سیاستگذاران محلی چینی چگونه از یک شهر فقیر یک الگوی توسعه خلق کردند؟
سوپراستار اقتصاد چین
الگوی جدید چینی
قدم زدن در «بلوار کوانتوم» یکی از متراکم‌ترین نواحی تشکیل‌شده از شرکت‌های فناوری پیشرفته در جهان را نشان می‌دهد. ده‌ها شرکت زنجیره تامین کامپیوترهای کوانتومی را تغذیه می‌کنند که چند سال پیش خبری از آن‌ها نبود. محصولات آن‌ها برخی از پیشرفته‌ترین فناوری‌های تجاری‌سازی‌شده این سیاره را در بر می‌گیرد. قدمت این منطقه به‌سختی به یک دهه می‌رسد. تا چندسال قبل مدرن‌ترین فناوری این منطقه تجهیزات کشاورزی آن بود. بلوار کوانتوم در شهر «هِفِی»، پایتخت آنهویی، یکی از استان‌های کمتر مورد توجه چین قرار دارد. چین اقتصاد شگفت‌انگیزی دارد اما به نظر می‌رسد معجزه اقتصادی آن در شهر هفی قرار دارد. این شهر با حدود ۶/ ۹میلیون نفر جمعیت، از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۲، تولید ناخالص داخلی خود را به طور متوسط بیش از ۸درصد در سال افزایش داده است. ساکنان هفی که زمانی عقب‌مانده و فقیر به حساب می‌آمدند، اکنون از درآمد بالایی برخوردارند که به‌راحتی از میانگین درآمد شهری چین فراتر رفته است.
سرمایهداری دولتی در اوج خود
موفقیت این شهر مدیون چیزی است که برخی آن را «مدل هفی» می‌نامند. این مدل که ترکیبی منحصربه‌فرد از سرمایه‌گذاری دولت محلی و شرکت‌های خصوصی به حساب می‌آید، تحت عنوان بهترین حالت سرمایهداری دولتی توصیف شده است. این شهر صنایع پیشرفته‌ای چون وسایل نقلیه الکتریکی، بیوتکنولوژی و نیمه‌هادی‌ها را تقویت کرده است. این صنایع به‌اصطلاح استراتژیک و نوظهور اکنون بیش از ۵۶درصد از تولیدات صنعتی هفی را تشکیل می‌دهند. این سهم در سال ۲۰۱۳ کمتر از ۲۷درصد بود. این سبک رشد دقیقا همان چیزی است که شی جین پینگ، رهبر چین، برای آینده این کشور متصور است. پیشرفت فناورانه هفی با فراخوان آقای شی برای «انقلاب صنعتی چهارم» همراه شده است، که در آن چین رشد «کم‌کیفیت»، یعنی تولید ارزان و خانه‌سازی با تامین مالی استقراضی، را با صنایع کاملا جدید و زنجیره‌های تامین آن‌ها کنار می‌گذارد.
در هفی چه‌خبر است؟
شرکت boe Technology، بزرگ‌ترین تولیدکننده نمایشگرهای ال‌سی‌دی در سطح جهان، برخی از کارخانه‌های اصلی خود را در هفی احداث کرده است. نیو، یکی از رو‌به‌رشدترین خودروسازان الکتریکی در جهان، همین‌طور است. شرکت پیشروی چینی در زمینه هوش مصنوعی تشخیص صدا، iFlyTek، نیز توسط دانشگاه محلی تاسیس شد. پیشرفته‌ترین تراشه‌ساز آن، CXTM، نیز توسط دولت محلی تاسیس شد. شرکت‌های خارجی نیز کارآیی هفی را تایید کرده‌اند. فولکس واگن، خودروساز آلمانی، سال‌هاست که کارخانه‌های تولیدی در این شهر راه‌اندازی کرده است. این شرکت در اوایل سال جاری، از برنامه‌های خود برای یک ایجاد یک مرکز نوآوری یک‌میلیارد یورویی در هفی به منظور طراحی خودروی الکتریکی پرده برداشت. سرمایه‌گذاری هنگفت در چنین مراکزی در خارج از بزرگ‌ترین شهرهای ساحلی چین، به‌ویژه از سوی شرکت‌های چندملیتی، نادر است. تعداد کمی از مناطق داخلی می‌توانند استعداد، تدارکات و زنجیره تامین را برای این شرکت‌ها جمع‌آوری کنند. رالف براندشتاتر، رئیس فولکس‌واگن در چین می‌گوید هفی شرایط مناسبی برای راه‌اندازی چنین تاسیساتی دارد.
راز موفقیت شهر اسرار‌آمیز
موفقیت هفی کنجکاوی زیادی را برانگیخته است. مقامات شهرهای دیگر چین یکی پس از دیگری، به این امید از این شهر دیدن می‌کنند که جادوی اقتصادی هفی را را به خانه خود ببرند. آن‌ها به‌سرعت عناصر ضروری مدل هفی را فرامی‌گیرند. نخستین مساله نیروی کار باکیفیت یا به عبارتی مجموعه بزرگی از افراد با تحصیلات عالی و باانگیزه است. هفی به خاطر اتفاقاتی که در دوران انقلاب فرهنگی دوران مائو افتاد و دانشگاه علم و صنعت چین مجبور شد پکن را ترک کند، در سال ۱۹۷۰ میزبان این دانشگاه شد. اما امروز این دانشگاه به عنوان یک مرکز جهانی تولید علم مطرح شده است. این اتفاق شهر را به مرکزی برای فناوری پیشرفته تبدیل کرده است. دانشگاه علم و صنعت چین پیشرفته‌ترین کامپیوتر کوانتومی چین را طراحی کرده است.
اندکی آن‌طرف‌تر در موسسه فیزیک، دانشمندان در حال آزمایش یکی از پیشرفته‌ترین رآکتورهای انرژی همجوشی هسته‌ای جهان هستند. اولین آزمایش‌های انسانی با یک ابزار مهندسی ژنتیک، در سال ۲۰۱۵ در بیمارستان هفی انجام شد. از آن زمان صنعت علوم زیستی پررونقی در شهر شکل گرفته است. عنصر مهم دوم جریان استعداد است. دولت هفی و ادارات آن مملو از نیروی کار تحصیل‌کرده و آشنا با کسب‌وکارند و تاجران شهر اذعان دارند که مقامات شهر می‌توانند به طور عمیق درباره موضوعات مرتبط با کسب‌وکارهای صنعتی و تجاری بحث کنند. سومین عامل مهم درباره رشد چشمگیر هفی، ریاست زنجیره‌ای بر صنایع این شهر است. دولت این شهر صنایع را به ۱۲ شاخه اصلی تقسیم کرده و برای هر شاخه یک مقام دولتی را به عنوان ناظر بر کل صنعت گماشته است.
برای مثال، در سال ۲۰۲۰، رئیس حزب کمونیست هفی، رئیس زنجیره صنعت «مدارهای مجتمع» شهر بود و شهردار بر صنعت تولید نمایشگر نظارت داشت. شرکت‌ها و مقامات از این کانال ارتباطی برای بحث در مورد تخصیص سرمایه دولتی، تامین مواد اولیه و رفع تنگناهای احتمالی در زنجیره تامین استفاده می‌کنند. برخی از فعالان این شهر معتقدند ورود به این گروه‌های صنعتی دشوار است و فضای کمی برای رقابت بی‌رحمانه در زنجیره تامین وجود دارد؛ در عوض تمرکز بر شرکت‌های برتر در مناطق یا کشورهای دیگر است. چهارمین عنصر در این مدل، سرمایه دولتی است. در‌حالی‌که شهرهای دیگر در جهان بودجه مدارس، احداث فاضلاب یا اسکان فقرا را تامین می‌کنند، دولت هفی پول را به شرکت‌هایی می‌دهد که به نظر می‌رسد می‌توانند آینده درخشانی داشته باشند.
در واقع رئیس زنجیره تضمین می‌کند که سرمایه‌داران دولتی هفی بدون راهنمایی خود صنعت سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. سرمایه‌گذاران دولتی هفی نیز به طور غیرعادی ماجراجو بوده‌اند. اکثر شهرها تخصص لازم برای اداره صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی را ندارند. آن‌ها انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری‌های پرخطر با بازده‌های دور و نامشخص ندارند. این مقامات اغلب فقط پنج سال را در یک مکان سپری می‌کنند. حتی اگر یک سرمایه‌گذاری بلندمدت موفق شود، عاملان این سرمایه‌گذاری‌ها بر سر کار نیستند تا از پیروزی خود لذت ببرند. این افق‌های کوتاه مانع از انتخاب سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت از سوی مقامات می‌شود. سرمایه‌داران دولتی هفی چنین مانعی ندارند.
اولین امتیاز بزرگ دولت محلی، سرمایه‌گذاری ۲/ ۵میلیارد دلاری در یک شرکت چینی تولید نمایشگر در سال ۲۰۰۸ بود. آن‌ها ساخت سیستم مترو را به تعویق انداختند تا سرمایه را جمع کنند. در آن زمان صنعت صفحه‌نمایش ال‌سی‌دی تحت سلطه کره جنوبی و ژاپن بود. منتقدان متذکر شدند که سال‌ها طول می‌کشد تا شرکت‌های چینی بتوانند با رقبای خارجی رقابت کنند. اما این شرکت در نهایت چندین کارخانه در هفی ساخت و از آن زمان بر این صنعت در سطح جهان تسلط یافت.
در تاریخ معاصر چین، آزمایش‌ها در سطح یک شهر اغلب الگویی برای بقیه مناطق کشور فراهم کرده است. برای مثال، «مدل شنژن» در دهه ۱۹۸۰، پیشگام ترکیب نیروی کار چینی و سرمایه خارجی بود که جنوب چین را به کارگاه جهانی تبدیل کرد. تقریبا در همان زمان «مدل ونژو» که به نام شهر بندری جنوب شرقی نامگذاری شد، نشان داد که کارخانه‌های خانگی که اغلب از طریق پس‌انداز خانواده تامین می‌شوند، می‌توانند با کمک نمایندگان فروش مشترک که در سرتاسر کشور سفر می‌کنند، به موفقیت دست پیدا کنند. برای موفقیت چشم‌انداز اقتصادی آقای شی، مدل هفی باید بسیار فراتر از محل پیدایش خود گسترش یابد. شهرهای کوچک‌تر باید شرکت‌های بزرگی را در صنایع پیشرو مانند انرژی خورشیدی و تراشه‌ها ایجاد کنند. مسلما یک بلوار کوانتومی کافی نخواهد بود.
چندین شهر چینی شرایط آغازین مشابهی دارند و از امکاناتی چون مدارس خوب و پایگاه‌های صنعتی قوی برخوردارند. چنین مکان‌هایی ممکن است بتوانند برخی از استراتژی‌های سرمایه‌گذاری هفی را تکرار کنند. اما موفقیت هفی نشان می‌دهد آموزش، صنعت و جغرافیا کافی نیست. انگیزه‌های سیاسی نیز باید با هم هماهنگ باشند. آقای شی اغلب از نیروهای خود وفاداری و ریاضت می‌خواهد. مدل هفی نیاز به جسارت و خطرپذیری دارد. سرمایه‌داران دولتی باید آماده باشند تا آن نوع سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیری را انجام دهند که همیشه جواب نمی‌دهد. این مدل نمی‌تواند در شهرهای دیگر موفق شود؛ مگر اینکه مقامات محلی آن‌ها بتوانند آزادانه در سرمایه‌گذاری‌هایشان شکست بخورند.
