خودکفایی در آن‌سوی تحریم
شرکت فولاد اُکسین خوزستان و شرکت لوله‌سازی اهواز دو شرکت تابعه صندوق هم در این پروژه نقش‌آفرینی خواهند کرد؛ این شرکت‌ها تولید محصولاتی را بومی و داخلی کرده‌اند که پیش از تحریم، تنها از کانال‌های خارجی به دست می‌آمد. خط لوله‌ای که پایانه گوره را به جاسک متصل خواهد کرد، ظرفیت انتقال روزانه یک میلیون بشکه در روز دارد. شرکت مهندسی و توسعه نفت از مجموعه شرکت ملی نفت ایران به عنوان کارفرمای اصلیِ این طرح فعالیت دارد. مدیریت طرح هم بر عهده شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت ایران از مجموعه شرکت ملی پالایش و پخش است. اما شرکت‌های تابعه صندوق بازنشستگی کشوری چه نقشی در این پروژه ایفا می‌کنند؟ سهم آنها در این پروژه چیست و چقدر به پیشبرد آن کمک کرده‌اند؟ وقتی تحریم، توان داخلی را بیشتر کرد وزارت نفت سال‌هاست به دنبال توسعه منطقه مکران و استفاده از فرصت‌های آن در طرح‌های این وزارتخانه است. طرح احداث خط لوله گوره به جاسک برای انتقال نفت خام سبک و سنگین کشور با هدف تنوع‌بخشی به راه‌های صادرات نفت هم از همین پروژه‌ها بوده‌است. سرمایه ۲میلیارد دلاری این پروژه هم از محل صندوق توسعه ملی تامین شده و پیش‌تر حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران هم بر آن تاکید کرده بود.
طرح انتقال نفت از گوره به جاسک در حقیقت یک طرح استراتژیک و ملی محسوب می‌شود که طی آن یک خط لوله، ۸ ایستگاه در مسیر آن، ۲۰مخزن به ظرفیت ۱۰میلیون بشکه و تاسیسات دریایی برای صادرات نفت خام ساخته و راه‌اندازی خواهد شد، اما سهم شرکت‌های تابعه صندوق در این پروژه چقدر است؟ دکتر علی خنیفر، مدیرعامل و نایب‌رئیس هیات‌مدیره شرکت لوله‌سازی اهواز با اشاره به اینکه این شرکت برای مشارکت در این پروژه، در مناقصه‌ای که برگزار شده، شرکت کرده و برنده شده می‌گوید: شرکت لوله‌سازی اهواز بلافاصله پس از ابلاغ کار و با توجه به برنامه‌ریزی‌ها و مذاکرات صورت‌گرفته اقدام به سفارش مواد اولیه فولاد از یکی از بهترین تولیدکنندگان کشور چین کرد. او ادامه می‌دهد: بخشی از مواد اولیه پروژه تولید شد و پس از وصول به کشور بلافاصله در دستور کار تولید کارخانه شماره چهار لوله‌سازی اهواز قرار گرفت. البته شروع دوباره تحریم‌ها از سوی آمریکا مشکلاتی را ایجاد کرده و رویه خرید ورق فولادی را فسخ کرده‌است. ادامه فعالیت با این شرکت چینی دچار مشکل می‌شود. به همین دلیل شرکت لوله‌سازی اهواز اقدام دیگری را در دستور کار خود قرار می‌دهد و با تشکیل جلسات متعدد کارشناسی و بررسی امور، کنسرسیومی داخلی با شرکت‌های فولاد مبارکه اصفهان و فولاد اکسین خوزستان تشکیل دادیم؛ به این ترتیب پروسه ساخت ورق سرویس ترس را داخلی کردیم. در واقع تحریم‌ها باعث شده کالایی که پیش‌تر از کانال‌های خارجی تامین می‌شده، با توان و ظرفیت داخلی تولید شود. در حال حاضر تمامی لوله‌هایی که در پروژه گوره به جاسک ساخته می‌شوند، صد در صد ایرانی هستند. مدیرعامل شرکت لوله‌سازی اهواز می‌گوید: پس از انتقال اسلب تولیدی فولاد مبارکه به کارخانه فولاد اکسین و تبدیل آن به ورق تخت فولادی، ورق‌های یاد شده در کارخانه شماره چهار شرکت لوله‌سازی اهواز به لوله‌های ۴۲ اینچی تبدیل می‌شوند؛ این یعنی لوله‌ها صد در صد ایرانی هستند.
تکیه بر توان داخلی
شرکت فولاد اکسین خوزستان تنها تولیدکننده ورق‌های عریض فولادی و عملیات حرارتی‌شده تا عرض چهارونیم متر است. این شرکت در سال ۸۸ به بهره‌برداری رسیده و مشابه آن فقط ۱۰ کارخانه در دنیا وجود دارد. این شرکت در تولید ورق‌های عریض فولادی در صنایع مختلف، به یکی از شرکت‌های مطرح خاورمیانه تبدیل و محصولات آن به کشورهای عمان، قطر، جمهوری آذربایجان و عراق صادر می‌شود و قادر است سالانه حدود ۵۵۰ هزارتن ورق API و آلیاژی خاص مورد استفاده در صنعت نفت و گاز تولید کند. امین ابراهیمی، مدیرعامل فولاد اکسین خوزستان می‌گوید: شرکت فولاد اکسین خوزستان از سال ۹۲ فعالیت‌های ویژه بازاریابی در حوزه نفت و گاز را با توجه به توانمندی‌های خود آغاز کرده‌است. او ادامه می‌دهد: ورق و لوله‌های فولادی پروژه‌های بزرگ ملی نفت، گاز و پتروشیمی کشور در سال‌های گذشته از طریق واردات تامین می‌شد. اما با آغاز تحریم‌ها، واردات ورق و لوله‌های فولادی با چالش‌هایی مواجه و در نهایت متوقف شد. تنها راه اجرای پروژه‌ها، استفاده از توان تولیدکنندگان داخلی بود. شرکت فولاد اکسین خوزستان هم با هدف تولید ورق‌های فولادی مورد نیاز در صنعت نفت و گاز کار خود را ادامه داد. به این ترتیب کارشناسان شرکت فولاد اکسین خوزستان با نظارت مستقیم وزارت نفت، ورق‌های API محیط ترش را تولید کردند که مورد تایید هم قرار گرفت و در نهایت تولید این کالا، داخلی شد. طبق قرارهای صورت‌گرفته، ۳۵۰هزار تن ورق سرویس ترش پروژه گوره به جاسک را شرکت فولاد اکسین خوزستان تامین خواهد کرد.
آزمون توانمندی
تحریم اصولا یک هدف را دنبال می‌کند: توقف فعالیت‌های تولیدی و ممانعت از پیشرفت یک کشور. مدیرعامل شرکت لوله‌سازی اهواز در همین راستا می‌گوید: یکی دیگر از نکات مهم و قابل تامل این پروژه، موارد مرتبط با نوع پوشش لوله‌های ۴۲ اینچ است. لوله‌های ۴۲ اینچ باید با پوشش خارجی دولایه اف‌بی‌ای به کارفرما تحویل داده شود. در سال‌های گذشته همواره مواد اولیه اپوکسی از منابع خارجی تامین می‌شد. با تحریم‌های ظالمانه، با همکاری یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان، موفق به تولید و داخلی کردن مواد اولیه اپوکسی شدیم. این امر نه تنها به تولید مواد اساسی در داخل کشور کمک کرده، بلکه به نوعی ایجاد اشتغال هم کرده و نقش اساسی در رونق تولید داشته است.
در همین حال مدیرعامل شرکت فولاد اکسین خوزستان می‌گوید: با توجه به نیازمندی این پروژه به انجام آزمون‌های خوردگی، با تلاش مدیران فنی شرکت، آزمایشگاه خوردگی تاسیس و راه‌اندازی شد و تمامی تست‌های خوردگی در شرکت فولاد اکسین خوزستان قابل انجام شد. شرکت‌های لوله‌سازی اهواز و فولاد اکسین خوزستان، از ابتدا به صورت جهادی تلاش کرده‌اند این پروژه را در زمان مقرر به پایان برسانند. فولاد اکسین خوزستان، ورق‌های فولادی را تولید کرده و لوله‌سازی اهواز هم تاکنون ۹۰درصد از لوله‌های مورد تعهد را تولید کرده و تحویل داده و ظرف چند ماه آتی، این پروژه را به پایان می‌رساند.
