گردهمایی دیپلمات‌ها واقتصاددان‌ها برگزار شد
ریل‌گذاری دیپلماسی برای اقتصاد
دیپلمات‌های سابق کشور، اعضا و کارگزاران سفارتخانه کشور‌های خارجی حاضر در تهران، تعدادی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و نمایندگان بخش خصوصی را می‌توان از جمله مهمان‌های سرشناس این نشست نام برد. در بخش نخست این همایش افراد سرشناسی همچون رامین میهمان‌پرست، سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه و علی‌اکبر صالحی، رئیس سابق سازمان انرژی اتمی ایران، در کنار مهدی صفری، معاون دیپلماسی وزارت امور خارجه، به توضیح و تفسیر مفهوم دیپلماسی اقتصادی پرداختند. پس از آن نیز در بخش دوم همایش با ایجاد پنلی برای گفت‌وگو از دیگر میهمان‌های سرشناس جلسه دعوت شد تا در راستای «دیپلماسی اقتصادی، الزامات و اقدامات» به گفت‌وگو بپردازند. بخش سوم و پایانی همایش دیپلماسی اقتصادی به مهمان‌های بخش خصوصی و متخصصین این حوزه تعلق داشت تا به گفت‌وگو و ابهام‌زدایی در زمینه نقش تاثیرگذار واحد‌های خصوصی در تحقق اهداف خانه دیپلماسی بپردازند.
از جمله مهمان‌های سرشناس بخش سوم همایش نیز می‌توان به داوود دانش‌جعفری وزیر اقتصاد دولت نهم و عضو حال حاضر مجمع تشخیص مصلحت نظام، وینچنزو پومپئو باوا فعال اقتصادی از ایتالیا و نماینده ابرشرکت چینی CSCEC، و فریدون انتظاری معاون بین‌المللی سابق اتاق بازرگانی ایران اشاره کرد. رامین میهمان‌پرست، دبیر همایش و سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه کشور، در نخستین سخنرانی همایش با حلقه مفقوده خواندن دیپلماسی اقتصادی در شرایط حال حاضر اقتصاد کشور گفت: به‌عنوان یک حلقه مفقوده به نظر می‌رسد تعریف دقیقی از دیپلماسی اقتصادی وجود ندارد. ممکن است عزیزان هر یک تعریفی از این عبارت داشته باشند و برنامه‌هایشان را دنبال کنند، اما اگر هماهنگی لازم بین آنها صورت نگیرد، علیرغم تلاش هر بخش به نتیجه مطلوب دست نمی‌یابیم.
یکی از اهداف برگزاری این همایش حل چالش فکری بین مسوولان اصلی با دیپلماسی اقتصادی است تا برای ساختار مناسب دیپلماسی اقتصادی به یک جمع‌بندی برسیم؛ برای مثال حتما لازم است نهاد جدیدی برای این منظور تشکیل شود یا تصویب یک سند ملی یا کارگروهی ویژه نیاز است. وی همچنین در زمینه نهاد رهبر دیپلماسی اقتصادی کشور افزود: تردیدی نیست که رهبری دیپلماسی اقتصادی باید بر عهده وزارت امور خارجه باشد و همه دستگاه‌ها در هماهنگی با آن عمل کنند، اما ممکن است انتظاراتی در خارج از این مجموعه از وزارت امور خارجه باشد تا نیازها برای تحقق بهتر دیپلماسی مناسب اقتصادی برطرف شود که این موضوع باید به بحث و جمع‌بندی گذاشته شود. میهمان‌پرست در ادامه با تاکید بر مردم نهادی و غیردولتی بودن نهاد خانه دیپلماسی در زمینه علل شکل‌گیری این نهاد گفت: به این منظور خانه دیپلماسی شکل داده شد تا وظایفی که به‌عنوان یک بخش در جایی تعریف نشده است، در این‌جا محقق شود.
ضرورت همایش دیپلماسی اقتصادی از نگاه صالحی
دومین سخنران بخش نخست نشست روز شنبه علی‌اکبر صالحی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی کشور بود. صالحی ضمن تشکر از بنیان‌گذاران این همایش گفت: در این چهار دهه بر خلاف فرازونشیب‌ها، سختی‌ها و فشارهای مختلف - از جنگ گرفته تا تحریم - می‌بینیم به لطف الهی و همت عالی این مردم بزرگ و با مساعی دولت‌های مختلف در وضعیتی هستیم که می‌توانیم چنین همایش‌هایی برقرار کنیم و حرفی برای گفتن داشته باشیم. در این چهل و اندی سالی که گذشته کارهای فراوانی انجام داده‌ایم، اما گاهی دوست داریم به نیمه خالی لیوان نگاه کنیم و انتظارات و عدم توفیقات را بیان کنیم، ولی چون اهداف انقلاب والا بود قطعا تا رسیدن به آن قله زمان احتیاج داریم. صالحی در زمینه رهبری دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه را زمام‌دار امور خواند و گفت: ترکیب واژه دیپلماسی اقتصادی اولویت‌ها را نشان می‌دهد. وزارت امور خارجه متولی آن است اما ارگان‌های دیگر مثل وزارت صمت، نفت و کار هم مجری هستند.
صفری: رهنمود‌های بیان‌شده باید اجرایی شوند
سخنران پایانی بخش نخست همایش مهدی صفری، معاون دیپلماسی وزارت امور خارجه، بود. صفری ضمن تشکر از صالحی بابت ارزیابی دقیق اهداف دیپلماسی اقتصادی، در زمینه پیشینه این موضوع گفت: این معاونت چند سال است شکل گرفته و بعد از انقلاب نیز در وزارت امور خارجه وجود داشت، اما این اواخر با تغییر چارت بین سه تا پنج سال گذشته شکل گرفته است. امسال موجی درباره دیپلماسی اقتصادی در کشور ایجاد شده است و هر وزارتخانه در امور مربوط به خارج از کشور خود دیپلماسی اقتصادی را نیز به دستورکارش اضافه کرده است. صفری نیز در ادامه صحبت خود بر اهمیت رهبری دیپلماسی اقتصادی توسط وزارت امور خارجه و اجرایی شدن رهنمود‌های بیان‌شده در جلسه تاکید کرد.
در بخش دوم همایش روز شنبه پنلی با عنوان «دیپلماسی اقتصادی، الزامات و اقدامات» ایجاد شد که دیگر میهمانان شاخص نشست در آن به گفت‌وگو در زمینه‌های مختلفی پرداختند. گفت‌وگو‌های پنل نخست را می‌توان به عنوان گام‌های جدی‌تر در زمینه ایجاد رهنمود‌های دیپلماسی اقتصادی نام‌گذاری کرد. محمد خزاعی، دبیرکل ایرانی اتاق آی‌سی‌سی، با مطرح کردن پیشینه تاریخی مفهوم دیپلماسی اقتصادی و اشاره به تصمیمات سیاسی- اقتصادی کشور‌های مختلف در طول تاریخ به وظیفه مهم بخش خصوصی در تحقق اهداف خانه دیپلماسی اشاره کرد. پس از آن مهدی دوستی، استاندار هرمزگان از لزوم تغییر دیدگاه نسبت به دیپلماسی اقتصادی از مدل‌های پروژه‌ای به مدل اکوسیستمی سخن گفت و همچنین نسبت به مسائل نرم‌افزاری مانند مباحث حقوقی و بانکی اظهار نگرانی کرد. در ادامه غلامرضا انصاری، معاون سابق وزارت امور خارجه، با مطرح کردن مساله تحریم‌ها بر اهمیت فاصله گرفتن دولت از اقتصاد کشور تاکید کرد. به عقیده این دیپلمات در شرایطی که تحریم‌های فلج‌کننده دولت ایران را هدف گرفته است با کوچک کردن هرچه بیشتر دولت می‌توان از ضربات تحریمی در امان ماند.
وی همچنین معتقد بود که سیاست‌های اتخاذشده در زمینه دیپلماسی اقتصادی باید بدون در نظر گرفتن توافق برجام باشد تا در صورت نتیجه‌دهی یا عدم نتیجه‌دهی گفت‌وگو‌های هسته‌ای، تصمیمات انتخابی دچار ناکارآمدی نشوند. فداحسین مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، نیز به عنوان سخنران پایانی پنل از چند دستگاهی بودن تصمیمات کشوری انتقاد کرد و گفت: در مجلس فراکسیونی با حضور نماینده‌های همه استان‌های مرزی تشکیل شد و به این معضل رسیدیم که اگر مثلا در کردستان کوله‌بری را از بین ببریم ۲۵ دستگاه در کشور باید درباره‌اش نظر بدهند. در نتیجه باید در زمینه سیاست‌های دیپلماسی اقتصادی از طولانی شدن تصمیم‌گیری‌ها جلوگیری شود. در بخش جمع‌بندی پنل نخست گفت‌وگو‌ها اختلاف‌نظر‌هایی در زمینه وجود یا عدم وجود رهنمود‌های کارآ و همچنین محوریت رهبری دیپلماسی اقتصادی مطرح شد که برایند این گفت‌وگو‌ها را می‌توان اتفاق نظر در زمینه پژوهش برای ایجاد سازمان مشخص و واحد دانست.
بخش پایانی نشست روز شنبه به گفت‌وگو‌های عمیق‌تر در زمینه خصوصی‌سازی دیپلماسی اقتصادی تعلق داشت. در شروع این بخش داوود دانش‌جعفری عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با نقل قول خاطره‌ای از حاشیه سفر خود به نشست ایران و لیبی با نژاد حسینیان از کارآیی چشمگیر بخش خصوصی در تحقق اهداف اقتصادی سخن گفت. دانش‌جعفری با تاکید بر الزام فاصله‌گیری از مباحثی چون محوریت رهبری سازمان و تشریفات اداری، معتقد بود که در صورت سپردن بخش اعظم کار به بخش خصوصی تحولات چشمگیری در این بخش صورت می‌پذیرد. در ادامه سخنان دانش‌جعفری نمایندگان ایتالیایی و چینی حاضر در مراسم با اشاره به ظرفیت‌های اقتصادی کشور ایران نسبت به افزایش همکاری‌های تجاری در بخش خصوصی اظهار امیدواری کردند. فریدون انتظاری، معاون بین‌الملل سابق اتاق بازرگانی، نیز در پنل دوم با مطرح کردن تجربیات خود در کشور کره جنوبی تاکید ویژه‌ای بر اصل حمایت از بخش خصوصی داشت و گفت: خواهش من این است که مسوولان به چند نکته توجه کنند؛ اینکه سفیر باید بالنده باشد و سیستم‌های نظارتی هنگام قراردادها به او انگ نزنند.
بخش خصوصی ما هم باید پاسخگو باشد. بخش خصوصی باید لابی بیرونی را شکل بدهد. من ۱۸ سال معاون اتاق ایران بودم و می‌دانم دوستان بخش خصوصی این کارها را بلدند. بخش خصوصی ما همواره دو سوال دارد: اینکه دولت چقدر آنها را کمک می‌کند و چقدر دست و پای آنها را می‌گیرد؟ دولت باید در این زمینه‌ها فعال باشد. میلیون‌ها دلار پول هدر می‌رود که باید جای بهتری آنها را خرج کنیم. از دیگر نمایندگان بخش خصوصی در همایش دیپلماسی اقتصادی ایرج گلابتونچی، دبیر و عضو هیات‌مدیره سندیکای شرکت‌های ساختمانی ایران بود. گلابتونچی با ارائه آمارهایی در زمیه صادرات نیرو و خدمات فنی مهندسی از ضعف کشور در صادرات این بخش علیرغم وجود ظرفیت‌های چشمگیر سخن گفت. در نهایت رامین میهمان‌پرست با جمع‌بندی مطالب همایش نسبت‌به ادامه‌دار بودن این گونه نشست‌ها اظهار امیدواری کرد و گفت: برگزاری این همایش‌ها و موضوع دیپلماسی اقتصادی ضرورت دارد و ما باید برای یک رویکرد ملی دور هم جمع شویم تا راهکار پیدا کنیم. این همایش حتی یک ریال اسپانسر نداشته و با یک رویکرد ملی در نتیجه شش ماه کار سنگین و جدی شکل گرفته است و باید از همکارانم در خانه دیپلماسی، تیم‌های تشریفات حفاظت و همه همراهان این رویداد تشکر کنم.
