در راستای اهداف کلان بانک مرکزی، حفظ قدرت رقابت‌پذیری اقتصاد، به همراه صیانت از ذخایر ارزی، برای بانک مرکزی اهمیت دوچندانی دارد. تلاش بانک مرکزی بر آن بوده است تا با برنامه‌ریزی و تدبیر، تحریم‌های دولت آمریکا را خنثی و در حد توان از سقوط بیش از حد ارزش پول ملی جلوگیری کند. همچنین بانک مرکزی تمام توان خود را برای ایجاد تعادل در بازار ارز و تقویت ارزش پول ملی به‌کار می‌برد، در حال‌حاضر در ایران گزینه‌های تاثیرگذار بر نرخ ارز سیاسی شده است و منوط به برنامه‌های رئیس‌جمهور جدید آمریکا و خوش‌بین بودن به توافقات برجام یا تضعیف تحریم‌های نفتی ایران است.

در این مطلب، تاثیر نوسانات نرخ ارز بر تولید واقعی و ارزش واقعی اقلام تشکیل‌دهنده تقاضای کل کشور بررسی می‌شود. نوسانات نرخ ارز به دو بخش قابل پیش‌بینی و غیرقابل پیش‌بینی تقسیم می‌شوند و تاثیر این نوسانات در کنار دو ابزار سیاست پولی (نقدینگی) و سیاست مالی (مخارج دولت) بر فعالیت‌های اقتصادی کشور مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. مدل اقتصادی این روند شامل تولید واقعی، مخارج خانوارها، سرمایه‌گذاری خصوصی، صادرات غیرنفتی و واردات می‌شود.  نتایج حاصل از شوک مثبت (کاهش نرخ ارز یا بهبود ارزش پول کشور)، شوک منفی (افزایش نرخ ارز یا کاهش ارزش پول کشور) و اعمال سیاست‌های مالی و پولی نشان می‌دهند که:

۱- تاثیر حاصل از افزایش نرخ ارز (شوک منفی) بر سطح مخارج خانوارها و سطح صادرات چشمگیر است. با افزایش نرخ ارز (کاهش ارزش پول کشور)، صادرات غیرنفتی و مخارج خانوارها هر دو بالا می‌رود.

۲- واردات کشور نسبت به نوسانات نرخ ارز تاثیر قابل توجهی را نشان نمی‌دهد. اثر مخارج دولت بر واردات، مثبت و در مقایسه با اعمال سیاست انبساط پولی تاثیر بیشتری را نشان می‌دهد.

۳- نوسانات نرخ ارز تاثیر چندانی بر تولید واقعی کشور و سرمایه‌گذاری خصوصی ندارد.

نرخ ارز از مهم‌ترین متغیرهای اقتصاد کلان شناخته می‌شود که تغییرات آن به‌طور گسترده بر متغیرهای اقتصادی همانند رشد و تورم تاثیر می‌گذارد. آشفتگی و نوسان در عملکرد این شاخص مبین عدم تعادل در تراز پرداخت‌ها و اقتصاد کشور محسوب می‌شود. از این رو تحلیل رفتار نرخ واقعی ارز و تاثیر نوسان‌های آن برای تدوین سیاست‌هایی برای تعدیل این شاخص همواره توجه کارشناسان و سیاست‌گذاران اقتصادی را به خود معطوف داشته است. هدف این مقاله بررسی تاثیر نوسان‌های نرخ ارز بر رشد اقتصادی و تورم است.

وضعیت قیمت‌های جهانی با توجه به تحولات سیاسی و اقتصادی در جهان به تاثیر عملکرد و واکنش کشورهای صاحب اقتصادهای بزرگ و موثر در جهان بستگی دارد. اقتصاد جهان منوط به چند کشور صنعتی می‌شود که تصمیم‌گیری نهایی در قیمت‌های تعیین‌کننده را اعمال می‌کنند. به‌طور مثال در فلزات رنگی کشورهای بزرگ اقتصادی مثل آمریکا، چین، ژاپن، آلمان،انگلیس، فرانسه، کانادا و... تعیین‌کننده قیمت جهانی هستند، یعنی افزایش یا کاهش عرضه و تقاضا در این کشورها می‌تواند تغییرات اساسی در روند قیمت‌گذاری‌ها ایجاد کند. قیمت فلزات رنگی در بازار‌های جهانی از ثبات رویه پیروی می‌کنند و میزان عرضه و تقاضا در جهان و همچنین مقدار موجودی انبار تعیین‌کننده اغلب قیمت‌های  محصولات در جهان است.  قیمت اونس جهانی طلا تا بیش از دو هزار دلار پیش‌بینی می‌شد، اما به دلیل تولید واکسن کرونا، رشد قیمت اونس جهانی طلا متوقف شد. در حال حاضر مطابق بررسی‌های به‌عمل آمده در سال ۲۰۲۱ چنانچه با تولید واکسن کرونا این بیماری کنترل شود، احتمالا قیمت اونس جهانی ۱۰درصد کاهش پیدا می‌کند، اما چنانچه سمت و سوی تغییرات بیماری کرونا به همین شکل باقی بماند با توجه به سیاست‌های جدید آمریکا در سطح بین‌المللی به نظر می‌رسد قیمت اونس جهانی طلا تغییری نداشته باشد و در همین محدوده باقی بماند. بنابر این تنها تغییرات قیمت طلا و انواع فلزات رنگی به ارزش نرخ دلار در ایران منوط می‌شود. ارزش دلار نیز در جامعه ما تحت تاثیر سیاست‌زدگی داخلی و تحریم است که متاسفانه این روند ثبات قیمت‌ها را دچار نوسان می‌کند. مسلما ارزش قیمت دلار در ایران روند کاهشی را پیش رو دارد و از قیمت محصولات رفته‌رفته کاسته خواهد شد. این عامل در یک برهه زمانی کوتاه و چند ماهه به نفع عموم مردم خواهد بود و به افزایش قدرت خرید آنها منجر خواهد شد. البته لازم به‌ذکر است  برخی منابع، کاهش نرخ ارز را موقتی دانسته و عوامل تاثیرگذار و بازیگران خاص قیمت‌گذاری ارز، در این بازار ملتهب نوسان گیری خواهند کرد.  به گفته کارشناسان وقتی نرخ دلار در بازار آزاد پایین‌تر از نرخ دلار نیما است، یعنی در عمل معامله‌ای در سامانه نیما صورت نمی‌گیرد، زیرا واردکنندگان کم حجم به جای استفاده از سامانه نیما به بازار فردوسی مراجعه می‌کنند. از طرفی اختلاف بین ارز سامانه نیما و بازار آزاد به ضرر مستقیم صادرکنندگان است که با توجه به وضعیت فعلی در راستای منافع ملی کشور نیست. همچنین اتفاق فیزیکی خاصی در بازار رخ نداده تا چنین کاهشی را شاهد باشیم بنابراین به نظر می‌رسد نرخ ارز آزاد در بازار به تدریج به حالت منطقی و غیراحساسی برگردد. پیش‌بینی می‌شود واردکنندگان بزرگ منتظر شروع ماه جدید هستند تا سفارش‌های خود را روی سامانه اجرا کنند و احتمالا شاهد معاملات واقعی‌تری در انتهای هفته خواهیم بود.

 

اخبار مرتبط