بررسی بازار با خروج شرکت‌های خارجی لوازم خانگی از ایران
فرصت‌سازی «سام» در عصر تحریم
داستان واردات لوازم خانگی از کره‌جنوبی را می‌توان در دهه ۷۰ جست‌وجو کرد؛ عدم تولید محصولات لوازم‌خانگی مطابق با تکنولوژی روز از یک‌سو و کمبود اینگونه لوازم در کشور موجب شده بود تا این نیاز یا از طریق واردات یا بعضا قاچاق تامین شود. از سوی دیگر، عدم تمایل تولیدکنندگان داخلی به استفاده از تکنولوژی‌های روز موجب شده بود برخی از تولیدکنندگان تلویزیون در کشور تولید تنها یک مدل تلویزیون را در دستور کار قرار دهند که این امر خیلی با ذائقه مردم سازگار نبود و متقاضیانی که به دنبال محصول با تکنولوژی بالاتر بودند به ناچار نیاز خود را از طریق کشورهای دیگر تامین می‌کردند.
در سال ۷۶ با توجه به ارتباطاتی که با شرکت سامسونگ ایجاد شده بود، شرکت «سام‌الکترونیک»، پیشنهاد تاسیس کارخانه تولید تلویزیون در کشور را مطرح کرد، این طرح با هدف بومی‌سازی در کشور استارت‌زده شد و در ابتدای امر تولید تلویزیون در دستور کار قرار گرفت و در کمتر از ۸ ماه کارخانه راه‌اندازی شد و سایر خطوط تولید نیز با هماهنگی که با طرف خارجی صورت گرفته بود توسط تکنسین‌های ایرانی راه‌اندازی شد، با این شرایط محصولات سامسونگ از سال ۷۶ وارد بازار تولید ایران می‌شود.
حضور سامسونگ در ایران ۲۳ سال به طول می‌انجامد و در این دوره این شرکت با گسترش فعالیت‌های خود تولید محصولات جدید را در کشور آغاز می‌کند. این روند تا زمان تشدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران ادامه داشت، اما پس از آن سامسونگ نیز مانند بسیاری از برندهای دیگر ناچار شد ایران را ترک کند و بازار کشور با تهدید خروج برندهای همکار روبه‌رو شد. تهدیدی که یا باید به فرصت بدل می‌شد یا اینکه کارخانه، را تعطیل می‌کرد. تولیدکنندگان با چالش بزرگی روبه‌رو بودند، برخی از تولیدکنندگان تهدید ایجاد شده را به فرصت تبدیل کردند و با همکاری تکنسین‌های داخلی به تولید ادامه دادند. شرکت سام‌الکترونیک، نگرانی از خروج برندهای بین‌المللی از کشور را به فرصتی برای پیشبرد برنامه‌ها تبدیل کرد. این شرکت، در حالی تولید محصولات با برند جدید را برای سال‌جاری در دستور کار قرار داده که با نگاهی به بازار داخلی کشور می‌بینیم که شرکت سام‌الکترونیک در سال‌های اخیر تولید برخی از محصولات خود را به شرکت‌های زیرمجموعه خود واگذار کرد تا با سنجش بازار، بتواند در موعد مقرر با برندی داخلی تولید را آغاز کند.
در این خصوص سیدعلیرضا موسوی مجد، مدیرعامل شرکت سام الکترونیک در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، با اشاره به اینکه سعی ما بر این بود که کالای باکیفیت وارد بازار کنیم، توضیح می‌دهد: متاسفانه اعتماد مردم به محصولات داخلی از بین رفته بود و باید این اعتماد باز می‌گشت، از سوی دیگر ما به یک منبع تکنولوژی وصل بودیم و می‌توانستیم خودمان را به‌روز و زیرساخت‌های لازم را فراهم کنیم و بعد وارد فاز بعدی شویم. همکاری ما با سامسونگ موجب شد بتوانیم بزرگ‌ترین کارخانه دیسپلی در خاورمیانه را راه‌اندازی کنیم و از سوی دیگر خط تولید یخچال را نیز راه‌اندازی کردیم و توانستیم در کنار سایر محصولات از برند سامسونگ که یکی از برندهای مطرح دنیا است در کشور استفاده کرده و ارزش افزوده ایجاد کنیم.
او با یادآوری این نکته که با ورود سامسونگ ما این زمینه را فراهم کردیم که مردم ایران بتوانند حق انتخاب داشته باشند، می‌گوید: سامسونگ در کنار محصولاتی که در ایران تولید می‌کند محصولات دیگر آشپرخانه را نیز در دنیا تولید می‌کند که طرفداران خاص خود را دارد، اما ما در این زمینه نتوانستیم وارد شویم و دلیل آن نیز این بود که در داخل کشور سایر برندها به خوبی در این زمینه فعالیت کرده و توانسته بودند نظر متقاضیان را به خود جلب کنند؛ به همین دلیل نیازی نبود ما وارد این حوزه شویم، این فضای رقابتی که ایجاد شده بود، می‌تواند به رشد کیفیت محصولات داخلی کمک کند. به گفته موسوی مجد، این شرایط یک فرصت را به وجود آورد تا تولیدکنندگان داخلی بتوانند اعتماد مردم را جلب کنند، به‌طور مثال در حوزه تلویزیون تکنولوژی که در کره استفاده می‌شود در ایران نیز استفاده شد و هر ۶ ماه یک‌بار مدل‌ها در ایران تعویض می‌شود که این موضوع و به‌روز بودن، توانسته اعتماد مردم را جلب کند.
تغییر تهدید به فرصت آن هم در خصوص محصولاتی که سال‌ها در بازار ایران جا خوش کرده بودند و توانسته‌اند نظر مردم را جلب کنند چندان کار آسانی نیست. در این خصوص موسوی مجد می‌گوید: این وظیفه ما است که به عنوان شرکت تولیدکننده باید با تولید محصول با کیفیت بتوانیم نظر مردم را جلب کنیم و سنگ تمام بگذاریم و محصول با کیفیت را با قیمت مناسب وارد بازار کنیم و از سوی دیگر با ارائه خدمات پس از فروش مناسب خیال مردم را راحت کنیم تا بتوانند با فراغ بال به سمت محصولات داخلی روی آورند. این نکته را باید در نظر گرفت که در گام اولیه باید کالای باکیفیت وارد بازار کرد، به همین دلیل هم در سام‌الکترونیک عجله‌ای برای عرضه محصول نشان ندادیم تا بتوانیم محصولی باکیفیت را وارد بازار کنیم. موسوی‌مجد در ادامه با اشاره به اینکه در سال‌های ۹۰ و ۹۱ این شرکت واردکننده یخچال و ماشین لباسشویی محسوب می‌شد، عنوان کرد: اما در حال حاضر این شرکت به بزرگ‌ترین تولیدکننده یخچال و ماشین لباسشویی تبدیل شده و ارزش افزوده بالایی برای کشور ایجاد کرده است.
یکی از مواردی که با جایگزینی سام‌الکترونیک بعد از تشدید تحریم‌ها مطرح می‌شود، تفاوت قیمت این محصول با محصولات سامسونگ است، نکته‌ای که موسوی‌مجد آن را تایید می‌کند. وی با اشاره به اینکه محصولات سام‌الکترونیک از محصولات سامسونگ ارزان‌تر هستند، می‌گوید: البته این موضوع شامل کالای قاچاق نمی‌شود و دولت برای حمایت از تولیدکنندگان باید جلوی کالای قاچاق را به کشور بگیرد تا تولید مقرون به‌صرفه و شرایط برای رقابت در بازار فراهم شود. به‌طور مثال کالای قاچاق با محصولات سامسونگ ۲۰ تا ۳۰ درصد اختلاف قیمت داشت و این در حالی است که ما مجبور بودیم در کنار هزینه‌های تولید، هزینه‌های جانبی مانند مالیات، خدمات پس از فروش و... را نیز پرداخت کنیم. با توضیحات مطرح شده به اصل داستان می‌رسیم، سام الکترونیک با چه محصولاتی و چه زمانی وارد بازار می‌شود؟ به گفته موسوی‌مجد، به زودی تولید تلویزیون و مانیتور آغاز خواهد شد و از ماه‌های آینده تولید یخچال، ماشین‌لباسشویی و جاروبرقی استارت خواهد خورد و به مرور وارد بازار خواهند شد.
مدیرعامل شرکت سام‌الکترونیک در خصوص اینکه آیا روند پیش گرفته حق انتخاب را از متقاضیان داخلی نخواهد گرفت، عنوان کرد: آنچه مسلم است در حال حاضر خریداران از حق انتخاب بالایی برخوردار هستند و این رقابت در میان تولیدکنندگان داخلی به وجود آمده تا بتوانند نیاز مصرف‌کنندگان را تامین کنند.اما در خصوص اهداف بلندمدت سام‌الکترونیک در کشور نیز مدیرعامل این شرکت می‌گوید: سعی ما بر این است که بتوانیم این برند را در داخل کشور مطرح و سهم خوبی از بازار را به‌دست آوریم. اما در خصوص اینکه چه محصولاتی در نهایت به گروه سام سرویس اضافه خواهد شد، موسوی مجد می‌گوید: سعی ما بر این است که قدم به قدم گام برداریم و به جلو برویم. در پله اول همان‌طور که گفتم تلویزیون و مانیتور را وارد بازار خواهیم کرد و پس از آن سایر محصولات به سبد این گروه اضافه خواهد شد؛ البته اگر همکاری ما با شرکت سامسونگ ادامه داشت در حال آماده‌سازی برای تولید کولرگازی بودیم که این طرح فعلا به تاخیر افتاده و ممکن است در آینده دراین خصوص نیز برنامه‌ریزی‌های لازم را صورت دهیم.
یکی دیگر از مواردی که شاید بتوان گفت برند سام الکترونیک با آن روبه رو است، جلو بودن برخی از برندهایی است که چند سالی است داخلی‌سازی را در کشور آغاز کرده‌اند و توانسته‌اند در میان مردم شناخته شوند. در خصوص اینکه شرکت سام‌الکترونیک برای جبران این فاصله چه برنامه‌ای در دستور کار دارد، مدیرعامل شرکت سامسونگ تاکید کرد: سیاست‌های لازم در این خصوص پیش‌بینی شده است.مدیرعامل شرکت سام الکترونیک در خصوص اینکه تاکنون چه میزان تلویزیون از سوی این برند تولید شده است، عنوان کرد: تمام اقدامات برای تولید تکمیل شده و قرار بود پیش از عید استارت تولید زده شود که با توجه به شرایط پیش آماده ناشی از کرونا کار عقب افتاد و به زودی تولید و رونمایی از تلویزیون سام‌الکترونیک صورت خواهد گرفت و این محصول بلافاصله وارد بازار خواهد شد و طی ماه آینده نیز تولید ماشین لباسشویی و یخچال آغاز خواهد شد.
