حاکی است بودجههایی برای تحقق شعار سال به تصویب رسیده که امیدواریم منابع مالی مطلوبی برای این موضوع باشد. ضرورت دارد منابع مالی با گرفتن تعهد به شرکتها واگذار شود تا مانع هرزرفت سرمایهها همچون گذشته باشیم. وی درباره فعالیت فناورانه در شرکت خور هم گفت: این شرکت سابقه خوبی در قالبسازی و پیادهسازی طرحها دارد. ما در حوزه مهندسی و قالبسازی قطعات فلزی و بدنه فعالیت زیادی داشتهایم. سال گذشته تولید ۱۲۰ قطعه در این شرکت تعریف شد که برخی از آنها با طراحی داخلی، ساخته خواهند شد. طراحی فرآیند و ساخت تجهیزات و ابزار لازم درباره این ۱۲۰ قطعه در شرکت خور آغاز شده است. این فعال صنعت قطعه افزود: فعالیت فناورانه این نیست که به تکنولوژی جدیدی دست یافت همین که با روشهایی به ارتقا و بهرهوری محصول کمک کرد خود موفقیت بزرگی برای صنعت به شمار میرود.
