سیستم‌های کنترل دود در ساختمان‌ها
در ایران نیز در سال‌های اخیر به لطف ارتباطات اجتناب‌ناپذیر با دنیای مدرن و پیگیری‌های سازمان آتش‌نشانی اطلاع‌رسانی در این حوزه آغاز شده و در سطح کشور بنا به توان استان‌ها دستورالعمل‌های جسته و گریخته‌ای نیز تدوین و در حال اجرا است، اما بر کسی پوشیده نیست که تا رسیدن به نقطه مطلوب در این صنعت راه درازی در پیش است و به‌کارگیری توان داخلی در توسعه روش‌های مدیریت دود و استفاده از ظرفیت سازمان‌های مرتبط نقش مهمی در گسترش این مهم خواهد داشت.
نقش پررنگ برخی شرکت‌های بازرگانی را در این صنعت به هیچ عنوان نمی‌توان نادیده گرفت؛ شرکت‌هایی که به واسطه واردات کالای مرتبط با صنعت مدیریت دود عمده توان خود را بر تمرکز به محصولات این حوزه معطوف ساخته‌اند و تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند که سازمان‌ها و ارگان‌های مرتبط دغدغه‌های خود را به‌جای توسعه در طراحی و تدوین استانداردهای مناسب به سوی مشکلات واردات این محصولات تقلیل دهند، چراکه عارضه محصول‌محور بودن به جای طراحی‌محور بودن در این حوزه به گونه‌ای خطرناک در حال گسترش است.
این مساله در چندین پروژه مختلف در تهران و سایر شهرستان‌ها کاملا به حیطه آزمون گذاشته شده و مشکل هنگامی عیان می‌شود که هنگام حادثه به‌رغم وجود محصولات تراز اول جهانی که دارای جدیدترین و به‌روزترین استانداردهای محصولات در این حوزه هستند متاسفانه سیستم‌های کنترل دود عملکرد مناسبی نداشتند و نتوانستند آتش و دود را در فضای ساختمان به درستی مدیریت کنند. ریشه این مشکل را باید در تقلیل جایگاه سیستم مدیریت دود از طراحی یکپارچه به عملکرد محصولات به عنوان جزئی از سیستم جست‌وجو کرد.
هر چند عملکرد درست و مناسب محصول به عنوان جزئی از یک سیستم کلی بر عملکرد کل سیستم تاثیر خواهد گذاشت، اما توجه بیش از حد به جزء بدون در نظر گرفتن کل به‌رغم تحمیل هزینه‌های کلان به پروژه‌ها، عملکرد نامناسب را در هنگام حریق در پی دارد و این همان حلقه گمشده‌ای است که به واسطه فضاسازی شرکت‌های تجاری این حوزه کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
به طور کلی یک سیستم مدیریت دود مناسب مانند اجرای مثلث آتش به عنوان عنصر اصلی خالق خود دارای سه جزء اصلی است که عملکرد بهینه آن را در عملکرد درست هر سه جزء این سیستم باید جست‌وجو کرد.
طراحی: بخش نخستین هر سیستم مدیریت دود، از طراحی آن آغاز می‌شود و در نهایت عملکرد مناسب کل سیستم بستگی به طراحی مناسب آن خواهد داشت.
محصول: بخشی از سیستم که وظیفه اصلی جابه‌جایی هوا هنگام حریق را به عهده خواهد داشت و عملکرد مناسب آن هنگام حریق جزو ضروری‌ترین نیازهای این سیستم است.
اجرا: یکی از موارد مهم در مدیریت دود اجرای مناسب و درست سیستم است به طوری که اگر هر دو جزء اول که شامل طراحی و محصول مناسب است هم به بهترین شکل ممکن انجام شده باشد در صورت اجرای نامناسب باز هم سیستم به درستی عمل نخواهد کرد.
به همین دلیل به طور کلی لازم است در تدوین و اجرای دستورالعمل‌ها و استانداردهای مرتبط هر سه جزء مثلث مورد توجه قرار گیرد.
البته ورود محصولات بی‌کیفیت و تقلبی از یکی از کشور‌های همسایه با توجه به نبود آزمایشگاه‌های تست این نوع محصولات در کشور، طی ماه‌های اخیر شیب افزایشی فزاینده‌ای یافته است که عدم کارکرد مناسب این نوع محصولات در زمان حریق موجب بروز خسارات جانی در پروژه‌ها می‌شود که کارفرماها باید به این مسائل توجه ویژه‌ای داشته باشند.
همچنین لازم است درخلال تاییدیه‌ها و به تبع آن بازرسی‌ها، روش‌هایی برای کنترل و تایید هر سه جزء سیستم مورد استفاده قرار گیرد. در واقع به همان اندازه که استفاده از محصولات تقلبی و فاقد استانداردهای لازم می‌تواند زمینه‌ساز بروز بحران در یک آتش‌سوزی شود، طراحی و اجرای نامناسب هم می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد بحران در یک آتش‌سوزی شود.
البته در این باره لازم است سازمان‌های متولی مسوولیت‌های شرکت‌های مجری و همچنین کارفرماهای پروژه‌ها را به یک میزان مورد توجه قرار دهند، زیرا عدم تناسب در اخذ تعهدنامه‌های مربوطه بین شرکت مجری و کارفرما می‌تواند زمینه‌ساز بروز پدیده چانه‌زنی در کاهش سطح پایبندی به استانداردهای لازم در پروژه‌ها از سوی هر کدام از طرفین موثر در پروژه‌ها شود.
امید است که رسانه‌ها با پرداختن به این موضوع مهم و کمتر مورد توجه واقع‌شده بتوانند سطح آگاهی فعالان و دست‌اندرکاران صنعت ساختمان را افزایش دهند تا در آینده شاهد بروز فجایع قابل پیشگیری در مدیریت دود ساختمان‌ها و اماکن تجاری در کشور نباشیم.
گروه صنعتی بستانچی طی سالیان اخیر توانسته با تولید و همچنین تامین این محصولات از برند‌های معتبر بین‌المللی درکنار ایجاد تیم قوی طراحی، نصب پروژه‌های ملی متعددی را در کشور به‌صورت EPC با موفقیت انجام دهد.
