با عبور از تحریم‌ها رخ داد
اوج‌گیری صنعت کاتالیست در کمتر از یک دهه
از ابتدای دهه ۹۰ فشار بر سیستم بانکی برای مبادی ورودی به داخل کشور رو به افزایش گذاشت و تولیدکنندگان داخلی به دنبال دور زدن تحریم‌ها سعی کردند تا به گونه‌ای مدیریت بحران ایجاد شده را به دست گیرند.
در این میان قراردادهایی که با شرکت‌های واسطه‌ای خارجی منعقد می‌شد از همان ابتدا یک‌طرفه و با ریسک عدم بازگشت سرمایه همراه بود همین امر باعث تغییر مسیر در سرمایه‌گذاری‌های بنگاه‌های اقتصادی در داخل و خارج از کشور شده و تولیدکنندگان را بر آن داشت تا توجه بیشتری به امر تولید داخلی داشته باشند.
در این میان شرکت‌هایی بودند که با بررسی ریسک عدم بازگشت سرمایه به داخل کشور به‌واسطه خرید کالای خارجی، دریافتند که سرمایه‌گذاری بر توان و تخصص داخلی صرفه بیشتری دارد.
یکی از کالاهایی که در ابتدای دهه 90 پا به عرصه صنعتی شدن و بومی‌سازی گذاشت کاتالیست بود. در حال حاضر کاتالیست یکی از کالاهای استراتژیک مصرفی در صنایع فولاد، پتروشیمی و پالایشی است؛ که این کالا تا قبل از تحریم‌ها با قیمت‌های گزاف به کشور وارد می‌شد و به مصرف صنایع یادشده درمی‌آمد.
در این میان نباید فراموش شود در آن برهه زمانی شرکت‌های اروپایی بیشترین بهره را از فروش این کالا در ایران کسب می کردند؛ اما امروز پس از استمرار بیش از دو دهه از فعالیت نفت و گاز سرو و سرمایه‌گذاری سهامداران بر این کالای استراتژیک، مفهوم بی‌نیازی و استقلال در تولید برای این کالا محقق شده است. حال می‌توان ادعا داشت که در این مسیر شرکت نفت و گاز سرو توانست مانع خروج ارز از کشور شود. در این راستا عضو هیات مدیره شرکت نفت و گاز سرو بابیان اینکه این شرکت در حوزه فولاد و پتروپالایش، نه بر اساس منافع شخصی و بنگاهی، بلکه بر پایه منافع ملی ورود کرده است، گفت: البته در این راه موانع بزرگی بر سر راه سرو ایجاد شد اما همین موانع را به‌واسطه به‌کارگیری فن، دانش، حمایت از مصرف‌کنندگان، جلب اعتماد و بهرغم وجود بسیاری از ناهنجاری‌ها پشت سر گذاشت.
قدیر قیافه به جو حاکم حاصل از تحریم‌ها اشاره کرد و گفت: پیش از ورود به شرکت سرو، مطالعاتی در زمینه جی‌تی‌ال (تولید نفت مصنوعی از گاز طبیعی) داشتیم و در ادامه بررسی‌ها به نیاز تامین کاتالیست در داخل کشور پی بردیم و متوجه شدیم تامین کاتالیست فرآیند مطلوبی در شرایطی که خارجی‌ها این محصول را به ما ارائه نمی‌دادند بسیار ضروری است. عضو هیات‌مدیره شرکت نفت و گاز سرو گفت: درحالی‌که هنوز به فکر تولید داخلی جی‌تی‌ال بودیم، نظرمان به کاتالیست جلب شد. در اواخر دهه ۷۰ شمسی شرکت سرو هنوز در ابتدای مسیر مطالعاتی و آزمایشگاهی کاتالیست بود. یادآور می‌شود در آن سال‌ها تولید کاتالیست هنوز به‌روزی ۱۰۰ کیلوگرم هم نرسیده بود.
قیافه با اشاره به اینکه در حال حاضر نفت و گاز سرو در میان ۵ کشور برتر کاتالیست‌ساز جهان که دارای صاحب دانش فنی و توانایی تولید کاتالیست‌های چرخه فرآیندی جای دارد، تصریح کرد: این جایگاه، اهمیت بالایی برای کشور دارد، چراکه دانش فنی کاتالیست به اندازه دانش غنی‌سازی هسته‌ای ارزشمند است. اگرچه دانش غنی‌سازی هسته‌ای فراگیری بیشتری را در میان کشورها داشته است، اما در صنعت کاتالیست این رتبه جزو استثناها تلقی می‌شود.
ایجاد صنعت جدید در کشور به‌واسطه فعالیت‌های سرو
عضو هیات‌مدیره شرکت نفت و گاز سرو در ادامه به تلاش سرو برای فعالیت و ایجاد نگرش ملی در این حوزه اشاره کرد و گفت: اگرچه در ابتدای راه افرادی با نگرش جذب منافع شخصی، سد راه شرکت شده بودند، اما انتخاب مدیر عمل‌گرا و نیروهای متخصص از سوی هیات‌مدیره، سبب شد نه‌تنها شرکت سرو در میان تولیدکنندگان داخلی جای گیرد، بلکه با بومی‌سازی کاتالیست سبب چرخیدن چرخ دو صنعت فولاد و پتروپالایش شود.
وی معتقد است: حال به‌واسطه تفکرات صحیح هیات‌مدیره، شرکت سرو می‌تواند رویکرد توسعه‌ای کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدتی داشته باشد.
قیافه یادآور شد: امروز با اقتدار می‌توان عنوان کرد بخش کوچک کاتالیست‌سازی کشور، به صنعت کاتالیست تبدیل‌شده و ما در این عرصه همانند بحث هسته‌ای حرفی برای گفتن در سطوح بین‌المللی داریم.
از این‌رو شاهد سرعت رشد کسب دانش فنی و تجاری‌سازی کاتالیست‌های موردنیاز فرآیندها طی یک دهه اخیر هستیم.
این مدیر با سابقه و فعال در حوزه‌های مختلف صنعت و معدن، خاطرنشان کرد: با همکاری تمامی عوامل در شرکت هم‌زمان با رشد کمی و کیفی شرکت سرو، توسعه صنعت کاتالیست کشور نیز محقق شد.
قدیمی‌ها متعهدتر در بومی‌سازی
قیافه تصریح کرد: اگرچه در ابتدا مصرف‌کنندگان داخلی به‌شدت در برابر خرید کاتالیست داخلی موضع داشتند، اما مذاکراتی که از سوی مدیرعامل و بخش فروش این شرکت صورت گرفت درنهایت موجب جلب اعتماد مصرف‌کنندگان شد به‌طوری‌که فولاد مبارکه و فولاد خوزستان در بخش فولادی و شرکت‌های پتروشیمی شیراز و پتروشیمی رازی اولین شرکت‌هایی بودند که ریفرمرهای خود را در اختیار کاتالیست بومی‌سازی شده ایرانی قراردادند.
نیروی انسانی، تمام ارزش شرکت سرو
وی در ادامه گفت: اگرچه حرکت در مسیر توسعه و رشد در بخش تولید و خدمات فنی پس از فروش بار زیادی روی دوش نیروهای انسانی قرار داد، اما آنها با صبوری و درایت تمامی ایرادات را مرتفع کردند، به همین دلیل است که نیروی انسانی در سرو یک سرمایه با ارزش تلقی می‌شود و همه مدیران در این مجموعه به این مهم باور دارند.
به گفته قیافه، بهرغم مشکلات و چالش‌های متعدد در بخش تولید و عرضه هیچ‌گاه نیروهای انسانی در هیات‌مدیره، حوزه مدیریت، مجموعه پژوهشی و کارخانه سرو از مسیر رشد و بالندگی عدول نکردند. اگرچه ممکن است در مسیر سخت و ناهموار گاهی ناامیدی پیش بیاید، اما خوشبختانه تیم درونی و بیرونی این شرکت به‌خوبی دریافتند هدف نهایی تبدیل و رسیدن به ملی شدن صنعت کاتالیست است و این استراتژی تنها با ساخت و راه‌اندازی کارخانه ایجاد نمی‌شود.
قیافه ادامه داد: در این شرکت اعضای هیات‌مدیره پیش از اینکه به نفع شخصی بیندیشند در مسیر راهبردی تعیین‌شده برای سرو حرکت می‌کنند. در این راستا هر سودی که از مجموعه حاصل می‌شود برای طرح‌های توسعه‌ای سرمایه‌گذاری خود مجموعه مصرف می‌شود. اگرچه در کوتاه‌مدت برداشت سودهای شناسایی‌شده نفع بیشتری برای اعضای هیات مدیره به همراه داشت اما با عدم برداشت عایدی‌های مقطعی، در عمل شاهد رشد تولید و اشتغال‌زایی در این مجموعه شدیم.
وی یادآور شد: حال با تمامی این اوصاف این مجموعه روزهایی را که تولید کاتالیست به میزان ۲۰۰ کیلوگرم در روز بوده پشت سر گذاشته و امسال به تولید بیش از ۲هزار تن دست‌یافته است.
کاتالیست سرو از نگاه شرکت‌های خارجی
قیافه با اشاره به این مطلب که در اولین همایش بومی‌سازی کاتالیست در سال ۹۳ که در جزیره کیش برگزار شد نمایندگان شرکت انگلیسی جانسون متی به ایران آمدند و به توانمندی سرو پی بردند، خاطرنشان کرد: در ملاقاتی که صورت گرفت؛ با دیدن ارائه‌های مکتوب در همایش فوق متوجه شدند که این شرکت از مراحل ابتدایی عبور کرده و اکنون به‌صورت بالقوه تبدیل به شرکتی هم‌تراز با جانسون متی با قدمت ۲۰۰ ساله شده است؛ و این موضوع را می‌توان به‌وضوح از صحبت‌های آنها استنباط کرد که شرکت سرو جوان در عین جوانی دارای تجربه ۲۰۰ ساله است.
وی اظهار کرد: آنها به‌واسطه اطلاعاتی که از ما دریافت کرده‌اند بر این باورند که تکنیک‌ها و فناوری‌های به کار گرفته‌شده از سوی این شرکت فراتر از آنها است و ما را رقیب خود می‌دانند. قیافه به بازار مصرف‌کنندگان داخلی اشاره کرد و گفت: سهم ما در حوزه فولاد حدود ۶۰درصد است و با ورود به ساخت کاتالیست‌های هم رسوبی بخش پتروشیمی و پالایشی و افتتاح چند طرح ملی در این صنایع مادر، سهم سرو در بخش کاتالیست‌های پتروپالایشی به بیش از ۵۰درصد می‌رسد.
وی بر این باور است: سرو در آینده‌ای نزدیک بتواند بیش از هزار شغل ایجاد کند و تعدادی دانشمند با تفکرات وسیع و افکار بزرگ را همراه با بالندگی وارد عرصه صنعت کاتالیست کند.
عضو هیات‌مدیره شرکت نفت و گاز سرو به برنامه راهبردی سرو برای ۵ سال آینده اشاره و خاطرنشان کرد: به دنبال این هستیم که سرو نرخ رشد کنونی را حفظ کرده و همچنان پیشگام در صنعت کاتالیست و تولید دانش کاتالیست باشد. قیافه به برنامه‌های آتی سرو اشاره کرد و در پایان گفت: سایر برنامه‌های اصلی سرو حضور پرقدرت و رقابت در بازارهای جهانی در کنار برندهای بین‌المللی به‌واسطه ارائه کاتالیست‌های باکیفیت است.
