برنامه جدید صندوق نوآوری و شکوفایی برای توسعه دانش‌بنیان‌ها
یکی از عوامل مهم در رقابت‌پذیری این شرکت‌ها و توسعه بازار آنها در داخل و خارج کشور، توان آنها در توسعه فناوری‌های پیشرفته است. در ادبیات مدیریت فناوری، روش‌های متعددی برای اکتساب فناوری وجود دارد که از تحقیق و توسعه درون‌زا و مهندسی معکوس تا انواع همکاری‌های فناورانه و نهایتا انتقال و خرید فناوری یا محصولات فناورانه را در بر می‌گیرد. انتخاب روش مناسب برای اکتساب یک فناوری نیز ملاحظات و معیارهای متعددی دارد که از جمله می‌توان به زمان، منابع مالی، سطح بلوغ فناوری، سطح دانش فنی موجود شرکت و امثال آن اشاره کرد.
برخلاف تصور رایج در کشور ما که توسعه فناوری در بنگاه‌ها را عمدتا نتیجه تحقیق و توسعه داخلی برپایه دانش و توانمندی‌های کارکنان آنها می‌داند، در سال‌های اخیر همکاری فناورانه و «نوآوری باز» به معنای استفاده از ظرفیت‌های بیرونی برای توسعه و تجاری‌سازی فناوری در صدر توجه بنگاه‌های نوآور قرار گرفته است. توسعه زیست‌بوم‌های نوآوری شرکتی و مفاهیمی مانند «شتاب‌دهنده شرکتی»، «مرکز نوآوری» یا «سرمایه‌گذار خطرپذیر شرکتی» (CVC)، حاکی از توجه روزافزون بنگاه‌های نوآور به این موضوع است.
گرچه نوآوری باز به شرکت‌ها کمک می‌کند فناوری پیشرفته را سریع‌تر و ارزان‌تر از روش‌های سنتی (تحقیق و توسعه درون‌زا) توسعه دهند، اما ظرافت‌ها و پیچیدگی‌های فراوانی دارد و به سادگی میسر نیست. بنابراین صندوق نوآوری و شکوفایی تلاش کرده است تا با ارائه یک خدمت جدید، ضمن تشویق شرکت‌های دانش‌بنیان به نوآوری باز، ریسک‌ها و هزینه‌های آن را کاهش و نهایتا مسیر نوآوری باز را برای شرکت‌ها هموارتر کند. این خدمت جدید که «کمک‌هزینه تحقیق و توسعه» نام دارد، به شرکت‌های دانش‌بنیانی تعلق می‌گیرد که قصد دارند توسعه یکی از فناوری‌های موردنیاز خود را در قالب یک «توافق همکاری» به پژوهشگران و فناوران بیرونی و دانشگاهی برون‌سپاری کنند.
صندوق نوآوری در قالب این خدمت از طریق کارگزاران باتجربه خود، به شرکت‌های دانش‌بنیان علاقه‌مند کمک می‌کند تا نیاز تحقیقاتی یا فناورانه خود را در قالب یک «بیانیه نیاز تحقیقاتی» (RFP) حرفه‌ای مدون کنند، سندی که به زبان پژوهشگران و فناوران نوشته شده و همه ابعاد و جوانب نیاز تحقیقاتی را تشریح می‌کند.
همچنین شرکت‌ها نیاز تحقیقاتی خود را با روش‌های مختلف به اطلاع پژوهشگران و فناوران کشور، اعم از دانشجویان، دانش‌آموختگان و اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها در گوشه و کنار کشور برسانند.
پروپوزال‌های پژوهشگران و فناوران را دریافت کرده، آنها را با معیارهای فنی و اقتصادی غربال و ارزیابی کرده و نهایتا مجری مناسب را برگزینند.
همچنین با مجری تحقیق، قراردادی منعقد کنند که متضمن حقوق طرفین باشد و بتواند مبنای همکاری تحقیقاتی قرار گیرد.
و سرانجام، صندوق در قالب این خدمت بخش اعظم هزینه برون‌سپاری فعالیت‌های تحقیق و توسعه را به طور بلاعوض به شرکت‌های دانش‌بنیان می‌پردازد.
سقف کمک‌هزینه تحقیق و توسعه به ازای هر شرکت دانش‌بنیان، سالانه ۳۰۰ میلیون تومان است که به صورت مرحله‌ای و متناسب با پیشرفت طرح تحقیقاتی پرداخت می‌شود. همچنین پرداخت سهم حمایتی صندوق در قالب این خدمت، مستلزم عقد یک توافق‌نامه ۳جانبه بین صندوق، شرکت دانش‌بنیان به عنوان «متقاضی تحقیق» و فرد یا تیم تحقیقاتی به عنوان «مجری تحقیق» است. سهم حمایتی صندوق در هر طرح تحقیقاتی حداکثر ۷۰ درصد هزینه‌های طرح است که در مورد طرح‌های مربوط به فناوری‌های آینده، تا ۹۰ درصد هزینه طرح قابل افزایش است. حوزه‌های فناوری آینده عبارت است ازعلوم شناختی، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، واقعیت گسترش یافته (AR,MR, VR, AV)، تولید افزایشی (چاپگر سه بعدی و نظیر آن)، کلان داده، فناوری‌های همگرا، هوشمندسازی حمل و نقل، کشت بافت، سلول‌های بنیادی و ژن‌درمانی. شتاب‌دهنده‌های دانش‌بنیان نیز می‌توانند مانند سایر شرکت‌های دانش‌بنیان از کمک‌هزینه تحقیق و توسعه بهره‌مند شوند و برای این منظور، باید درخواست خود را در سامانه غزال صندوق ثبت کنند. این درخواست، به معنای اعلام نیاز برای جذب و عقد قرارداد شتابدهی با یک استارت‌آپ یا هسته فناور برای توسعه فناوری است. استارت‌آپ یا هسته فناور مورد نظر باید در فرآیند فراخوان صندوق نوآوری به عنوان «مجری تحقیق» وارد شود.
در خصوص این خدمت چند نکته قابل یادآوری است:
در سامانه غزال صندوق نوآوری و شکوفایی امکان معرفی افراد یا تیم‌های تحقیقاتی مستعد توسط شرکت‌های دانش‌بنیان نیز وجود دارد. اما پروپوزال ارسالی این افراد یا تیم‌ها همراه با پروپوزال‌های دریافتی از سایر افراد یا تیم‌ها ارزیابی می‌شود. اجرای طرح تحقیقاتی به فرد یا تیمی سپرده خواهد شد که بیشترین امتیاز نسبت به سایر پیشنهاددهندگان را دریافت کرده باشد.
دانشجویان، اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی، پژوهشگران و فناوران مستقل، مخترعان و سایر افراد حقیقی می‌توانند با مطالعه بیانیه نیاز یا همان نیازهای تحقیقاتی شرکت‌های دانش‌بنیان که در سایت و سامانه غزال صندوق نوآوری و شکوفایی منتشر می‌شود، نسبت به تدوین و ارسال پروپوزال اقدام کنند.
مجری تحقیق، اعم از فرد یا تیم، در مالکیت معنوی ناشی از اجرای تحقیق سهیم خواهد بود و انتشار مقاله مشترک توسط مجری تحقیق و شرکت دانش‌بنیان متقاضی آن در ژورنال‌های داخلی و خارجی، ارائه مقاله در کنفرانس‌ها و سمینارها با موافقت و اشاره به نام همه دست‌اندرکاران مجاز است.
به طور پیش‌فرض، کلیه منافع مادی ناشی از اجرای طرح تحقیقاتی به شرکت دانش‌بنیان (متقاضی تحقیق) اختصاص خواهد داشت و مجری تحقیق مطابق قرارداد، دستمزد خود را دریافت می‌کند، اما از نظر صندوق نوآوری و شکوفایی، در صورت توافق مجری و متقاضی، منعی برای واگذاری بخشی از منافع مادی به مجری وجود ندارد. سقف مشارکت شتاب‌دهنده‌های دانش‌بنیان در منافع مادی ناشی از اجرای طرح‌ها (فرآیند شتابدهی) ۳۵ درصد است.
هزینه اجرای طرح تحقیقاتی به صورت یکجا به شرکت متقاضی پرداخت نمی‌شود، بلکه تزریق منابع مالی همراه با پیشرفت طرح انجام خواهد شد.
نظارت طرح‌های تحقیقاتی با درنظرگرفتن ریسک‌های زمانی، مالی و ذاتی تحقیق و توسعه به شکل راهبری هوشمندانه بوده و صندوق با استفاده از خبرگان و متخصصان مرتبط با موضوع، سازوکار و تیم راهبری را تعیین و مستقر خواهد کرد.
