آیا واکسیناسیون کرونا خطرناک است؟
پاتک علمی به واکسن‌هراسی
با شروع واکسیناسیون علیه کرونا در دنیا بسیاری هم شروع به واکسن‌هراسی کرده‌اند، حتی برخی رسانه‌ها نیز با برچسب عوارض شدید واکسن یا عدم کارآیی آن و با نگاه یک‌سویه سعی در زیر سوال بردن غیرعلمی واکسن‌ها دارند، اما کارشناسان معتقدند تنها می‌توان با نشر اطلاعات درست و در میان گذاشتن این اطلاعات عملیات روانی واکسن‌هراسی را خنثی کرد. این در حالی است که پس از گذشت بیش از یک سال از شروع همه‌گیری، آغاز واکسیناسیون عمومی، جهان را در مرحله جدیدی از تقابل با این بحران قرار داده است. یکی از واکسن‌های کرونا تایید سازمان‌های نظارتی ملی چند کشور را به‌دست آورده و خبرهایی از نزدیک بودن تایید واکسن‌های دیگر در راه است. شروع واکسیناسیون عمومی این امید را زنده کرده که در آستانه دالان خروج از دوران تاریک سلطه کرونا بر هنجارهای زندگی هستیم. اما در میانه شوق دستیابی به واکسن، برای بازگشت امور به روال عادی، نگرانی‌ها و بیم‌هایی نیز به‌وجود آمده است. جهان، به‌دقت پیشتازان واکسیناسیون را نظاره می‌کند تا برای تردیدها پاسخی بیابد.
تردیدها در رابطه با واکسن
با وجود اینکه افراد زیادی در انتظار دسترسی به واکسن کووید-۱۹ به‌سر می‌برند، عده دیگری نگران تزریق ماده‌ای ناشناخته به درون بدنشان هستند. طبق نتایج نظرسنجی موسسه تحقیقات جهانی ایپسوس ۷۴ درصد از مردم جهان مایل به دریافت واکسن کرونا هستند. طبق نتایج این نظرسنجی، چینی‌ها بیشترین اطمینان و روس‌ها کمترین اطمینان را از واکسن کرونا دارند. در آمریکا طبق این نظرسنجی ۳۳ درصد افراد تمایلی به استفاده از واکسن ندارند. بعضی از مخالفت‌ها با واکسن کرونا حتی پیش از آغاز مراحل ساخت واکسن، در روزهایی که نخستین موارد ابتلا در ایالت متحده تایید شد، وجود داشت. حتی پیش‌تر از همه‌گیری، آژانس‌های بهداشت عمومی در سراسر جهان برای مقابله با تلاش‌های پیچیده و روزافزون برای تشویق مردم به استفاده نکردن از واکسن در تلاش بودند. با کاهش میزان واکسیناسیون علیه سرخک و سایر بیماری‌های عفونی در برخی از مناطق، سازمان بهداشت جهانی «تردید واکسن» را به‌عنوان یکی از ۱۰ تهدید عمده بهداشت جهانی ذکر کرد.
ادعای واکسن‌هراسان
برخی مخالفان واکسن با ادعاهای عجیب و غریبی مانند قابل درمان بودن بیماری با مصرف برخی ویتامین‌ها، اغراق دولتها در رابطه با کشنده بودن بیماری، یا ادعای اینکه واکسن کرونا قرار است روی آفریقایی‌ها تست شود، که باعث ایجاد ترس و بی‌میلی آفریقایی‌تبارها برای شرکت در کارآزمایی بالینی در آمریکا شد یا اینکه این بیماری توطئه‌ای است که بیل گیتس ما را درگیر آن کرده، دیگران را به عدم استفاده از واکسن ترغیب می‌کنند. بی‌بی‌سی در گزارشی عنوان کرده است، بنابر نظرسنجی موسسه یو‌گاو میان ۱۶۴۰ شرکت‌کننده در ماه مه امسال، ۲۸ درصد از آمریکایی‌ها، بدون استناد، معتقد بودند آقای گیتس قصد داشته از واکسن برای کار گذاشتن ریزتراشه در بدن انسان‌ها استفاده کند. طبق این نظرسنجی آمار افرادی که چنین تصوری داشتند در میان طرفداران حزب جمهوری‌خواه آمریکا ۴۴ درصد بود. امرالد رابینسون، خبرنگاران کاخ سفید که برای یکی از وب‌سایت‌های حامی ترامپ به نام «نیوزمکس» می‌نویسد از ۲۶۴ هزار دنبال‌کننده خود در توییتر خواست مواظب واکسن فایزر/ بایون‌تک باشند. او در توییتر خود نوشته است: «این واکسن دی‌ان‌ی شما را دستکاری می‌کند.»
ترس از اینکه واکسن بتواند به نحوی در دی‌ان‌ای تغییر ایجاد کند، یکی دیگر از شایعاتی است که به‌طور گسترده در فیس‌بوک به چشم می‌خورد.
اغلب داستان‌های ضد واکسن از طریق شبکه‌های اجتماعی به‌صورت آنلاین منتشر می‌شود. این پست‌ها براساس توصیه‌های علمی نیستند، اما این ادعاهای عجیب و غریب و بدون استناد تنها موانع جلب اطمینان به واکسن تازه تایید شده و واکسن‌های در راه نیستند و تمام نگرانی‌ها و تردیدها از سوی از علم رویگردانان و پردازندگان توطئه توهم و دنبال‌کنندگان اغواشده‌شان در شبکه‌های اجتماعی نیست.
برخی تردیدها مربوط به سرعت بالای توسعه واکسن کروناست. توسعه واکسن‌های کرونا از جنبه‌هایی به اندازه همه‌گیری کرونا بی‌سابقه و تجربه نشده است. زمان آغاز توسعه این واکسن تا دریافت مجوز از سوی مراجع معتبر، یک رکورد است. به گفته برخی کارشناسان شرکت‌های داروسازی و دولتها منابع قابل توجهی را برای تولید واکسن کووید-۱۹ به سرعت سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این وضعیت اضطراری، پاسخی اضطراری را طلب می‌کند. این به این معنا نیست که شرکت‌ها پروتکل‌های ایمنی را دور می‌زنند یا آزمایش‌های مورد نیاز را انجام نداده‌اند. مقامات بهداشت و درمان بریتانیا به‌عنوان اولین دولتی که اجازه واکسیناسیون عمومی را داد، اطمینان می‌دهند که تمام رویه‌های تایید یک داروی جدید، برای تایید واکسن کرونا طی شده و سرعت بی‌سابقه تایید این واکسن به‌دلیل همزمانی انجام فرآیندها بر حسب اضطرار بوده است. تردید دیگری که توسعه سریع این واکسن ایجاد می‌کند، این است که از عوارض جانبی و خطرات بلندمدت آن چیزی نمی‌دانیم. در این رابطه دکترجان سوارزبرگ، از متخصصان بیماری‌های عفونی دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، معتقد است که عوارض جانبی واکسن‌ها معمولا ظرف ۶ هفته پس از واکسیناسیون بروز می‌کنند. بنابراین اگر در طول ۶ هفته پس از دریافت واکسن تغییرات قابل توجهی در وضعیت سلامت دریافت‌کننده آن رخ ندهد، تقریبا می‌توان مطمئن بود که قرار نیست واکسن عوارضی برای شخص داشته باشد. تکنولوژی جدید به‌کار رفته در واکسن تازه تایید شده، محل تردید دیگری است. این اولین داروی تولید شده با تکنولوژی ام‌آر‌ان‌ای است که مجوز تولید دریافت کرده است. به گفته پژوهشگران، این واکسن، بخشی از ژنوم ویروس را برای تحریک ایمنی به‌کار می‌برد. تا به‌حال به‌جز فایزر کسی از ام‌آر‌ان‌ای استفاده نکرده است.
این درست است که واکسن‌های تولید شده با فناوری «ام‌آر‌ان‌ای» هرگز تایید نشده‌اند اما در سال‌های اخیر مطالعات مختلفی روی تاثیر آنها بر انسان صورت گرفته است. پروفسور جفری آلموند از دانشگاه آکسفورد می‌گوید: واکسن فایزر/ بایون‌تک اولین موردی است که ثمربخشی لازم برای گرفتن مجوز را دارد. او می‌گوید فقط به این دلیل که با یک فناوری جدید روبه‌رو هستیم، «نباید از آن بترسیم». بی‌بی‌سی از سه دانشمند مستقل در این باره سوال کرده است و آنها گفتند واکسن کرونا در دی‌ان‌ای انسان تغییری به‌وجود نخواهد آورد.
مراحل آزمایش بالینی واکسن
مراحل آزمایش‌های هر دارو روی انسان به این صورت است که ابتدا روی تعداد کمی از افراد داوطلب تست شده و در صورت ایمن بودن به تدریج در مراحل بعدی روی تعداد بیشتری آزمایش می‌شود. مادامی که داده‌های ایمنی آزمایش‌ها خوب باشد، دانشمندان می‌توانند اثربخشی دارو را بررسی کنند. به نیمی از داوطلبان واکسن و به نیمی دیگر تزریق ساختگی یا دارونما داده می‌شود. شرکت‌کنندگان و محققان از این تقسیم‌بندی تا پایان آزمایش مطلع نمی‌شوند. این کار برای جلوگیری از سوگیری احتمالی انجام می‌شود. همه کارها و یافته‌ها به‌طور مستقل بررسی و تایید می‌شوند. واکسن فایزر-بایون‌تک در مرحله کارآزمایی بالینی تقریبا روی ۴۴ هزار نفر مورد مطالعه قرار گرفته است.
آزمایش‌های واکسن کرونا با سرعت بسیار بالا انجام شد، اما از هیچ یک از این مراحل چشم‌پوشی نکرده‌اند. در طول مراحل تست واکسن آسترازنکا یکی از هزاران داوطلب درگذشت. آسترازنکا، تا زمان مشخص شدن علت درگذشت این شخص، آزمایش‌ها را داوطلبانه تعلیق کرد و پس از اینکه مشخص شد، مرگ آن شخص با دریافت واکسن ارتباط ندارد، ادامه آزمایش‌ها از سرگرفته شد. پس از تایید واکسن توسط نهاد‌های نظارتی دارویی معتبر، بررسی روی دارو برای اطلاع از عوارض جانبی یا خطرات بلندمدت، ادامه خواهد یافت. واکسن‌ها بیماری ایجاد نمی‌کنند. واکسن‌ها به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند، نوع معینی از عفونت را شناسایی کرده و با آن مبارزه کنند.
برخی افراد پس از واکسیناسیون علائم خفیفی مانند درد عضلانی یا تب را تجربه می‌کنند. این خود بیماری نیست، بلکه پاسخ بدن به واکسن است. هرچند واکنش آلرژیک به واکسن‌ها نادر است. مواد تشکیل‌دهنده واکسن‌های تایید شده، باید توسط سازنده ذکر شود. سازمان نظارتی دارویی مستقل، در کشورهایی که واکسن را تایید کرده‌اند، گفته‌اند در هنگام آزمایش واکسن فایزر- بایون‌تک هیچ «واکنش جانبی جدی» شناسایی نکرده است. شواهد علمی زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد واکسیناسیون بهترین دفاع در برابر عفونت‌های جدی است. به‌نظر می‌رسد واکسن کووید مانع از بیماری شدید افراد می‌شود و می‌تواند جان انسان‌ها را نجات دهد. هنوز مشخص نیست که واکسن‌های محافظتی چه مقدار می‌توانند از انتشار کووید جلوگیری کنند. اما اگر واکسیناسیون به خوبی انجام گیرد، می‌تواند باعث از بین رفتن بیماری شود.
