رابطه با کدام کشورها مفیدتر است؟
روابط خارجی از نگاه مردم
یک نظرسنجی معتبر با طرح سوال از مردم، مفید بودن ارتباط با کشورها را مورد پرسش قرار داده است. مرکز تحلیل اجتماعی (متا) مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع)، در یک نظرسنجی، نگرش مردم نسبت به روابط خارجی با کشورهای مختلف را بررسی کرده است. یک پرسش کلیدی از مردم این بوده است که رابطه با کدام کشورها برای منافع کشور مفیدتر است؟ در بین گزینههای «کشورهای غربی»؛ «چین»، «کشورهای عربی همسایه»، «آمریکا» و «روسیه» وجود داشته است. این نظرسنجی در بازه زمانی اول تا پنجم اسفند ماه ۱۴۰۰ و با روش نوین آنلاین، مدل‌سازی جمعیتی ایران و اندازه نمونه ۶۶۰۰ نفر انجام شده است.
رابطه با کشورهای غربی
گزینه اول این نظرسنجی رابطه با کشورهای غربی بوده است. در پاسخ به این پرسش ۲۸درصد از مردم عنوان کردند که رابطه با کشورهای غربی به مقدار خیلی زیاد برای کشور مفید است. ۲۵درصد نیز رابطه با کشورهای غربی را به مقدار زیاد برای کشور مفید میدانند. ۲۸درصد از مردم نیز تا حدودی رابطه با کشورهای غربی را مفید میدانند. ۱۰درصد از مردم به مقدار کم این رابطه را مفید دانسته و ۹درصد نیز به مقدار خیلی کم رابطه با کشورهای غربی را مفید میدانند.
در سال‌های اخیر با اعمال تحریم‌ها، رابطه با کشورهای اروپایی و غربی به کمترین سطح رسیده است. با لغو تحریم‌ها، این امکان وجود دارد که کشورهای غربی نیز بار دیگر تمایل داشته باشند رابطه اقتصادی و سیاسی خود را با ایران بهبود دهند.
به نظر می‌رسد که این ارتباط نیز از نگاه پاسخ‌دهندگان ایرانی موردتوجه قرار گرفته است. البته برخی خبرها حاکی از آن است که میزان صادرات و واردات ایران با کشورهای اروپایی در یک سال اخیر وضعیت بهتری به خود گرفته اما با وضعیت مطلوب فاصله دارد. در ۲۰ سال اخیر بهترین میزان رابطه تجاری ایران و اروپا در سال ۲۰۱۱ بوده است، اما این رقم در سال ۲۰۲۰ به کمترین سطح رسیده است. در سال ۲۰۲۱ این روند کمبود بهبود یافته است و لغو تحریم‌ها می‌تواند به بهتر شدن این رابطه کمک کند.
نگاه مردم به چین
گزینه دیگری که در این نظرسنجی قرار دارد کشور چین است. این کشور در حال حاضر اقتصاد دوم دنیا محسوب می‌شود، اما پیش‌بینی می‌شود که در سال‌های آینده جایگاه نخست را از آن خود کند. بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد که در این نظرسنجی ارتباط با چین نیز مورد استقبال پاسخ دهندگان قرار گرفته است. بر این اساس ۲۷درصد از مردم ارتباط خیلی زیاد با چین را مفید میدانند. ۲۶درصد نیز این ارتباط را به شکل زیاد مورد تایید قرار دادند.
۲۴درصد نیز تاحدودی این ارتباط را مفید میدانند. در مجموع ۲۳درصد نیز به نظر می‌رسد که این ارتباط را کم یا خیلی کم برای اقتصاد ایران مفید میدانند. در حال حاضر بین کشورهای دنیا، چین مهم‌ترین شریک تجاری ایران محسوب می‌شود و با لغو تحریم‌ها احتمالا این ارتباط بیشتر نیز خواهد شد. قرارداد همکاری ۲۵ سال میان ایران و چین نیز می‌تواند به توسعه روابط اقتصادی با دومین اقتصاد دنیا کمک کند. بستر مناسب سیاسی میان ایران و چین، باعث می‌شود که رابطه اقتصادی بین این دو کشور تسهیل شود. در حال حاضر چین بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران است. از سوی دیگر بیشترین میزان واردات ایران از مبدا چین است.
ارتباط با کشورهای عربی
در این نظرسنجی، ارتباط با کشورهای عربی همسایه نیز مورد نظرسنجی قرار گرفته است. اگرچه که نسبت به کشورهای غربی و چین، ارتباط با کشورهای عربی همسایه کمتر مورد استقبال قرار گرفته، اما تقریبا نیمی از مردم با این ارتباط موافق هستند. ۲۴درصد از مردم ارتباط خیلی زیاد را مفید میدانند. ۲۶درصد گزینه زیاد را انتخاب کرده‌اند.
نکته قابل‌توجه اینکه بسیاری با دیده تردید به این ارتباط رای دادند و ۳۱درصد از مردم این ارتباط را تا حدودی مفید میدانند. ۱۹درصد از مردم نیز در مجموع این ارتباط را به میزان کم یا خیلی کم مفید تلقی کردند. به نظر می‌رسد که ارتباط با کشورهای عربی همسایه یکی از چالش‌های کنونی کشور محسوب می‌شود. در حالی که برخی از کشورها نظیر قطر، عراق و عمان رابطه خوبی با ایران دارند، اما برخی دیگر کشورها نتوانسته‌‌‌اند به یک رابطه پایدار با ایران دست یابند. البته در یک سال اخیر تلاش شده که چالش‌های اساسی با کشورهای عربی همسایه کاهش یافته و مناسبات اقتصادی افزایش یابد. اما به نظر می‌رسد تا رسیدن به یک رابطه مطلوب سیاسی و اقتصادی با کشورها عربی همسایه فاصله زیادی وجود دارد. دولت سیزدهم در هدف‌‌‌گذاری خود تاکید کرده که نگاه ویژه‌‌‌ای به توسعه روابط با کشورهای همسایه خواهد داشت.
دو نگاه به آمریکا
در این نظرسنجی، دو نگاه به ارتباط با آمریکا نیز وجود دارد. در حالی که ۲۸درصد از مردم این ارتباط را به مقدار زیاد برای ایران مفید میدانند، ۲۶درصد از مردم نیز این ارتباط را به مقدار خیلی‌کم برای ایران مفید میدانند. به نظر می‌رسد که نگاه واحدی در خصوص رابطه با آمریکا وجود ندارد. برخی نیز رویکرد میانه داشتند. به نحوی که ۲۰درصد از مردم این رابطه را تا حدودی مناسب میدانند. ۱۴درصد آن را به مقدار زیاد و ۱۲درصد آن را به مقدار کم مفید ارزیابی کردند. اما مخالفان و موافقان ارتباط با آمریکا وزن بیشتری دارند.
رابطه با روسیه
بر اساس نتایج این نظرسنجی، بیشترین مخالفت برای ارتباط با کشورها از دید مردم، با کشور روسیه بوده است. ۳۰درصد از پاسخ‌دهندگان تاکید کردند که این ارتباط به میزان خیلی کم می‌تواند برای ایران مفید باشد. تنها ۱۳درصد از مردم این ارتباط را به مقدار زیاد برای ایران مفید میدانند. مقایسه روسیه و چین نیز نشان می‌دهد که نوع نگاه ارتباط با چین و روسیه در نزد مردم بسیار متفاوت است. به نظر می‌رسد که تنش‌‌‌های اخیر میان روسیه و اوکراین نیز در نگاه مردم بی‌تاثیر نبوده است.
