تاثیر نرخ مواد اولیه در بهای تمام‌شده قطعات چقدر است؟ علی‎اکبر جوانروح، مدیرعامل شرکت طراحی و تولید جوانروح (سهامی خاص)، طراح و تولیدکننده رام زیر موتور وانت‎ها، تولیدکننده رکلاینر صندلی و قطعات جلوبندی خودرو در این باره گفت: حجم مواد اولیه، محصول به محصول متفاوت است. در  برخی قطعات فقط ۱۰درصد قیمت، مربوط به مواد اولیه بوده و ۷۰ تا ۸۰درصد بهای تمام شده مربوط به فرآیند تولید آن می‎شود. به‎عنوان نمونه قطعاتی که عملیات حرارتی و نیاز به ماشین‎کاری دارند مثل رکلاینر صندلی (تنظیم‌کننده وضعیت صندلی) مقدار مواد اولیه به‎کار رفته در آن کم است؛ اما فرآیند تولید آن گران است، زیرا مواد اولیه باید تنش‎گیری شود یعنی نرم شده و بعد پرداخت شود. پرس مورد نیاز آن خاص بوده که برای ساعت‎سازی هم مورد استفاده قرار می‎گیرد. این فعال صنعت قطعه در پاسخ به این پرسش که آیا تاثیر نرخ مواد اولیه در محصولات بستگی به بزرگی و کوچکی قطعه دارد، عنوان کرد: نمی‎توان این‌گونه گفت زیرا برخی قطعات های‎تک بوده و فرآیند طولانی تولید آنها هزینه‎ها را افزایش می‎دهد مانند دسته موتور. این قطعه شاید یک کیلوگرم وزن و حجم کمی مواد آلومینیومی نیاز داشته باشد، اما آلومینیوم مورد نیاز این قطعه متفاوت است. ساخت آن نیاز به دقت زیادی دارد. فرآیند ساخت این قطعه به ‎این ترتیب است که در دمای ۵۴۰ درجه به‌اضافه و منهای ۷ درجه باید در آب سقوط کند، البته بعد از اینکه قطعه ۸ ساعت در کوره ماند. این فرآیند پس از ریخته‎گری بوده و در ادامه هم قطعه باید ۶ ساعت در حرارت دیگر باقی بماند. به این فرآیند عملیات حرارتی می‎گویند.

 هزینه‎های تولید

مدیرعامل شرکت طراحی و تولید جوانروح در ادامه سخنان خود گفت: ۳۰ درصد بهای تمام شده قطعه مربوط به هزینه‎های سربار است که هرچه از این درصد کمتر شود سود تولیدکننده بیشتر خواهد شد. مثلا در سیستم‎های اتوماسیون هزینه سربار کمتر است. در واقع هرچه تعداد کارگران بیشتر باشد نیروهای بخش اداری برای خدمات‎رسانی به آنها بیشتر می‎شود. تولیدکننده این هزینه‎ها را جزو تولید محاسبه نکرده و فقط افرادی که به‎طور مستقیم در تولید نقش دارند جزو هزینه‎های تولید به‎شمار می‎روند. او تصریح کرد: در یک آنالیز قیمتی ساده، قیمت تمام شده قطعات فلزی ساده تا ۳۰درصد مربوط به نرخ مواد اولیه آنها بوده و ۳۰درصد هزینه‎ها مربوط به فرآیند تولید می‎شود؛ علاوه‎بر اینکه ۳۰درصد هم باید هزینه‎های سربار درنظر گرفت. ۱۰درصد باقی‌مانده هم مربوط به سود است. حال هرچه صنعتگر هزینه سربارش را کاهش دهد به درصد سودش اضافه می‎شود.

 ضرورت تثبیت نرخ ارز

قطعه‎سازان بارها گلایه کرده‎اند افزایش قیمت مواد اولیه داخلی، نرخ محصولاتشان را بالا برده و در نهایت قیمت خودرو صعودی شده است. در نتیجه اگر قیمت مواد اولیه کاهش پیدا کند و برای تولیدکننده داخلی با نرخ ریال محاسبه شود هزینه‎ها کاهشی خواهد شد. جوانروح با تایید این موضوع گفت: قطعه‎سازی فرآیند پیچیده‎ای دارد. گاهی یک قطعه‎ساز در واقع مواد اولیه (قطعات نیمه‎ساخته یا به ‎اصطلاح منفصله) قطعه‎ساز دیگر را تولید و تامین می‎کند. از سوی دیگر نمی‎توان تاثیر نرخ دلار را در تمام ابعاد زندگی نادیده گرفت. تاثیر نرخ دلار تنها در قطعات خودرو نیست در بطری آبی که می‎خریم، لباسی که می‎پوشیم و... نیز وجود دارد. صحبت صنعتگر این است که شاهد جهش نرخ ارز نباشیم. اگر این‌گونه باشد دیگر شاهد گرانی در سایر بازارها نخواهیم بود. قیمت ارز که بالا می‎رود نه‎تنها مواد اولیه بلکه لباس کارگران، تجهیزات مورد نیاز تولید و... هم گران می‎شود. فقط دستمزد نیروی انسانی گران نمی‎شود که ۱۰درصد هزینه تمام شده مربوط به آن است. البته در بخش مونتاژ که تعداد کارگران بیشتر است این هزینه بالا می‎رود.

مدیرعامل شرکت طراحی و تولید جوانروح تاکید کرد: تعادل ارزی باید به وجود آید تا بهای تمام شده تولید رقابتی شود. بنابراین نمی‎توان گفت نرخ مواد اولیه داخلی به ریال در اختیار صنعتگر قرار گیرد، زیرا تمام محصولات مورد نیاز و استفاده تولید و تولیدکننده وابسته به نرخ ارز است. بنابراین بهترین راهکار برای کاهش هزینه‎ها، ثبات در بازار ارز است. جوانروح با بیان اینکه نوسان در بازار، تمام فکر تولیدکننده را به خود مشغول کرده، گفت: در این شرایط صنعتگر دیگر به توسعه و استفاده از ابزار فناور فکر نمی‎کند به دنبال این است که چگونه فعالیت خود را پایدار نگه دارد.

 معامله مواد اولیه بالاتر از نرخ جهانی

در ادامه فرهاد بهنیا، مدیرعامل شرکت پیوند، تولیدکننده قطعات و قفل‎های مکانیکی خودرو با بیان اینکه به‎طور کلی ۵۰ تا ۶۰ درصد قیمت قطعات مربوط به مواد اولیه است، گفت: به‎طور میانگین سهم نرخ مواد اولیه در بهای تمام شده قطعات بین ۲۵ تا ۳۰ درصد است. البته این نسبت قطعه به قطعه تغییر می‎کند.

او افزود:  خلأ نظارتی سازمان حمایت مصرف‎کنندگان و تولیدکنندگان در حوزه قیمت‎گذاری مواد اولیه سبب شده تا فعالان صنایع بالادستی محصولات خود را بین ۱۰ تا ۲۰درصد حتی بالاتر از نرخ جهانی در بازار کشور عرضه کنند. به‎عنوان مثال اگر ورق فولاد در بازار جهانی کیلویی  ۶۰ سنت است در بازار داخل بین ۷۵ تا ۸۰ سنت معامله می‎شود. چرا صنعتگر باید مواد اولیه تولید داخل را بالاتر از نرخ جهانی خریداری کند.

عضو هیات‎مدیره انجمن قطعه‎سازان خودرو تصریح کرد: راهکار کاهش قیمت محصولات نهایی از جمله قطعات و به‎تبع آن خودرو این است که  تولیدکنندگان‌، مواد اولیه داخلی را براساس قیمت تمام‎شده، به‌اضافه ۵ تا ۱۰درصد سود محصولات را در اختیار صنعتگران کشور قرار دهند. این نوع معامله پیش‎تر با عنوان مچینگ وجود داشت. مدیرعامل شرکت پیوند در پاسخ به این پرسش که در صورت اصلاح روند قیمت‎گذاری مواد اولیه داخلی چند درصد قیمت قطعات کاهش پیدا می‎کند، گفت: در صورتی که قیمت مواد اولیه بین ۲۵ تا ۳۰درصد کاهش پیدا کند، این عدد حداقل بین ۱۰ تا ۱۵درصد در قطعات خود را نشان خواهد داد.