آیا وام‌دهی واقعی رشد کرده است؟
سرانه ۹.۵ میلیون تومانی وام خرد
روابط‌عمومی بانک مرکزی در گزارشی اطلاعات مربوط به تسهیلات‌دهی در هشت ماه ابتدایی سال جاری را منتشر کرد. بر این اساس در هشت ماه ابتدایی سال ۱۴۰۲، شبکه بانکی کشور بیش از ۳ هزار و ۳۰۰ همت تسهیلات، با اهداف مختلف به بخش‌های مختلف اقتصادی اعطا کرده است که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۴.۲درصد رشد در تسهیلات‌دهی را نشان می‌دهد. طبق این آمار، رقم تسهیلات اعطایی بیش از ۶۵۰هزار میلیارد تومان نسبت به مدت مشابه سال گذشته رشد کرده است. آمار و ارقام حاکی از آن است که بیش از ۲هزار و ۱۱۶همت، معادل ۶۳.۵درصد از کل تسهیلات اعطایی، بابت تامین سرمایه در گردش فعالیت‌های مختلف اقتصادی پرداخت شده است.
به طور دقیق‌تر، بیش از ۴۶۱هزار میلیارد تومان، معادل ۱۳.۸درصد کل این تسهیلات، صرف ایجاد یک فعالیت اقتصادی جدید شده است. از سوی دیگر حدود ۱۳۱هزار میلیارد تومان، معادل ۳.۹درصد کل این تسهیلات، به منظور توسعه فعالیت‌های اقتصادی پرداخت شده است. در نهایت سهم خرید کالاهای شخصی از کل تسهیلات بیش از ۲۳۸هزار میلیارد تومان، معادل ۷.۱درصد، بوده است. این سه مورد، پس از تامین سرمایه در گردش بنگاه‌های اقتصاد، به ترتیب اصلی‌ترین اهدافی بوده‌اند که شبکه بانکی براساس آنها وام اعطا کرده است. لازم به ذکر است این ۴ هدف بیش از ۸۴درصد از کل تسهیلات پرداخت‌شده را به خود اختصاص می‌دهند.
رشد تسهیلات منفی است
با وجود آنکه سطح تسهیلات پرداختی تا پایان آبان‌ماه افزایش بیش از ۲۴درصدی را تجربه کرده، اما میزان تسهیلات حقیقی با کاهش مواجه شده است. در ادبیات اقتصادی، رشد مطلق نمی‌تواند اطلاعات ویژه‌ای به ما بدهد و برای مقایسه آن با اعداد سال‌های گذشته، باید آن را با استفاده از شاخص تورم تعدیل کرد. بر این اساس، در‌حالی‌که نرخ تورم در این مدت حدود ۴۰درصد بوده است، رشد ۲۴درصدی از افت سطح حقیقی پرداخت تسهیلات در هشت‌ماهه امسال حکایت دارد. به بیان بهتر، برای آنکه سطح تسهیلات پرداختی معادل سال گذشته باقی بماند، مقدار اسمی آن باید معادل نرخ تورم افزایش پیدا کند. آمارهای منتشرشده سطح رشد تسهیلات‌دهی را کمتر از نرخ تورم گزارش کرده‌اند و همین نکته از افت مقدار حقیقی تسهیلات‌دهی در هشت‌ماهه ابتدایی امسال حکایت دارد.
سرانه وام خرد چقدر است؟
گزارش منتشرشده نشان می‌دهد که از کل تسهیلات پرداختی در دوره یادشده، مبلغ ۷۵۸هزار میلیارد تومان در قالب تسهیلات خرد اعطا شده است. این عدد ۲۲.۷درصد از کل تسهیلات پرداختی را به خود اختصاص می‌دهد. همچنین مبلغ ۵۴هزار میلیارد تومان نیز در قالب کارت‌های اعتباری انجام پذیرفته است، که با احتساب این مبلغ، کل تسهیلات پرداختی خرد به ۸۱۲هزار میلیارد تومان می‌رسد. این عدد معادل ۲۴درصد کل تسهیلات پرداختی را شامل می‌شود. با ضرب و تقسیم این عدد در جمعیت ۸۵میلیون نفری ایران، می‌توان دریافت که سرانه وام خرد در هشت‌ماهه ابتدایی سال جاری به بیش از ۹.۵میلیون تومان می‌رسد.
ملاحظات تورمی تسهیلات
بانک مرکزی در پایان گزارش خود بر این نکته تاکید کرد که در جهت تداوم سیاست‌های بانک مرکزی با هدف کنترل تورم، باید مراقب قدرت گرفتن پتانسیل تورمی ناشی از فشار تقاضای کل در اقتصاد بود. بر این اساس ضرورت دارد بانک‌ها از طریق افزایش سرمایه و بهبود نسبت کفایت سرمایه خود، توان مالی خود را تقویت کنند و با کاهش تسهیلات غیرجاری و بازگرداندن آنها به مسیر صحیح اعتباردهی، بهره‌وری خود در تامین سرمایه در گردش را افزایش دهند، از فشار مضاعف بر دارایی‌های خود اجتناب بورزند و بنگاه‌های تولیدی را به سمت بازار سرمایه، به عنوان یک ابزار مهم در تامین مالی طرح‌های اقتصادی، ترغیب کنند.
