در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» بیان شد
اهداف دولت‌ها از ایجاد ارز دیجیتال ملی
در همین راستا بنیان‌گذار صرافی آنلاین ارز دیجیتال جیبیتکس می‌گوید ارزهای دیجیتال بانک مرکزی یا همان CBDCها، ارزهایی مجازی، متمرکز و قابل کنترل از سوی یک نهاد ناظر یا دولت بوده و در واقع نماینده پول رایج فیات به صورت دیجیتال و بر پایه تکنولوژی مورد استفاده در رمزارزها هستند.
به باور مسعود بخشنده بین رمزارزها و ارزهای دیجیتال ملی فقط یک تشابه اسمی وجود دارد و این دو مفهوم را نمی‌توان جایگزین یکدیگر محسوب کرد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص ارزهای دیجیتال ملی به سراغ مسعود بخشنده بنیان‌گذار جیبیتکس رفتیم.
لطفا در ابتدا در مورد CBDC توضیحاتی بفرمایید. این نوع ارزها چه ویژگی‌هایی دارد و تفاوتشان با سایر ارزهای دیجیتال در چیست؟
جیبیتکس متشکل از سه واژه «جیب» به معنای محل قرار دادن پول، «بیت» مخفف واژه بیت کوین و «اکس» مخفف کلمه اکسچنج یا همان صرافی است.
جیبیتکس با رویکرد ایجاد یک بازار حرفه‌ای برای تبادل دارایی‌های دیجیتال و رمزارزهای شاخصی همچون بیت کوین، اتریوم، ریپل، تتر و لایت کوین با پول رایج کشور ایران (ریال)، طراحی و ایجاد شده است. این پلت‌فرم با توجه به فضای حاکم بر اکوسیستم کریپتو بر اضافه کردن بازارهایی نظیر چین لینک، آوه، دای و... نیز اهتمام ورزید.
جیبیتکس خود را موظف می‌داند به نحوی شایسته به کاربران تجربه تجارت ارزهای رمزپایه را ارائه دهد و اهتمام در فراهم آوردن ابزارهای لازم برای تجارت الکترونیک، تکنولوژی نوین و سطحی بی‌نظیر از خدمت به مشتری دارد. ما قاطعانه معتقدیم که باید بهترین، امن‌ترین و سریع‌ترین تجربه تجارت ارزهای رمزپایه در دسترس همگان قرار گیرد.
تیم جیبیتکس از گرد هم آمدن متخصصانی در زمینه توسعه نرم‌افزار وب برای بازارهای بین‌المللی تشکیل شده است، همچنین تعدادی از فعالان حوزه کریپتو در حال انتشار پیوسته بیش از سه هزار مقاله در قالب آموزش، تحلیل و خبر برای بالا بردن سطح آگاهی کاربران و علاقه‌مندان به این حوزه هستند.
با توجه به وجود مشکلات عدیده برای ایرانیان از جمله دسترسی سخت به بازارهای خارجی، واسطه‌های میان خریداران و فروشندگان باید امنیت معاملات و وصول دارایی‌های مبادله شده را تضمین کنند.
دلیل تمایل کشورها را به بررسی و راه‌اندازی CBDC چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ارزهای دیجیتال بانک مرکزی یا همان CBDCها، ارزهایی مجازی، متمرکز و قابل کنترل از سوی یک نهاد ناظر یا دولت بوده و در واقع نماینده پول رایج فیات به صورت دیجیتال و بر پایه تکنولوژی مورد استفاده در رمزارزها هستند. به‌طور کلی بین رمزارزها و ارزهای دیجیتال ملی فقط یک تشابه اسمی وجود دارد و این دو مفهوم را نمی‌توان جایگزین یکدیگر محسوب کرد.
CBDC ها را می‌توان واکنشی از سوی دولت‌ها در مواجهه با گسترش و فراگیر شدن روزافزون رمزارزها دانست که البته در دنیا موافقان و مخالفان خود را نیز دارد.
اگر چه نهاد‌های نظارتی وجود ویژگی‌های مطلوب در دارایی‌های دیجیتالی نظیر بیت کوین و ... را به‌واسطه سرعت و امنیت در تراکنش پذیرفته‌اند، اما با هدف تحت کنترل گرفتن این پدیده سعی در تراشیدن رقیبی با امکان متمرکز بودن تحت عنوان CBDCها کردند.
سوئیس به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین خاستگاه‌های دنیای بلاک‌چین و رمزارز، در مفید بودن ارز دیجیتال بانک مرکزی بنا به گفته توماس موزر، رئیس هیات‌مدیره بانک ملی سوئیس تردید داشت. با وجود این چندی پیش شش بانک مرکزی بزرگ دنیا از جمله سوئیس، کانادا، انگلیس، ژاپن، اتحادیه اروپا و سوئد کارگروه مشترکی را برای تحقیق روی CBDCها با بانک تسویه بین‌المللی یا همان BIS ایجاد کرده‌اند.
این گروه موارد استفاده از CBDC را با رویکرد اقتصادی، کاربردی و فنی، از جمله قابلیت همکاری فرامرزی و اشتراک‌گذاری دانش در مورد فناوری‌های نوظهور بررسی و ارزیابی می‌کند.
کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا معتقد است بانک مرکزی اروپا باید نقش فعالی در این زمینه ایفا کند. او همچنین بر این باور است که ابتکارات بانک مرکزی راه‌حل‌های مستقر در بازار خصوصی را برای پرداخت‌های خرده‌فروشی سریع و کارآمد درمنطقه یورو نباید دلسرد کند. در همین راستا چین از طرفداران یوآن دیجیتال بوده و این موضوع با توجه به جنگ تجاری با ایالات‌متحده قوت گرفته است. به‌طوری که تا همین چند ماه گذشته بالغ بر ۵میلیارد دلار تراکنش با یوآن دیجیتال انجام شده است. بانک مرکزی فرانسه هم پنجمین برنامه آزمایشی ارز دیجیتال ملی خود را پشت سر گذاشته است. به هرحال باید اذعان کرد برای تقابل یا کند شدن رشد سریع و همه‌گیری رمزارزها، بانک‌های مرکزی دنیا بر آن هستند که CBDCها را عرضه و همچنان گردش‌های مالی را در اختیار داشته باشند. در همسایگی کشور، می‌توان به ترکیه و بحرین اشاره کرد که در مرحله آزمایش ارزهای بانک مرکزی خود هستند.
بررسی راه‌اندازی رمز ارز ملی در کشور ما با چه هدفی دنبال می‌شود؟
رمزارز بانک مرکزی کارآیی بیشتری از ریال خارج از ایران ندارد و نمی‌تواند یک پدیده غیرمتمرکز تلقی شود بر این اساس فواید ارزهای دیجیتالی نظیر بیت کوین را نخواهد داشت.
این دو نوع ارز دیجیتال، دو دنیای مختلف با کارکردهای مختص به خود هستند. داشتن یک سیستم پرداختی مبتنی بر بلاک‌چین، به توسعه کسب و کارهایی کمک می‌کند که بدون داشتن یک سیستم پرداخت مبتنی بر بلاک‌چین نمی‌توانند فعالیت کنند. به عنوان مثال، برای اجرای قراردادهای هوشمند مجبور به ایجاد استیبل کوین در دنیا هستیم. حال آنکه پشتوانه رمزارز بانک مرکزی دولت است، ولی استیبل کوین‌های خارجی وابسته به یک شرکت خصوصی هستند.
در کل اگر رمزارز بانک مرکزی هم روزی به وجود بیاید، نمی‌تواند وارد بازار رمزارزها شود، زیرا محصول آن اساسا شباهتی به ارزهای دیجیتال ندارد.
دیدگاه بانک‌های مرکزی و حاکمیت‌ها از انتشار رمزارزهای خود در دراز‌مدت چیست؟
دیدگاه اول انطباق‌پذیری با رمزارزهای رایج مانند بیت کوین است و دیدگاه دیگر این است که برخی دولت‌ها سعی در محدود کردن رمز ارزهای رایج دارند. در حال حاضر، دولت‌ها امکان اعمال محدودیت به رمزارزها را ندارند، اما چنانچه ابزار و تکنولوژی‌های جایگزین داشته باشند، ممکن است روزی تصمیم به این کار بگیرند، اما این قضیه سوی دیگری هم دارد: آیا ممکن است رمزارزهای بانک مرکزی در ترویج بیت کوین موثر باشند؟ این جنبه مورد علاقه برخی کارشناسان رمزارز در مورد رمزارز بانک مرکزی است. در این راستا، بانک مرکزی با داشتن کنترل بیشتر روی کسب و کارها، می‌تواند تراکنش‌ها را شفاف‌تر کند و جلوی پولشویی را بگیرد.
پس اینکه عملکرد بانک مرکزی علیه ارزهای رایج خواهد بود یا نه، بستگی به دیدگاه دولت‌های کشورها خواهد داشت، اما در کل ذات رمزارز بانک مرکزی منافاتی با دارایی‌های دیجیتال رایج مثل بیت کوین ندارد.
به نظر می‌رسد همان فاکتورهایی که در قوت و ضعف ارز فیات یک کشور در تبادلات خارجی در حال حاضر وجود دارد روی ارز دیجیتال بانک مرکزی آن هم موثر است. با این فرض نباید انتظار کارکرد خارق‌العاده‌ای را از ارز ملی مبتنی بر ریال در مناسبات تجاری خارجی یا بی‌اثر کردن تحریم‌ها داشت.
ضرورت راه‌اندازی ارز دیجیتال ملی چیست؟
در صورتی که کشور بخواهد به سوی دیجیتالی شدن و به طور عام بلاک چینیزاسیون برای برخورداری از موهبت‌های این تکنولوژی پیش برود، می‌توان از ارز دیجیتال ملی هم به عنوان یک ابزار در جهت شفاف بودن تراکنش‌ها و استفاده از قراردادهای هوشمند بهره برد. به عقیده کارشناسان در صورت بهره‌گیری از قراردادهای هوشمند تحولی عظیم در بسیاری از بخش‌ها نظیر بانک، بیمه، ثبت و ... رخ خواهد داد.
اساسا بسته به رویکرد قانون‌گذار می‌توان از همه تهدیدهای احتمالی به صورت فرصت در جهت رونق کسب و کارهای خرد و کلان بهره جست. در خصوص سازوکار راه‌اندازی ارز دیجیتال ملی به نظر می‌رسد با بهره‌گیری از نخبگان و متخصصان این حوزه و بررسی چالش‌های پیش رو با عنایت به فراهم ساختن بستر استفاده از آن در صورت احساس ضرورت باید به آن ورود کرد.
از منظر اعتماد مردم به ارز دیجیتال ملی باید گفت به هر حال فناوری راه خود را در میان مردم باز می‌کند و آنچه مهم است رویکرد قانون‌گذار از راه‌اندازی آن است.
در مورد تاثیر ارز دیجیتال ملی بر روند کار صرافی‌های رمز ارزی اعتقاد دارم می‌تواند گامی در جهت تسهیل استفاده کاربران از پلت‌فرم‌ها به جهت محدودیت‌های واریز و برداشت‌ها اتفاق بیفتد به شرطی که آیین‌نامه‌ها و تبصره‌ها... کار را از آنی که هست پیچیده‌تر نکند.
در پایان معتقد هستم در فضای تکنولوژی، بلاک‌چین شرایطی را ایجاد کرده که در این مقوله خاص و البته تاثیرگذار در جهان آینده با دنیا در یک خط ایستاده‌ایم. قدر این موهبت را بدانیم و با ندانم‌کاری‌های کورکورانه آن را نسوزانیم.
