گفت‌وگو با مدیرعامل «فرش عظیم‌زاده»:
صادرکنندگانی که کنار رفتند
در واقع فرش دستباف ایران بازاری گسترده و به‌نسبت انحصاری دارد و با وجود رقبای خود همچنان جایگاه نخست را دارد. باوجود همه این مزیت‌ها، فرش دستباف ایران با چالش‌ها و معضلات بسیاری روبه‌رو است. برخی از مهم‌ترین این مشکلات، بی‌توجهی دولتمردان به جایگاه فرش دستباف و فقدان حمایت از هنرمندان، تولیدکنندگان و صادرکنندگان، کپی‌برداری نقشه‌ها، تحریم، کاهش تولید و بازارسنجی است.
توقف صادرات پس از ۴۰ سال صادرات مستمر
مدیرعامل شرکت خانه فرش عظیم با برند عظیم‌زاده که سابقه‌ای ۵۵ ساله در عرصه بافت، تولید و صادرات فرش دستباف دارد به تشریح وضعیت کنونی فرش دستباف و چالش‌های آن می‌پردازد. احد عظیم‌زاده با یادآوری اینکه از ۴۰ سال پیش تاکنون از ۵۰۰ هزار دلار تا ۴۰ میلیون دلار از محل صادارت فرش دستباف ارزآوری داشته است، می‌گوید: به‌دلیل حمایت نکردن دولت از فرش دستباف ایران و صادرات آن، این کار را زمین گذاشته‌ام. عظیم‌زاده با اشاره به اینکه در گذشته ۲ هزار و ۴۵۰ صادرکننده فعال فرش دارای کارت صادرات داشتیم، اظهار می‌کند: اما اکنون ۱۰۰ نفر دارای کارت صادرات اتحادیه صادرکنندگان هستند که ۷۰ نفر آنها در حوزه صادرات فعال نیستند. وی با اظهار اینکه تقریبا از چهار سال پیش صادرات روزبه‌روز درحال کمرنگ شدن و به صفر رسیدن است، تصریح می‌کند: حمایت نکردن دولت از فرش ایران و وقت نگذاشتن برای این صنعت مهم‌ترین دلیل کمرنگ شدن صادرات است.
دولت برای واردات مواد اولیه به تولیدکننده فرش ارز نمی‌دهد
مدیرعامل شرکت فرش عظیم‌زاده با بیان اینکه دولت به تولیدکننده و صادرکننده فرش برای واردات مواد اولیه ابریشم و پشم، ارز نمی‌دهد، تاکید می‌کند: دولت به‌جای اینکه به ما ارز بدهد تا مواد اولیه برای تداوم تولید وارد کنیم و سپس با صادر کردن تولیدات خود ارز را به کشور برگردانیم از ما می‌خواهد که دلارها را به‌جای فروش به قیمت روز در بازار، به مبلغ ۲۰ هزار تومان به وی بفروشیم و کارمان را با ریال دریافتی ادامه دهیم.
عظیم‌زاده با توضیح اینکه فرش یک روزه به دست نمی‌آید بین یک تا پنج سال زمان می‌برد تا تکمیل شود، ادامه می‌دهد: هنگام صادرات اگر پول صادرکننده را در خارج از کشور نخورند، ازآنجا‌که نمی‌تواند هزینه کالای خود را نقدی دریافت کند، بین ۶ تا ۹ ماه بعد به‌صورت LC یا وعده اعتباری پول وی باز می‌گردد.
به‌گفته وی، صادرکننده که در سال از محل صادرات خود ۲۰ درصد سود می‌کند، اکنون با فروش دلار به قیمت ۲۰ هزار تومان به دولت، متحمل ضرر ۲۰ درصدی می‌شود؛ بنابراین صادرکننده تا وقتی که سود نداشته باشد، ترجیح می‌دهد که صادرات نکند. در چنین شرایطی چرا باید تولیدکننده دلار حاصل از صادرات خود را به‌جای فروش در بازار آزاد با نرخ ۲۰ هزار تومان به دولت بدهد؟
مدیرعامل شرکت فرش عظیم‌زاده با تاکید بر اینکه مساله ارز روی کاهش صادرات بسیار تاثیر گذاشته است، به تشریح دیگر عوامل موثر در وضعیت نزولی صادرات می‌پردازد و می‌گوید: دشوار بودن انتقال پول به‌دلیل تحریم‌ها نیز مشکلات زیادی را برای صادرکنندگان ایجاد کرده است؛ ضمن اینکه به‌تازگی شیوع ویروس کرونا و قطع پروازها نیز در کاهش صادرات فرش بی‌تاثیر نبوده است.
۹۰ درصد پشم و ۸۰ درصد ابریشم مورد نیاز واردات می‌شود
وی درباره وارداتی بودن مواد اولیه تولید فرش اظهار می‌کند: ۹۰ درصد پشم و ۸۰ درصد ابریشم مورد نیاز تولید فرش از خارج وارد کشور می‌شود. نیاز مصرفی ابریشم کشور بسیار زیاد است و به این نسبت در ایران ابریشم تولید نمی‌شود و نه‌تنها توان تولید این حجم وجود ندارد، بلکه مقرون به‌صرفه نیز نیست. این در حالی است که ما از تولید و صادرات حمایت می‌کنیم؛ اما گاهی ناچار به واردات برخی کالاها هستیم و نمی‌توانیم صفر تا صد کالایی را خود تولید کنیم. عظیم‌زاده در تکمیل توضیح خود اضافه می‌کند: هرچند که پشم ایران کیفیت خوبی دارد، اما قابل مقایسه با کیفیت پشم‌های وارداتی نیست؛ زیرا ایران هنوز مجهز به دستگاه‌های پیشرفته تولید پشم نیست. مدیرعامل شرکت فرش عظیم‌زاده اظهار می‌کند: هر چند اکنون آمار می‌دهند که فرش دستباف ایران ۴۰ درصد بازارهای جهانی را در اختیار دارد؛ درحالی‌که این‌گونه نیست و چنین ادعایی را تکذیب می‌کنم؛ فرش ایرانی در جایگاه نخست بوده، هست و خواهد بود؛ اما دولت برای فرش دستباف وقت نمی‌گذارد، امکانات نمی‌دهد و از آن حمایت نمی‌کند و به فکر این صنعت نیست.
بانک‌ها به‌جای بنگاه‌داری به بانکداری بپردازند
وی همچنین با بیان اینکه بانک‌ها باید سود بانکی خود را مانند کشورهای پیشرفته به زیر ۱۰ درصد کاهش دهند، تصریح می‌کند: تا زمانی که بانک‌ها به سپرده‌ها سود بالایی می‌دهند مردم سرمایه خود را سپرده کرده و نقدینگی به حوزه تولید تزریق نمی‌شود. مدیرعامل شرکت فرش عظیم‌زاده همچنین از سوی دیگر با انتقاد از ورود بانک‌ها به عرصه بنگاه‌داری تاکید می‌کند: مشکل اقتصاد این است که هر بانک تعداد زیادی شرکت زیرمجموعه خود دارد و لیزینگ هم می‌کند؛ درحالی‌که بانک‌ها نباید بنگاه‌داری کنند، بلکه باید به وظیفه خود یعنی بانکداری بپردازند. به باور وی، مشکلات اقتصادی و نوسان و افزایش قیمت دلار به این دلیل است که بانک‌ها به‌جای بانکداری کردن، بنگاه‌داری می‌کنند و چون تجارت بلند نیستند آن را خراب می‌کنند. وی با طرح این پرسش که چرا دولت و مجلس به بانک‌ها اجازه ورود به عرصه تجارت را داده‌اند، می‌گوید: تا زمانی که بانک‌ها در حوزه تجارت ورود داشته باشند، تاجران نمی‌توانند با آنها رقابت کنند و اقتصاد کشور درست نخواهد شد.
مدیرعامل شرکت فرش عظیم‌زاده با تاکید بر اینکه دولت باید در تجارت کوچک شود، اظهار می‌کند: دولت باید تجارت را به دست تاجران ایران بسپارد و هر کسی در بیزینس خود فعالیتش را پیش ببرد تا وضعیت اقتصاد مساعد شود.
