آمارهای پنج ماه نخست مالیاتی نشان می‌دهد
رشد ۹۰ درصدی مالیات مشاغل
دیگر آمارها نشان می‌دهد مالیات وصول‌شده سال جاری در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته رشد 52درصدی را تجربه کرده است. در ماه‌های گذشته بسیاری از مودیان گروه مشاغل با نارضایتی از افزایش مالیاتی که برایشان تعیین شده یاد کرده‌اند. بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد که مالیات وصول‌شده این گروه در مقایسه با مدت مشابه در سال گذشته رشد 90درصدی داشته است. البته پررنگ بودن اعتراض این گروه به معنای افزایش نیافتن مالیات مربوط به گروه کارکنان نبوده است. در زمان مذکور مالیات مربوط به کارکنان بخش خصوصی و عمومی رشد 68درصدی را تجربه کرده است.
همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد در 5 ماه ابتدایی سال جاری، سهم مالیات گروه مشاغل از کل مالیات وصول‌شده 6درصد و سهم کارکنان بخش خصوصی و بخش عمومی 9/ 9درصد بوده است. در واقع با وجود رشد قابل‌توجه مالیات وصول‌شده از گروه مشاغل، همچنان گروه کارکنان مالیات بیشتری پرداخته‌اند. این در حالی است که درآمد این گروه از افراد، در طول یک سال ثابت بوده و تورم ناشی از سیاست پولی، درصد قابل‌توجهی از درآمدشان را درو می‌کند. این در حالی است که قیمت کالا و خدمات خود را با تورم تطبیق می‌دهد. به همین دلیل می‌توان گفت گروه کارکنان بخش خصوصی و عمومی در برابر تورم و همچنین مالیات مربوط به درآمد، آسیب‌پذیری بیشتری دارند. بررسی جزئیات مالیات وصول‌شده تا پایان مردادماه نشان می‌دهد مالیات مستقیم معادل 180هزار میلیارد تومان و مالیات بر کالاها و خدمات نیز معادل 101هزار میلیارد تومان بوده است.
دولت سیزدهم از همان روزهای ابتدایی آغاز به کار خود نشان داد که توجه زیادی به درآمدهای مالیاتی دارد. می‌توان دلیل اصلی این مساله را تحریم‌های مربوط به فروش نفت ایران دانست. به عبارت دیگر تنگنای درآمدی دولت و همچنین تورم مزمنی که گریبانگیر اقتصاد کلان بود، موجب شد نگاه‌ها به سوی درآمد دیگری بچرخد. بنابراین این روند، یعنی تلاش برای وصول درآمدهای مالیاتی، از ابتدای فعالیت‌های دولت سیزدهم آغاز شد و همچنان ادامه دارد. مقایسه میزان مالیات وصول‌شده در 5 ماه ابتدایی سال جاری با زمان مشابه در سال گذشته، حکایت از رشد 52درصدی دارد. بااین‌حال می‌توان گفت که مالیات وصول‌شده همچنان به میزان مصوب نرسیده است. مطابق قانون بودجه سال 1402، درآمدهای مالیاتی تعیین‌شده برای سال جاری حدود 838هزار میلیارد تومان است که برای رسیدن به این هدف در هر ماه باید حدود 70هزار میلیارد تومان مالیات وصول شود.
به عبارت دیگر تاکنون باید 349هزار میلیارد تومان مالیات وصول می‌شد. این در حالی است که مالیات وصول‌شده تا پایان مردادماه معادل 282هزار میلیارد تومان بوده است. سهم مالیات مستقیم از این عدد معادل 108هزار میلیارد تومان و 101هزار میلیارد تومان از آن مربوط به مالیات غیرمستقیم بوده است. مالیات بر درآمدها معمولا یکی از مهم‌ترین منابع درآمدی دولت‌هاست. در واقع دولت‌ها از درآمد حاصل از این نوع مالیات برای تامین مالی مواردی مانند ارائه خدمات عمومی به شهروندان و پرداخت تعهدات دولتی استفاده می‌کنند. از ابتدای سال جاری تا پایان مردادماه مجموع مالیات بر درآمد وصول‌شده 57هزار میلیارد تومان بوده است. بررسی جزئیات این مالیات نشان می‌دهد در زمان مذکور مالیات حقوق کارکنان بخش عمومی معادل 11هزار میلیارد تومان و مالیات حقوق کارکنان بخش خصوصی معادل 17هزار میلیارد تومان بوده است.
به عبارت دیگر مالیات وصول‌شده از حقوق کارکنان در این زمان معادل 21هزار میلیارد تومان بوده. این در حالی است که مالیات پرداخت‌شده گروه مشاغل 28هزار میلیارد تومان بوده است. مقایسه این مقادیر با زمان مشابه در سال گذشته نشان می‌دهد که مالیات وصول‌شده از مجموع کارکنان بخش عمومی و بخش خصوصی، رشد 68درصدی داشته و مالیات مربوط به مشاغل رشد 90درصدی را تجربه کرده است. بررسی سهم مالیات مشاغل و همه کارکنان نیز قابل‌توجه است. در 5 ماه ابتدایی سال گذشته سهم مالیات کارکنان بخش خصوصی و بخش عمومی از کل مالیات‌های وصول‌شده، 1/ 9درصد بوده است؛ مشاغل نیز سهم 5درصدی داشته‌اند. با وجود رشد قابل‌توجه مالیات وصول‌شده از گروه مشاغل در 5 ماه ابتدایی سال جاری، اما همچنان سهم مالیات گروه کارکنان از کل مالیات وصول‌شده بیشتر است.
سهم مالیات گروه کارکنان از کل مالیات‌های وصول‌شده در 5 ماه ابتدایی سال جاری به 9/ 9درصد و سهم گروه مشاغل به 6درصد رسیده است. برخی از کارشناسان معتقدند اخذ مالیات از گروه کارکنان بسیار راحت‌تر از گروه مشاغل است. به عبارت دیگر سازمان امور مالیاتی برای وصول مالیات یک شرکت خاص تنها با مسوولان مالی آن شرکت مواجه است. این در حالی است که در گروه مشاغل تعداد قابل‌توجهی از افراد به صورت انفرادی با سازمان امور مالیاتی در ارتباط هستند. از آنجایی که در سال‌های گذشته زیرساخت‌های مربوط به دریافت مالیات از گروه مشاغل چندان فراهم نبوده، بار مالیات بر درآمد بیشتر بر دوش کارکنان بخش خصوصی و عمومی بوده است.
یکی از نکات قابل‌توجهی که در تحلیل‌های مربوط به مالیات کارکنان و مشاغل وجود دارد، در نظر گرفتن تورمی بودن اقتصاد ایران است. می‌توان گفت حقوق کارکنان بخش خصوصی و بخش عمومی در ابتدای سال تعیین می‌شود و عمدتا تا پایان سال تغییری نمی‌کند. به عبارت دیگر این افراد در دو مرحله مالیات می‌پردازند. اولین مالیات تورم متاثر از سیاست پولی است که به صورت پنهان پرداخت می‌کنند و مالیات دوم چیزی است که به صورت مستقیم به دولت می‌پردازند. این در حالی است که مالیات اول با این شدت در مورد مشاغل وجود ندارد. معمولا قیمت کالا و خدمات خود را با تورم موجود در جامعه هماهنگ می‌کند. البته این به معنای آن نیست که مشاغل در برابر تورم آسیب‌پذیر نیستند، اما در برابر کارکنان بخش خصوصی و عمومی جامعه آسیب‌پذیری کمتری دارند. نکته قابل‌توجه دیگر در مورد تورمی بودن اقتصاد ایران آن است که مالیات مربوط به مشاغل به گونه‌ای است که در فصل ابتدایی سال مالیات یک سال گذشته خود را پرداخت می‌کنند. در‌هر‌حال می‌توان گفت مودیان چه در گروه کارکنان و چه در گروه مشاغل، توقع دارند که اگر مالیات پرداخت می‌کنند، دولت نیز با اتخاذ سیاست‌های ضد‌تورمی، از بار تورم که بر دوش همه افراد جامعه است، بکاهد.
