بزرگ‌ترین تولید کننده آهن اسفنجی جهان چه جایگاهی را هدف گرفته است؟
پایداری توسعه در فولاد مبارکه
هرچند ایالات‌متحده آمریکا با اشراف به حرکت سریع برخی شرکت‌های فولادی در مسیر توسعه و ارزآوری، تلاش کرد تا راه آنها را سد کند و شرایط را به‌گونه‌ای پیش ببرد که نه‌تنها صادرات و ارزآوری آنها متوقف شود، بلکه تولید داخلی آنها نیز به دلیل عدم دسترسی به برخی مواد اولیه وارداتی، سخت و سخت‌تر شود؛ اما برخی مجموعه‌های فولادی همچون فولاد مبارکه، به‌رغم همه تهدیدات و سنگ‌اندازی‌هایی که در این رابطه صورت گرفت، به راه خود ادامه داده و در مسیر توسعه و رشد گام برداشته‌اند؛ به‌نحوی‌که به‌رغم تحمل هزینه‌های گزاف ناشی از تحریم‌ها نه‌تنها تولید در آنها متوقف نشده است، بلکه روند توسعه آنها نیز همچنان ادامه داشته و باقدرت پیگیری شده است. نکته حائز اهمیت این است که محدودیت‌ها و برخی موانع و سنگ‌اندازی‌های داخلی، بیشتر از تحریم‌ها شرکت‌های فولادی ازجمله فولاد مبارکه را آزار می‌دهد و طی کردن مسیر را برای آنها با چالش‌ها و حواشی بسیاری مواجه می‌سازد. نمونه آن هجمه‌هایی است که طی روزهای اخیر به شرکت فولاد مبارکه اصفهان به‌عنوان یکی از مجموعه‌های پیشگام در این حوزه وارد شده است؛ مجموعه‌ای که این روزها علاوه بر اینکه سرگرم اجرای پروژه‌های بزرگ و زبانزدی همچون نورد گرم ۲ است، راه اجرای طرح تحول دیجیتال را هم در پیش گرفته است.
واقعیت آن است که اجرای طرح‌های بزرگی همچون نورد گرم ۲ فولاد مبارکه ازجمله طرح‌های مهم و استراتژیک به شمار می‌رود که با راه‌اندازی آن، کارخانه‌های لوله‌سازی به‌شدت فعال شده و پروژه‌های نفت و گاز با سرعت و کیفیت بهتری اجرایی خواهند شد. درواقع، با توجه به نفت‌خیز بودن ایران و نیاز بسیار زیاد صنعت نفت به لوله‌های انتقال نفت و گاز که عمدتا از نوع ترش (همراه با گوگرد بالا) است امکان تولید رول ورق برای ساخت لوله‌های با قطرهای بزرگ و ضخامت زیاد وجود نداشت، نیاز صنایع نفت به تولید گریدهای جدید فولادی از قبیل API X۷۰ است که صرفا با راه‌اندازی این خط جدید مقدور خواهد بود. همچنین ضخامت تولیدی نورد فعلی از ۵/ ۱ تا ۱۶ میلی‌متر است که پاسخگوی نیاز کشور به کلاف ورق، جهت استفاده در حوزه نفت، گاز و آب به محصولات با ضخامت بالاتر نیست و خط جدید، کلاف فولادی با ضخامت ۲/ ۱ تا ۴/ ۲۵ میلی‌متر و عرض تا ۲ هزار میلی‌متر را تولید می‌کند و این نیاز را پوشش خواهد داد. نیاز گسترده صنعت خودرو به ورق‌های خاص با استحکام بالای سبک DP۱۱۸۰، برای استفاده در بدنه خودروها، باعث سبک‌سازی و استحکام بخشیدن به بدنه خودرو و درنتیجه کاهش آلودگی، ایمنی بالا و صرفه‌جویی هزینه‌های سوخت آن می‌شود که با راه‌اندازی این خط مرتفع خواهد شد. اکنون بیشترین نیاز صنایع لوله و پروفیل به‌صورت عمومی ضخامت‌های زیر ۲ میلی‌متر است که با خط موجود امکان پوشش کامل این نیاز در این ضخامت وجود ندارد و با احداث خط جدید می‌توان ضخامت‌های تا ۲/ ۱ میلی‌متر را با استحکام بالا و به‌صورت سبک تولید کرد که در هزینه‌های تمام‌شده مشتریان ساختمانی نیز موثر خواهد بود. نکته حائز اهمیت آن است که در حال حاضر امکان تولید گرید پر استحکام QSD۷۰۰ برای تولید شاسی خودروی سنگین وجود نداشته و تولیدات خط جدید نورد گرم ۲ می‌تواند این امکان را برای کشور برای اولین بار فراهم کند. همچنین خط فعلی بیشتر پاسخگوی نیاز بخش تجاری و ساختمانی است؛ درصورتی‌که نیاز صنایع کشور به محصولات مستحکم و سبک روزبه‌روز با راه‌اندازی خط‌نورد گرم ۲ بیشتر می‌شود. از سوی دیگر با توجه به وجود ظرفیت تولید ورق برای صنایع لوازم‌خانگی با عرض بالا در واحد نورد سرد فولاد مبارکه، این ظرفیت در خط نورد گرم ایجاد نشده است که خط نورد گرم ۲ برای صنایع لوازم‌خانگی نیز بسیار مصرف خواهد داشت. به‌هرحال همه کشورهای اطراف ایران، کشورهای نفت‌خیز هستند و می‌توان به صادرات این محصول نیز به این کشورها برای توسعه پروژه‌های نفت و گاز آنها فکر کرد.
درعین‌حال، فولاد مبارکه به کمک بازوی فکری شرکت‌های دانش‌بنیان و جسارت و خلاقیت مهندسان و کارگران ایرانی توانسته پروژه‌های سرنوشت‌سازی را در اقتصاد ایران به تصویر بکشد که منافع آن، حتما در سال‌های بعد بدرقه راه بسیاری از مدیران و متفکرانی خواهد شد که این روزهای فولاد مبارکه را می‌سازند.
فولاد مبارکه این روزها با وجود تداوم تحریم‌ها و پاندمی کرونا، پرقدرت‌تر از همیشه در مسیر توسعه از پیش تعیین‌شده، در راستای فرامین رهبر معظم انقلاب و برای تحقق برنامه‌های بلند جهش تولید گام برمی‌دارد تا ایران را بسازد و پرچم آن را در بلندای بازارهای صادراتی بالا نگه دارد. مروری بر آمارهای رسمی منتشرشده از این مجتمع بزرگ صنعتی، رخ آن را به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد تخت در خاورمیانه نمایان می‌سازد و در داخل کشور نیز، با سهم بیش از ۵۰ درصدی در تولید فولاد کشور، ارزش ۲۰ هزار میلیارد تومانی را به تصویر می‌کشد. همان شرکتی که هم‌اکنون، با داشتن حدود ۱۲ میلیون تن ظرفیت آهن اسفنجی، بزرگ‌ترین تولیدکننده آهن اسفنجی در جهان محسوب شده و خودنمایی می‌کند.
اتاق شیشه‌ای فولاد مبارکه در کدال
آنچه سایت کدال به‌عنوان مرجعی رسمی برای انتشار دادههای این مجموعه به ثبت رسانده، تولید ۵/ ۵ میلیون تنی از انواع محصولات است که از ابتدای سال مالی ۹۹ تا پایان آبان ماه به ثبت رسیده است؛ ضمن اینکه این مجتمع صنعتی در این مدت ۳ میلیون و ۶۸ هزار تن محصولات گرم، ۹۷۹ هزار تن محصولات سرد، ۱۹۵ هزار تن محصولات پوشش‌دار و یک‌میلیون و ۸۶ هزار تن سایر محصولات تولید کرده که قطعا با در نظر داشتن شرایط تداوم تحریم‌ها و پاندمی کرونا تحسین‌برانگیز خواهد بود؛ اما این تمام پرونده فولاد مبارکه در شرایط سخت کنونی نیست؛ بلکه گام‌های توسعه همچنان ادامه دارد و اجرای برنامه‌های توسعه‌ای مشتمل بر ۱۲ طرح با حجم سرمایه‌گذاری یک میلیارد یورو نیز در دستور کار قرارگرفته و جذب و استخدام ۲۰ هزار نیرو را رقم‌زده است که درواقع، این برنامه شامل طرح‌هایی همچون طرح نورد گرم ۲ فولاد مبارکه، افزایش ۵/ ۱ میلیون تُنی فولاد هرمزگان، سفیددشت، اردکان و ورق خودرو کاشان خواهد بود؛ طرح‌هایی که با اجرای آنها ۲۰ هزار میلیارد تومان به پیمانکاران مختلف در سراسر کشور تزریق خواهد شد و می‌تواند یک کلید طلایی برای باز کردن دری به سمت افق جهش تولید باشد.
کارنامه‌ای برای صعود
نکته حائز اهمیت دیگری که در کارنامه فولاد مبارکه به چشم می‌خورد، ثبت عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده آهن اسفنجی در جهان است که به‌تبع آن، سهم ۲۰ درصدی در تولید فولاد منطقه منا یعنی شمال آفریقا و خاورمیانه را نمایان می‌سازد تا درنهایت، مجموع تلاش‌ها و پروژه‌ها بتواند ارزش روز بازار این شرکت را به بیش از ۳۰۰ هزار میلیارد تومان برساند و تولید ۲/ ۷ میلیون تن محصول در داخل این شرکت را به یادگار بگذارد؛ اما این تمام داستان فولاد مبارکه نیست، بلکه در اهمیت این گروه، همین بس که حدود یک هزار کارخانه در کشور به این شرکت کالا ارائه و حدود سه هزار کارخانه از محصولات تولیدی این مجتمع استفاده می‌کنند و این مجموعه برای حدود ۳۵۰ هزار نفر به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم اشتغال ایجاد کرده است؛ مجموعه‌ای که از معادن سنگ‌آهن تا ورق رنگی در واحدهای آن وجود دارد و یکی از دلایلی که حاشیه سود فولاد مبارکه نسبت به سایر فولادسازها بیشتر است، در اختیار داشتن تمام حلقه‌های زنجیره تولید به‌طور کامل است. بی‌شک، در همه این موفقیت‌ها که با در نظر داشتن شرایط تحریمی و کرونایی ارزش آنها صدچندان می‌شود، نقش مدیران این شرکت از صدر تا ذیل بی‌بدیل و مثال‌زدنی است.
کهکشان دیجیتالی در فولاد مبارکه
اما آنچه فولاد مبارکه را در دنیای تکنولوژیک امروز متمایز می‌کند، اجرای طرح‌های آینده‌نگری همچون طرح تحول دیجیتال است؛ به‌نحوی‌که این طرح می‌تواند علاوه بر اینکه تولید کنونی را متحول سازد، حتما بقای این مجموعه عظیم تولیدی را نیز تضمین خواهد کرد. این طرح که استارت اجرای آن در فولاد مبارکه زده‌شده است، قرار است که فولاد مبارکه را در افق ۱۴۰۴ به رتبه‌ای برساند که نه‌تنها تامین‌کننده نیاز داخلی باشد، بلکه همگام و هم‌راستا با اقتصاد جهانی پیش رود؛ به‌نحوی‌که حرکت بر مبنای طرح تحول دیجیتال، طرحی برای بقا است و تضمین‌کننده سودآوری و سرآمدی برای فولاد مبارکه. مروری بر سرنوشت شکل‌گیری ایده اجرای طرح تحول دیجیتال در فولاد مبارکه نشان می‌دهد که ره نگاشت مرتبط با این طرح، یک سفر پنج‌ساله است که از سال‌جاری شروع می‌شود و انتظار می‌رود در سال ۱۴۰۴ فولاد مبارکه را با مفاهیم هوشمند در سطح جهانی مطرح کند. به‌عبارت‌دیگر، طرح تحول دیجیتال، یک طرح همه‌جانبه به شمار آمده که بقای آینده شرکت فولاد مبارکه را در یک کلاس جهانی تضمین می‌کند؛ بنابراین به‌صرف اینکه طرح تحول دیجیتال یک پروژه عادی است نباید به آن نگاه کرد. نکته حائز اهمیتی که فولاد مبارکه را به این چشم‌انداز رسانده که به سمت تحول دیجیتال گام بردارد آن است که ایران همواره طی مقاطع مختلف، در شرایط تحریم قرارگرفته و شرکت‌های خارجی اجازه ورود به آن را نداشته‌اند، ضمن اینکه اگر فرض را بر این بگذارد که سطح نیاز مصرف‌کنندگان ایرانی در سطح کنونی باقی بماند و هزینه‌های جدید و اضافه‌تری به پروسه تولید وارد نشود و درنهایت، به هر قیمتی بخواهد کلاف و محصولات فولادی را در کشور تولید کرده و با هر شرایطی کالای خود را به مشتریان داخلی خود بفروشد، قطعا باید مسیر کنونی خود را ادامه دهد؛ اما اگر این‌طور تصور شود که این موارد اتفاقاتی است که در آینده اصلاح خواهد شد و شرایط جدیدی رخ خواهد داد، حتما نیاز به اجرای این طرح خواهد داشت؛ به‌خصوص اینکه در حال حاضر، با توجه به اینکه شرایط فضای اقتصاد سیاسی کشور این‌گونه نخواهد ماند و هرلحظه امکان دارد که شرایط ارتباطی ایران با سایر شرکت‌های دنیا تغییر کند و فولاد مبارکه از فهرست تحریم خارج شود، بنابراین این مجموعه فولادساز، ممکن است با مشتریان داخلی مواجه شود که امکان خواهند داشت که محصولات موردنیاز خود را از سایر شرکت‌های دنیاطلب کنند که در چنین شرایطی، رقابت، یک موضوع بسیار معنادار خواهد بود؛ پس برای حضور در این صحنه رقابت، حرکت به سمت بهره‌ورتر شدن و استفاده از مفاهیم جدید و شرایط نو، مطمئناً تعریف دیگری خواهد داشت که دست یاری و حمایت مسوولان مختلف کشور را می‌طلبد تا باری که محدودیت‌های بین‌المللی بر گرده این شرکت بزرگ گذاشته را تا آنجا که ممکن است، کاهش دهد.
