بانک مرکزی از کاهش کسری بودجه خبر داد
دخل‌و‌خرج دولت در نیمسال
این گزارش که در پاسخ به برخی گزارش‌ها نسبت به برنامه مالی دولت و تلاش‌ها به کنترل تورم منتشر شده، گزارشی اجمالی از اقدامات دولت برای کنترل تورم، کسری بودجه و سیاست‌های پولی و مالی ارائه می‌دهد. کاهش استفاده از تنخواه‌گردان، کاهش رشد نقدینگی، پایه پولی و نرخ تورم و بهبود رشد اقتصادی از دیگر مواردی است که در این گزارش به آن‌ها پرداخته شده است. بر این اساس روابط عمومی بانک مرکزی بر اساس آمارهای موجود روند شاخص‌های نامبرده را با مدت مشابه سال گذشته مقایسه می‌کند و نشان می‌دهد این شاخص‌ها در این مدت روند رو به بهبودی را طی کرده‌اند. رسیدن نرخ رشد نقدینگی از ۵/ ۴۰درصد به ۸/ ۳۷درصد، کاهش رشد پایه پولی از ۵/ ۳۹درصد به ۳/ ۳۰درصد و کاهش ۷/ ۱۰۱درصدی کسری بودجه از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی بهبودیافته در یک سال اخیر است. رشد اقتصادی و نرخ تورم نیز در این مدت بهبود یافته است. در این مدت تورم میانگین سالانه با کاهش ۶/ ۱۹واحد درصدی به ۶/ ۳۹درصد در دوازده‌ماهه منتهی به شهریورماه سال جاری رسید. رشد اقتصادی نیز با احتساب نفت و بدون نفت در سه‌ماهه اول سال جاری نسبت به دوره مشابه سال ۱۴۰۰ به ترتیب رقم رشد ۸/ ۳ و ۳/ ۴درصدی را ثبت کرده است.
تلاش برای مهار موتور تورم
روز گذشته بانک مرکزی در پاسخ به برخی گزارش‌ها درباره عدم اهتمام دولت به کنترل تورم و نداشتن برنامه مالی مدون، گزارشی درباره اقدامات یک سال اخیر دولت و نتایج آن در شش‌ماهه نخست سال جاری منتشر کرد. بر این اساس روابط عمومی بانک مرکزی اعلام کرد دولت سیزدهم از زمان آغاز فعالیت خود، کنترل تورم را به عنوان یکی از اولویت‌های جدی خود مطرح و مورد پیگیری قرار داده است. در این زمینه مجموعه‌ای از سیاست‌ها و اقدامات در حوزه‌های مختلف برای شناسایی و کنترل عوامل موثر بر تورم تدوین شد و مورد پیگیری و اقدام قرار گرفت که کنترل رشد نقدینگی تنها یکی از این اقدامات است.
روابط عمومی بانک مرکزی افزود این اقدامات تنها به رشد نقدینگی معطوف نبوده و سایر اقدامات لازم نیز در حوزه‌هایی مانند برقراری توازن بودجه دولت و کاهش کسری بودجه با مدیریت همزمان هزینه‌ها و درآمدها، ثبات‌بخشی به بازار ارز، اصلاح نظام بانکی و کاهش ناترازی بانک‌ها، مدیریت انتظارات تورمی و تقویت بخش تولید و عرضه کالاها و خدمات در کشور مورد توجه و اهتمام دولت قرار داشته است.
تلاش‌ها به روایت آمار
روابط عمومی بانک مرکزی در این گزارش صرفا به توضیح اکتفا نکرده و آمار متغیرهای مورد توجه خود را نیز منتشر کرد. در نتیجه اقدامات صورت‌گرفته رشد نقدینگی و پایه پولی و نرخ تورم طی یک سال منتهی به شهریور ۱۴۰۱ کاهش معنی‌داری را تجربه کرده است. بر این اساس در حالی که سطح متغیرها کماکان در سطح بالایی قرار دارند و تلاش برای کاهش بیشتر آن‌ها اجتناب‌ناپذیر است، اما سرعت افزایش آن‌ها با کاهش مواجه شده است. در همین ارتباط، نرخ رشد نقدینگی از ۵/ ۴۰درصد در شهریور ۱۴۰۰ با کاهشی مستمر به سطح ۸/ ۳۷درصدی در پایان مردادماه ۱۴۰۱ رسیده است. از سوی دیگر نرخ رشد پایه پولی نیز از سطح ۵/ ۳۹درصد در پایان شهریور ۱۴۰۰ به ۳/ ۳۰درصد در پایان مرداد ۱۴۰۱ کاهش یافت.
کسری بودجه در مسیر کاهش
بخش دیگری از گزارش منتشرشده از سوی بانک مرکزی به اعداد و ارقام مربوط به تغییرات کسری بودجه می‌پردازد. طبق این گزارش، دولت سیزدهم خود را به رعایت انضباط مالی و مدیریت هزینه‌ها و کسب درآمدهای پایدار متعهد و ملزم ساخته است و این تعهد در عملکرد شش‌ماهه دولت در سال جدید کاملا منعکس شده است. در همین ارتباط در شش‌ماهه اول سال جاری درآمدهای عمومی دولت از رشد ۲/ ۵۹درصدی برخوردار بود؛ حال آن‌که هزینه‌های جاری دولت تنها با رشد ۷/ ۳۰درصدی مواجه بوده است. در نتیجه این اقدامات، کسری تراز عملیاتی با کاهش ۶/ ۱۹درصدی و کسری تراز عملیاتی و سرمایه‌ای، یا همان کسری بودجه دولت، با کاهش ۷/ ۱۰۱درصدی در شش‌ماهه اول سال همراه شده است.
استفاده اندک از تنخواه
بخش دیگری از گزارش بانک مرکزی به کاهش قابل‌توجه استفاده دولت از تنخواه‌گردان پرداخته است. بر این اساس در دوره شش‌ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته، استفاده از تنخواه بانک مرکزی بیش از ۹۱درصد کاهش یافته است. این موضوع از اهتمام دولت در جهت انضباط‌‌بخشی به سیاست‌های مالی دولت و هماهنگی آن با سیاست‌های پولی بانک مرکزی در یک سال گذشته حکایت دارد.
تورم، معیار اصلی عملکرد دولت
بانک مرکزی در گزارش خود مهم‌ترین معیار برای سنجش سیاست‌های اقتصادی را نرخ تورم و رشد اقتصادی در کشور معرفی کرده است. به گفته این نهاد، ارزیابی عملکرد شاخص‌های کلان اقتصادی نظیر تحولات نرخ تورم و رشد اقتصادی موید بهبود عملکرد اقتصاد در دوره اخیر است. این گزارش که تورم میانگین سالانه را معیار خود قرار داده بیان می‌کند در زمان آغاز به کار دولت سیزدهم نرخ تورم دوازده‌ماهه منتهی به شهریورماه ۱۴۰۰ معادل ۳/ ۵۹درصد بود که با کاهش ۶/ ۱۹واحد درصدی به ۶/ ۳۹درصد در دوازده‌ماهه منتهی به شهریورماه سال جاری رسیده است. به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، این کاهش در حالی رخ می‌دهد که تکالیف قانونی مجلس و افزایش قیمت‌های جهانی، فشار دوچندانی بر نرخ تورم وارد کرده است.
بر این اساس با اجرای طرح مردمی‌سازی یارانه‌ها و حذف تخصیص ارز ترجیحی و آثار تورمی آن، روند حرکتی نرخ تورم نقطه به نقطه در چهار ماه ابتدایی سال ۱۴۰۱ با روند افزایشی مواجه شد و این افزایش تا تیرماه ادامه یافت. با این حال، همان‌گونه که انتظار می‌رفت پس از گذشت ماه‌های اولیه اجرای طرح و فروکش کردن آثار تورمی آن، تورم نقطه به نقطه در مردادماه و شهریورماه سال جاری با کاهش همراه شده است. از سوی دیگر اثرات حمله روسیه به اوکراین در بازارهای جهانی فراتر از انتظارات ظاهر شد و قیمت کالاهای اساسی را به شدت افزایش داد.
رشد اقتصادی در سکوت
بانک مرکزی در ادامه گزارش خود از عملکرد اقتصادی یک‌ساله دولت، به آمار رشد اقتصادی اشاره کرد. بر این اساس مطابق اطلاعات منتشرشده از سوی مرکز آمار ایران، در سال ۱۴۰۰ رشد تولید ناخالص داخلی با احتساب نفت و بدون نفت نسبت به سال قبل از آن و به قیمت‌های ثابت سال ۱۳۹۰ به ترتیب از رشد ۳/ ۴ و ۵/ ۳ درصدی برخوردار بوده است. این روند بهبود عملکرد تولید ناخالص داخلی در سه‌ماهه اول سال جاری نیز تداوم داشته و تولید ناخالص داخلی با احتساب نفت و بدون نفت در سه‌ماهه اول سال جاری نسبت به دوره مشابه سال ۱۴۰۰ به ترتیب رقم رشد ۸/ ۳ و ۳/ ۴درصدی را ثبت کرده است.
گزارش بانک مرکزی در نهایت اعلام کرد این آمارها گویای عملکرد اقتصادی دولت در این مدت است و نشان از اهتمام دولت در پیگیری اهدافی نظیر کنترل تورم و حمایت از رشد اقتصادی دارد. بانک مرکزی در پایان گزارش خود از رسانه‌ها خواست با ارائه تحلیل‌های معتبر و شفاف از وضعیت اقتصاد کشور، دولت را در بهبود هرچه بهتر شاخص‌های اقتصادی یاری کنند.
