بر اساس برنامه راهبردی
توسعه ظرفیت تولید سرب با صادرات توجیه‌پذیر است
بر اساس آمارهای گمرک، میزان صادرات و واردات شمش سرب متفاوت بوده که بیشترین میزان صادرات طی این ۵ سال به سال ۹۶ که معادل ۱۱۴ هزار و ۹۴۹ تن شمش سرب صادر شد بازمی‌گردد.
روند تولید سرب ایران و جهان طی سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ نشان می‌دهد که سهم ایران از تولید سرب تصفیه شده از ۵/ ۱درصد در سال ۲۰۱۴ به حدود ۷/ ۱درصد در سال ۲۰۱۹ رسیده است. یادآور می‌شود که در سال ۹۹ ایران حدود ۲۹۴ هزار تن سرب تصفیه شده به تولید رسانده است.
صادرات شمش و کنسانتره سرب طی سال‌های گذشته به ویژه متاثر از تحریم‌ها، کاهش محسوسی داشته است به گونه ای که از بیش از ۱۰۰ هزار تن در سال به کمتر از ۴۰ هزار تن صادرات در سال کاهش یافته است.
بر اساس نتایج آماری برگرفته از بانک مطالعات معادن و صنایع معدنی که از سوی شرکت مهندسی کوشا معدن به سفارش «ایمیدرو» گردآوری شد، داده‌های مربوط به سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، وزارت صمت، سازمان نظام مهندسی معدن و بازدیدهای میدانی، نشان از شناسایی ۹۲ معدن سرب و روی با ذخیره مجموع در حدود ۲۲۰ میلیون تن ماده معدنی در کشور دارد. تاکنون ۶۰۰ اندیس و معدن شدادی سرب و روی نیز در کشور شناسایی شده است. ایران در مجموع حدود ۲۲۰ میلیون تن ذخیره با میانگین عیار ۶/ ۵درصد روی و ۸/ ۱درصد سرب دارا‌ست.
در همین حال استان‌های پرپتانسیل در حوزه سرب و روی شامل یزد، اصفهان، مرکزی و زنجان هستند و بیشترین ذخایر سرب و روی کشور در استان یزد (حدود ۸۱درصد معادل ۱۷۹ میلیون تن) وجود دارد.
دسته‌بندی ذخایر معادن سرب و روی بر اساس بازه‌های آماری ۱۰ درصدی نیز قابل ارائه است به طوری که در بخش اکتشاف جزئیات ذیل نتیجه‌گیری می‌شود:
- با توجه به بررسی‌های انجام‌شده کشور دارای پتانسیل‌های خوبی در حوزه اکتشاف سرب و روی است.
-حدود ۸۱ درصد ذخایر قطعی در استان یزد و در معدن مهدی‌آباد متمرکز شده است. ۸۷ معدن از ۹۲ معدن موجود ذخیره‌ای کمتر از ۵ میلیون تن دارند از این رو تعداد و نسبت معادن کوچک موجود در ایران به کل معادن زیاد است و به جز چند مورد معدن بزرگ ایران بقیه در مقیاس معادن کوچک طبقه‌بندی می‌شوند.
وضعیت استخراج
استخراج ماده معدنی سرب ایران و جهان در سال ۲۰۱۹ حاکی از رتبه ۱۹ ایران در زمینه استخراج سرب در جهان است.
ضرورت ایجاد توازن و موانع آن
از آنجا که طرح راهبردی تدوین‌شده از سوی «ایمیدرو» به تصمیم‌سازی در بخش‌های معدن و صنایع معدنی صنعت سرب و روی ایران می‌پردازد، باید هر دو طرف عرضه و تقاضا در بخش‌های مختلف صنعت مورد توجه قرار گیرد.
در همین حال با توجه به شرایط موجود حاکم بر کشور نظیر تحریم‌ها که مانع ورود تکنولوژی‌های مدرن به کشور می‌شود، مواردی ازجمله عدم توجه به امر اکتشاف، پایین بودن نسبت استخراج ماده معدنی به ذخایر، ایجاد ظرفیت‌های مازاد فرآوری بدون توجه به نحوه تامین ماده اولیه و عدم توسعه کمی و کیفی ظرفیت‌های صنایع پایین‌دستی ازجمله دلایل توسعه نامتوازن زنجیره تولید صنعت سرب و روی به حساب می‌آیند.
وضعیت صنایع پایین‌دستی
عمده صنایع مصرف‌کننده شمش سرب شامل صنعت تولید باتری، رنگ، آلیاژسازی، فرآیند آبکاری و نیز صنایع و مواد ضد تشعشع است. با توجه به تعداد خودروهای موجود در کشور که تاکنون حدود ۱۸میلیون دستگاه گزارش شده است و در نظر گرفتن متوسط عمر باتری خودرو در حدود ۲۰ ماه، میزان نیاز کشور در سال حدود ۱۲میلیون عدد برآورد می‌شود که ۹ میلیون آن سهم تولید‌کننده داخلی است و مابقی به صورت رسمی و غیررسمی وارد کشور می‌شوند.
با در نظر گرفتن وزن میانگین حدود ۱۰ کیلو گرم سرب برای انواع باتری (خودروهای سنگین، نیمه سنگین، سواری و موتور سیکلت و همچنین باتری‌های ساکن)، حدود ۹۰ هزار تن سرب مصرف داخلی است که با احتساب ۸۰درصد مصرف کل سرب اولیه و ثانویه کشور در تولید باتری، پتانسیل مصرفی سرب در کل صنعت ایران حدود ۵/ ۱۱۲ هزار تن در سال وجود خواهد داشت. با در نظر گرفتن ۲۰ درصد به عنوان مصرف در سایر صنایع، میزان مصرف شمش سرب کشور مطابق با الگوهای جهانی توازن تولید و مصرف، واردات و صادرات باتری‌های سربی-اسیدی در کشور نشان می‌دهد ظرفیت کنونی تولید در کشور پاسخ مصرف داخلی را بدون در نظر گرفتن تامین خودروها و باتری‌های اضطراری وارداتی می‌دهد.
توسعه ظرفیت داخلی صرفا با صادرات بین‌المللی قابل توجیه است. در چنین صورتی به حداکثر رساندن ظرفیت بالقوه موجود و تشویق واحدهای موجود به افزایش ظرفیت یک راهبرد منطقی توسعه این بخش است.
