واکسن «مدرنا» با ایمنی ۹۵ درصدی به بازار می‌آید
سلاح دوم نبرد با کرونا
عکس: GEN
حالا نتایج تحقیقات جدید حاکی از اثرگذاری بیشتر واکسن مدرنا بوده و به همین علت این خبر مورد توجه رسانه‌ها و مردم قرار گرفته است. هر دو شرکت سازنده واکسن از پیشینه بلندی در تولید دارو برخوردارند و برای تولید واکسن‌های خود از روش‌های خلاقانه و تجربی مورد تایید استفاده کرده‌اند. با این حال داده‌های اولیه کافی نیستند و سوال‌های مهمی در ارتباط با واکسن مدرنا بی‌جواب است.
کیفیت واکسن
در مراحل آزمایش این واکسن ۳۰ هزار نفر در ایالات‌متحده مورد بررسی قرار گرفته‌اند. در مرحله اول به نیمی از افراد با فاصله چهار هفته دو دوز واکسن تزریق شد. به بدن افراد نیمه دیگر نیز تزریقات ساختگی انجام شد. مدرنا برای ارزیابی اثرگذاری، ۹۵ نفر از جامعه مورد آزمایش را که نشانه‌های ابتلا به کرونا را داشتند تحت بررسی قرار داد. نتایج نشان داد که تنها ۵ نفر متعلق به گروهی بودند که واکسن دریافت کردند و ۹۰ نفر باقی جزو گروهی بودند که تزریق ساختگی داشته‌اند. شرکت پس از دستیابی به این آمار درصد محافظت واکسن خود در برابر کرونا را ۵/ ۹۴ درصد گزارش کرد. رئیس بخش پزشکی شرکت مدرنا عنوان کرده «در مجموع تاثیرگذاری واکسن چشمگیر بود. امروز روز بزرگی است.»
تردیدهای واکسن
کارشناسان هنوز نمی‌دانند ایمنی واکسن تا چه مدت در بدن داوطلبان آزمایش دوام می‌آورد. سنجش این متغیر مستلزم دنبال کردن نتایج واکسن بر افراد در بازه‌های بلندمدت‌تر است. همچنین داده‌ای وجود ندارد که نشان دهد واکسن تا چه میزان بر سالمندان اثرگذار است. با این وجود رئیس بخش پزشکی مدرنا اعلام کرده طبق مشاهدات به‌نظر نمی‌رسد واکسن با بالا رفتن سن تاثیر خود را از دست بدهد. در مورد اینکه واکسن از شدت بیماری در افراد جلوگیری کند یا باعث عدم‌انتقال کرونا توسط بیمار به دیگران شود، اطلاعاتی در دست نیست. پاسخ تمام این سوالات می‌تواند در نحوه استفاده از واکسن تعیین‌کننده باشد.
امنیت واکسن
گرچه هنوز گزارش مورد قبولی از مشکلات ایمن بودن واکسن ارائه نشده اما باید توجه داشت که طبق تجارب هیچ دارویی ۱۰۰ درصد ایمن نیست. تا به حال خستگی کوتاه‌مدت، سردرد و درد پس از تزریق در برخی بیماران گزارش شده است. پروفسور پیتر اپنشاو از امپریال کالج لندن در مورد این مساله بیان می‌کند که «این موارد نشانه‌هایی است که ما از یک واکسن موثر و دارای ایمنی انتظار داریم.»
مدرنا در مقابل فایزر
هر دو واکسن از یک روش برای دستیابی به بخشی از کد ژنتیکی ویروس استفاده می‌کنند. داده‌های اولیه نیز برای واکسن‌های مدرنا و فایزر بسیار مشابه بوده است؛ حدود ۹۰ درصد موفقیت برای فایزر و نزدیک به ۹۵ درصد توفیق برای شرکت مدرنا در محافظت از افراد در مقابل کرونا. با این حال آزمایش‌های مقدماتی همچنان در حال اجرا هستند و ممکن است اعداد نهایی تغییر کنند. به‌نظر می‌رسد واکسن مدرنا شرایط نگهداری آسان‌تری از همتای خود دارد. واکسن شرکت مدرنا در دمای منفی ۲۰ درجه سانتی‌گراد تا ۶ ماه ماندگاری دارد و در دمای استاندارد فریزر نیز تا یک ماه قابل استفاده است. واکسن فایزر برای ذخیره‌سازی نیاز به دماهای بسیار پایین در حدود منفی ۷۵ درجه سانتی‌گراد دارد و در فریزر عادی نیز تا ۵ روز دوام می‌آورد. در مورد واکسن روسی اسپوتنیک هم اطلاعات اندکی وجود دارد. بر اساس خبرها این واکسن ۹۲ درصد اثرگذاری داشته است.
واکسن چه زمانی به دست مردم می‌رسد؟
این مساله بستگی به کشور و گروه سنی دارد. مدرنا اعلام کرده واکسن خود را برای اخذ تاییدیه، طی هفته آینده به سازمان‌های مربوطه در آمریکا ارائه می‌کند. طبق گزارشهای انتظار می‌رود ۲۰ میلیون دوز از این واکسن در آمریکا در دسترس قرار بگیرد؛ در حالی‌که محققان ابراز می‌کنند نتایج به دست‌آمده بهتر از تصورات قبلی بوده است اما دسترسی به واکسن در سطح انبوه تا چند ماه آینده صورت نخواهد گرفت. تخمین زده می‌شود انتظار جهانی تا بهار سال آینده ادامه یابد.
شرکت مدرنا ابراز امیدواری کرده تا در کشورهای دیگر نیز اجازه استفاده از این واکسن را بگیرد و سال آینده یک میلیارد دوز از واکسن را در دسترس مردم سراسر جهان قرار دهد. در حال حاضر کمپانی مدرنا توافق‌هایی با کشورهای آمریکای شمالی و خاورمیانه انجام داده است. در مرداد ماه امسال دولت آمریکا برای تامین ۱۰۰ میلیون دوز از واکسن با شرکت مدرنا به توافق رسیده بود. دولت ایالات‌متحده امکان خرید ۴۰۰ میلیون دوز اضافی را نیز دارد. نکته قابل‌توجه نیز سرمایه‌گذاری ۹۵۵ میلیون دلاری دولت آمریکا برای توسعه تحقیقات واکسن در شرکت مدرناست؛ مبلغی که سرمایه‌گذاری این شرکت دارویی را به ۴۸/ ۲ میلیارد دلار رسانده است. در زمان عقد این قرارداد مدرنا اعلام کرده بود قیمت واکسن برای مصرف‌کنندگان به ازای هر دوز بین ۳۲ تا ۳۷ دلار خواهد بود. همچنین در ارتباط با کاهش قیمت در قراردادهای عمده تردیدهایی وجود داشته است.
واکنش‌ها به واکسن
خبر نتایج آزمایشات مدرنا بسیار هیجان‌انگیز بود و به شکل قابل‌توجهی خوش‌بینی را در سراسر جهان افزایش داد. مردم خوشحالند که تا چند ماه دیگر می‌توانند انتخاب‌ها و امکانات مختلفی برای واکسن کرونا داشته باشند. گرچه بیانیه مطبوعاتی مدرنا نیاز به جزئیات کاملی دارد اما این اعلان، خوش‌بینی عمومی را افزایش داده است. پروفسور ترودی لنگ از دانشگاه آکسفورد در مورد واکسن مدرنا گفته است: «دستیابی به یک واکسن دیگر با کارآیی بالا خبر خوبی است اما این داده‌ها حاصل یک تجزیه و تحلیل موقت هستند. اطلاعات و داده‌های معنی‌دار دیگری نیز در بین داوطلبان واکسن وجود دارد که می‌تواند به تحلیل و ارزیابی محققان کمک کند تا تشخیص دهند کدام‌یک از مشاهدات تحت‌تاثیر واکسن اتفاق افتاده و چه مواردی مربوط به واکسن نیست.
تلاش برای واکسن
ساعت به ساعت بر آمار تلفات این بیماری افزوده می‌شود و تلاش محققان هنوز به مرحله اجرا نرسیده است. فایزر و مدرنا دو شرکتی بودند که پیش از بقیه اقدام به اعلام نتایج اولیه تحقیقات گسترده خود کردند. گزارش‌ها حاکی از آن است که ۱۰ شرکت دیگر نیز در حال انجام مراحل بزرگ آزمایشات خود برای تهیه واکسن کرونا هستند. در حالی که بیش از ۳/ ۱ میلیون نفر به علت ابتلا به پاندمی کرونا فوت کرده‌اند، تلاش‌ها در کشورهای استرالیا، بریتانیا، چین، هند و روسیه نیز در حال انجام است. طبق آمار ۵۰ کاندیدای دیگر برای واکسن نیز در مراحل ابتدایی تست‌های خود قرار دارند. خبر موفقیت چشمگیر واکسن مدرنا باعث شد ارزش سهام این شرکت داروسازی در معاملات پیش از بازار نزدیک به ۱۰ درصد رشد کند. به‌نظر می‌رسد خوش‌بینی فزاینده‌ای در میان سرمایه‌گذاران در ارتباط با شانس کنترل کرونا توسط واکسن‌های تولیدی وجود دارد. همچنین اعلام خبر واکسن مدرنا مانند گزارش شرکت فایزر بر بازارهای سهام اروپا و آمریکا و همینطور قیمت نفت تاثیرگذار بود و اثرات مثبتی بر آنها گذاشت که در گزارشهای دیگر «دنیای‌اقتصاد» به آن پرداخته شده است.
