صنعت دام سبک در گرو احیای نژادهای بومی
شرکت اجداد سپیدان کوثر یکی از فعالان صنعت دام سبک کشور به‌منظور استفاده از این ظرفیت تاریخی، تلاش کرده تا ضمن مساله‌شناسی درست توسعه صنعت دام سبک، در راستای حل مشکلات این حوزه قدم بردارد. عمده اقتصاد روستائیان و کشاورزان به دامداری بستگی دارد و بازده اقتصادی پایین این بخش منجر به فرار سرمایه و عدم تحقق کامل توسعه روستایی در برخی مناطق کشور شده است. به گفته محمد یاسر ترابی، مدیرعامل شرکت اجداد سپیدان، یکی از راه‌های اقتصادی کردن دامداری در روستا و مخصوصا زندگی عشایر، افزایش بهره‌وری تولید دام‌های بومی است که می‌تواند ضمن تحقق خودکفایی کشور در تامین پروتئین و چربی حیوانی، منجر به افزایش درآمد روستائیان و عشایر نیز بشود.
احیای مراتع درگرو تقویت ظرفیت ژنتیکی دام بومی
محمد یاسر ترابی مراتع وسیع ایران را ظرفیت بزرگی برای تولید پروتئین حیوانی خواند و افزود: برای حفاظت از مراتع، حفظ ۳۰درصد پروتئین تولیدی توسط عشایر و حفظ سبک زندگی عشایری باید مشکلات مربوط به عرصه مراتع رفع شود. شرکت سپیدان در راستای انجام مسوولیت اجتماعی خویش در قبال اقشار محروم و دامداران، تلاش کرده راهکارهایی را که از طریق تجربه و ارتباطات گسترده با دامداران حاصل‌شده را عملیاتی کند. برای مثال توصیه می‌شود که به‌صورت بلندمدت برای عشایر پروانه چرا صادر شود و این پروانه‌ها بر اساس سنجش معیارهای سلامت و ارتقای مرتع هرسال تمدید شوند. عشایر ما می‌توانند ضمن چرا دادن دام‌ها، بذور مقاوم به خشکی و شوری را در مراتع توزیع کنند.
محدودیت صادراتی پروتئین مرتعی، مانعی برای توسعه روستایی
مدیرعامل شرکت اجداد سپیدان یکی از مشکلات عدم توسعه دامداری مبتنی بر مرتع را قیمت‌های ناعادلانه و جلوگیری از صادرات گوشت دام مرتعی دانست و افزود: برای تقویت معیشت عشایر و ایجاد انگیزه بهره‌برداری صیانتی از مراتع باید مجوز صادرات گوشت عشایری صادر شود. از بهترین روش‌های حفظ ژن پول داخلی در تمامی کشورها و مراکز تحقیقاتی ایجاد ارزش اقتصادی یا به بیان‌دیگر قیمتی کردن ژن است که این کار می‌تواند درآمد عشایر را به نحو قابل‌توجهی افزایش داده و ارزآوری ناشی از آن تاثیر بیشتری نسبت به تامین پروتئین داخلی در اقتصاد ملی داشته باشد. استمرار حیات سبک زندگی عشایری نیز در کشور با این روش تضمین می‌شود، زیرا این‌ها ثروت‌های فرهنگی کشور هستند و تغییر این سبک زندگی می‌تواند عواقب بسیار بدی داشته باشد که از آن جمله می‌توان از بین رفتن مراتع، افزایش فقر، کاهش تولید گوشت و شیر، فرسایش کشاورزی و دامداری روستایی و عشایری را نام برد. رجیستر کردن این دام‌ها در بدو تولد می‌تواند سازوکار صحیح صادرات را تضمین کند تا تقلب و دست‌کاری توسط سودجویان مانع شود.
تقویت پتانسیل ژنتیکی دام بومی، اولویت ماموریت اجداد سپیدان
ترابی تنوع ذخایر ژنتیکی دام سبک در ایران را جزو ثروت‌های مغفول خدادادی و امانتی برای نسل‌های بعدی دانست و پیرامون اقدامات انجام‌شده شرکت سپیدان برای شکوفایی این ظرفیت گفت: امروز برای غرب و شمال غرب و جنوب غرب کشور گوسفندهای قرمز مثل افشار و قزل افشار، از دشت‌های غربی کشور گوسفند شال، از دشت و تپه‌های غرب کشور گوسفند مهربانی و از جنوب غربی گوسفند لری-بختیاری را در یکی از مجموعه‌های خود جمع کرده‌ایم و مشغول خالص‌سازی صفات بهینه این نژادها هستیم، چراکه یکی از عوامل غیراقتصادی بودن پرورش دام بومی در واحدهای بزرگ، عدم خلوص ژنتیکی این گوسفندان است. از همین رو خالص‌سازی نژادهای یادشده در مرحله اول و بهره‌گیری از ظرفیت‌های دام‌های بومی کشور از طریق ترکیب نژادی آنها و تولید بهترین گوسفندان برای پرورش در روستاها در مرحله بعدی مدنظر است. برای تدوین برنامه ترکیب نژادی از سوابق موجود در موسسه تحقیقات غذا، کشاورزی و محیط‌زیست و با کمک متخصصان حوزه‌های ژنتیک و اصلاح، مامایی، تغذیه و فیزیولوژی صنعت دام سبک کشور بهره برده می‌شود. هدف از این کار تولید گوسفندی کاملا غیرفصلی است که با بیش از پنجاه‌درصد دوقلو زایی، شیر زیاد و پشم فراوان نیز تولید نماید. چنین دامی می‌تواند پرورش گوسفند در روستاها را به یک فعالیت اقتصادی و سودآورتر تبدیل کند.
عزم راسخ برای احیای نژادهای گوسفند بومی کشور
ترابی، تزریق خون خالص نژادهای بومی به این صنعت را، خونی تازه در رگ‌های دام‌پروری کشور دانست و پیرامون اقدامات در دست انجام مجموعه اجداد سپیدان برای احیا و تقویت دام بومی ادامه داد: در ایران بیش از ۲۶ توده گوسفند بومی وجود دارد که خالص‌سازی همه این‌ها به توان علمی، اقتصادی و لجستیکی بسیار زیادی نیاز دارد؛ اما تأسیس ایستگاه زنجان سپیدان به‌عنوان مرکز پرورش نژادهای غرب و شمال غرب انجام‌گرفته که به‌زودی افتتاح و شروع رسمی فعالیت این مرکز را اطلاع‌رسانی خواهیم کرد. دام‌های همین منطقه جمع‌آوری شده و مورد ارزیابی قرار گرفتند تا با شرایط اقلیمی همخوانی داشته باشد. برای مثال گوسفند نژاد شال که یک نژاد بزرگ جثه شیری است و پشم زیادی هم تولید می‌کند، برای پرورش در دشت مناسب است و در دوره کوتاه حدودا ۷۰-۷۵ روزه ۱۰۰-۱۵۰ کیلوگرم شیردهی دارد. بااین‌وجود یکی از نژادهای با نرخ دوقلو زایی بالا (حدود ۴۰ درصد) در کشور است؛ بنابراین می‌توان از این نژاد به‌عنوان نژاد پایه شیرده و دوقلو زا بهره برد. گوسفند مهربانی در شرایط جغرافیایی بسیار متنوع از دشت تا کوهپایه قابلیت چرا دارد، دوقلو زایی زیاد داشته، متوسط جثه بوده و جیره نگهداری بسیار پایینی دارد و مهم‌تر اینکه قابلیت زایش دو بار در سال را دارد. از همین رو این نژاد به‌عنوان پایه دوقلو زایی و تولید غیرفصلی مناسب است. گوسفند نژاد افشار و قزل افشار نیز در مناطق سردسیر برای چرا در کوهستان و کوهپایه مناسب است و افزایش وزن بسیار خوبی دارد که می‌تواند برای تولید گوشت به کار رود. گوسفند نژاد لری-بختیاری نیز که بهترین نژاد کوچ رو کشور است، بزرگ جثه‌ترین نژاد گوسفند کشور محسوب می‌شود. پس اگر این نژاد برای دنبه کوچک‌تر و تولید غیرفصلی اصلاح شود، می‌تواند در واحدهای دامداری صنعتی عملکرد خوبی داشته باشد؛ تا حدی که رقیب قدرتمند ایل دو فرانس شود. نژاد شال هم رقیب لاکن و آواسی خواهد بود. گوسفند مهربانی هم در رقابت با نژاد بلانش چیزی کم نخواهد آورد.
