در جست‌وجوی تکمیل زنجیره ارزش زعفران
نوین زعفران در سال ۱۳۷۱ باهدف نوآوری، بسته‌بندی و ایجاد تحول در این حرفه در خراسان تاسیس شد و از ابتدا به‌عنوان تولیدکننده و صادرکننده جدی در عرصه تجارت ملی و بین‌المللی زعفران خود را مطرح کرد. این گروه که بزرگ‌ترین کارخانه فرآوری زعفران جهان را در شهرک صنعتی توس مشهد در اختیار دارد، محصولات متنوعی از خانواده گیاهان دارویی با ترکیبات زعفران ازجمله انواع زعفران، دمنوش‌های زعفرانی، خشکبار و طعم‌دهنده‌ها را تولید و به ۴۰ مقصد در سراسر دنیا صادر می‌کند.
علی شریعتی مقدم، بنیان‌گذار این گروه تولیدی درباره شروع فعالیتش می‌گوید: شرکت نوین زعفران در سال ۱۳۷۱ باهدف تحول در بخش زعفران، خشکبار و محصولات جانبی زعفران شروع به کارکرد و به‌عنوان اولین شرکت در سال ۱۳۷۶ در صنعت زعفران و غذا، استاندارد ملی، استاندارد ایزو ۹۰۰۰، استاندارد ایزو ۲۲۰۰۰، haccp را در کشور به دست آورد. زعفران ایران شایستگی بالاتری نسبت به قبل دارد و خوشبختانه نوین زعفران با بسته‌بندی بسیار متنوع و اصولی، استانداردهای بالا و به‌خصوص بازاریابی تهاجمی به بازارهای متعدد بین‌المللی توانست در معرفی زعفران ایران در بازاهای جهانی موثر باشد.
مدیرعامل نوین زعفران در ادامه توضیح می‌دهد: انتخاب به‌عنوان صادرکننده نمونه و ممتاز ملی برای ۹ دوره، نشان‌دهنده این است که یک فعالیت پویا، پایدار و مسوولانه طی سال‌های متمادی انجام‌شده و صادرات زعفران به بیش از ۴۰ کشور که اکنون به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های ارز مقداری کاهش‌یافته، از تجارب نوین زعفران است.
وی درباره ایجاد اولین واحد فرآوری صنعتی زعفران در دهه ۷۰ می‌گوید: ایجاد اولین واحد صنعتی زعفران در اواخر دهه ۷۰ و افتتاح آن توسط جهانگیری وزیر صنایع وقت در سال ۱۳۸۰، نقطه عطفی برای شروع صنعت زعفران تلقی می‌شود. خوشبختانه طی سال‌های متمادی، با ورود ماشین‌آلاتی که با نیازهای بسته‌بندی زعفران انطباق داده شدند و همچنین تنوعی که در خود بسته‌بندی و محصولات جانبی ایجاد شد، به بیش از ۵۰۰ نوع محصول و بسته‌بندی با سلایق بازارهای مختلف جهانی رسیدیم و صادرات به پنج قاره ادامه داشته است.
پیاده‌سازی تجارت منصفانه با مشارکت روستاییان
شریعتی درباره تاثیر فعالیت‌های نوین زعفران در ایجاد اشتغال می‌گوید: حدود ۳۰۰ نفر اشتغال مستقیم و ۲ هزار نفر تولید مبتنی بر قرارداد یا در طرح توسعه ارزش‌های روستایی (تار) داریم که تمرکز این طرح بر این است که در میان‌مدت مزیت‌های بخش کشاورزی روستایی و زعفران را با پیاده‌سازی تجارت منصفانه و آشنا کردن تولیدکنندگان با تولید بهداشتی، کیفی و راندمان بالا که اصطلاحا به آن «تولید بکر» می‌گوییم، برجسته‌تر کرده و بتواند جایگاه جدیدی برای این محصول ایجاد کند.
مدیرعامل نوین زعفران در ادامه به تشریح شیوه تجارت منصفانه می‌پردازد: در شیوه فروش با علامت تجارت منصفانه Fair Trade مشخصات دقیق تولید کالا یعنی نام روستا و مزرعه‌ای که محصول در آن کشت‌شده و نام کشاورز آن درج می‌شود و مصرف‌کننده خارجی در کشوری توسعه‌یافته وقتی می‌داند که بخشی از عایدی خرید این محصول مستقیما نصیب کشاورزی محروم می‌شود، حاضر است هزینه بیشتری هم بپردازد تا حقوق کشاورزان و روستاییان تحت‌الشعاع رقابت‌های جهانی نادیده گرفته نشود.
به گفته وی، طرح‌هایی در تولید مبتنی بر قرارداد و برنامه‌های آموزشی داریم که اگر دولت، بخش‌های ترویجی و سایر همکاران این بخش بیشتر به این موضوع توجه کنند، نتایج ملموس‌تری برای جایگاه تولیدکنندگان در محصول زعفران خواهد داشت و در پیاده‌سازی استاندارهایی مانند تجارت منصفانه، سهم تولیدکننده را بالا خواهد برد.
مشکلات صادرکنندگان زعفران در ۲ سال اخیر
مدیرعامل نوین زعفران می‌گوید: متاسفانه در دو سال گذشته متاثر از تشدید تحریم‌ها و مشکلاتی که وجود داشته، زعفران به‌عنوان یک کالای ارزشمند، با حجم کم، قاچاق شده و به کشوری مانند افغانستان وارد می‌شود، مسائلی ناشی از تعهد ارزی نیز وجود داشته که موجب شده صادرکنندگان اصلی و واقعی زعفران با مشکلات جدی در حجم و فعالیت خود روبه‌رو شوند؛ اما توانستند کار و اشتغال خود را تا حد زیادی حفظ کنند و حتی بخش‌هایی از فعالیت‌های مسوولیت اجتماعی و فعالیت‌های جانبی خود را نیز تداوم ببخشند.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران به آینده خوش‌بین است: با مصوباتی که از طرف اتاق بازرگانی پیگیری شد و مستثنی شدن مالیات برای بخش کشاورزی در بودجه سال ۹۹، چشم‌انداز مثبت و خوبی در خصوص صادرات محصولات کشاورزی از جمله زعفران توسط شرکت‌ها و افرادی که اصالت بیشتری دارند و واحدهای تولیدی و صادراتی دارای اهلیت به وجود آمده که باید این فرصت را غنیمت بشماریم و در این بخش فعالیت‌ها را بازتعریف کنیم.
مدیر عالی گروه نوین زعفران از مسوولان عالی‌رتبه انتظار دارد که مجوزها و همکاری‌ها را تسهیل کنند و سختگیری‌های خود را به سمت کسانی ببرند که محصول نامرغوب، تقلبی، غیربهداشتی و... عرضه می‌کنند و مستقیم یا غیرمستقیم به‌سلامت مردم لطمه می‌زنند.
بسته‌بندی به ۱۰ زبان دنیا و تنوع محصولات
مدیر عالی گروه نوین زعفران می‌گوید: در حال حاضر به ۱۰ زبان ژاپنی، کره‌ای، روسی، اسپانیایی، ایتالیایی، سوئدی، دانمارکی، عربی، انگلیسی و فارسی بسته‌بندی داریم. در حوزه آفریقا نیز کارهایی انجام داده‌ایم. رسالت ما این است که باید از تجارب خود در زمینه گیاهان دارویی برای تشکل‌ها استفاده کنیم، کارآفرینانی که در این زمینه فعالیت می‌کنند، باید واقعیت‌ها و مشکلات را در کنار مزیت‌های این کار بدانند.
تنوع بسته‌بندی ما در زعفران حدود ۵۰۰ نوع بسته‌بندی بوده که بخش عمده‌ای از آنها با زبان‌های مختلف و برندهای مشترک با مشتری‌های ما است که به‌صورت انحصاری ارائه می‌دهیم. در حال کار روی محصولات جدید نیز هستیم، علاوه بر ۲۵ مدل دمنوش زعفرانی که اخیرا به بازار عرضه کردیم و استقبال خوبی از آنها شده، محصولات دیگری نیز خواهیم داشت.
شریعتی به ظرفیت ایجاد شغل در این صنعت اشاره می‌کند: دو هزار نفر کشاورزی تولید مبتنی بر قرارداد تحت پوشش ما هستند و برنامه ما این است که از طریق برنامه‌های مختلف تلویزیون تا ۲۰ هزار نفر آموزش را تحت داشته باشیم. در حوزه معرفی زعفران و آموزش‌هایی که در این بخش وجود دارد، برای آحاد جامعه قدم‌های نوآورانه و جدیدی داریم که به‌زودی اعلام خواهد شد.
اجرای «تار» با کمک یونیدو برای آموزش کیفی کشاورزان
شریعتی که پیگیر اجرای طرحی با عنوان توسعه ارزش‌های روستایی «تار» در ایران است دراین‌باره می‌گوید: پروژه بین‌المللی و بزرگی است که یونیدو و سازمان‌های دیگر به آن توجه دارند. وزرای اقتصاد، جهاد کشاورزی، رفاه، کار و امور اجتماعی و بسیاری از سازمان‌های بین‌المللی و ملی از این طرح بازدید و بعضا آن را تشویق کرده‌اند. در ارائه تسهیلات به کشاورزان مشکلاتی وجود دارد؛ زیرا این‌یک طرح نوآورانه است که متاسفانه با کُندی‌ها و محدودیت‌های زیادی مواجه بوده و هست؛ ولی ما در تنوع‌بخشی به فعالیتمان از طریق آموزش کشاورزان، تغییر نگاه به کشاورز و هویت‌بخشی به این موضوع، جدی‌تر از قبل هستیم تا بتوانیم محدودیت‌ها و تاخیرهایی که از طرف سیستم‌های اداری و بانکی وجود داشته و مشکلاتی را که در این حوزه برای کشاورزان به وجود آمده است، جبران کنیم و خدمات نوین و بهتری را با کمک تسهیل‌گران و سازمان‌های حمایتی ارائه دهیم.
وی در پایان از برنامه‌های آینده می‌گوید: یکی از کارهایی که در آینده خواهیم کرد این است که کمک کنیم تا تولیدات سایر مناطق ایران، چه زعفران و چه گیاهان دارویی مانند زیره بهینه شود و کیفیت بالاتری داشته باشد؛ زیرا ما در تولید زعفران از نظر کمیت به نقطه اوجی رسیدیم که باید درکشت آن دقت و روی کیفیت و راندمان بیشتر کار کنیم.
