تعویق اکران بازار متشکل

پس از اینکه بانک مرکزی به‌طور رسمی «عید قربان» را به‌عنوان روز شروع به کار بازار متشکل عنوان کرده بود، روز گذشته روابط عمومی بانک مرکزی خبر از تعویق آغاز به کار بازار متشکل ارزی داد. آنطور که مشخص است هنوز تاریخ جدیدی برای بازار متشکل ارزی، تعیین نشده است. طی توافقاتی که صورت گرفته، قرار است این بازار زمانی شروع به کار کند، که هم بانک‌ها و هم صرافی‌ها آمادگی شروع به کار داشته باشند. اگرچه مسوولان بانک مرکزی عنوان کردند که همین حالا نیز توانایی شروع به کار بازار متشکل ارزی وجود دارد، اما در حال حاضر تعداد بانک‌ها و صرافی‌ها برای این عملیات کافی نبوده و عمق لازم برای این معاملات وجود ندارد. بر اساس خبرهای منتشر شده در حال حاضر تنها دو بانک شرایط حضور در بازار متشکل را به‌صورت کامل کسب کردند و حدود ۷ یا ۸ بانک دیگر نیز درصدد پیوستن به سامانه متشکل ارزی هستند. از سوی دیگر، حدود ۱۲۰ صراف اعم از صرافی‌های بانکی و غیربانکی، به عضویت بازار متشکل ارزی درآمدند که از میزان حدود ۳۵ صراف معاملات آزمایشی انجام می‌دهند.

در بهمن ماه سال ۹۷ بود که برای نخستین بار عنوان شد که قرار است بازار متشکل ارزی راه‌اندازی شود، ۱۲ اسفند ماه نیز در گفت‌وگوی ویژه خبری عنوان شد که بازار متشکل ارزی تا دو هفته آینده راه‌اندازی می‌شود و همچنین برخی دیگر از مسوولان، اردیبهشت ماه را زمان راه‌اندازی بازار عنوان کردند. در آخرین اظهارنظر رسمی نیز قرار بود که در عید قربان این بازار شروع به کار کند، اما گزارش‌ها نشان می‌دهد که زمان شروع به کار بازار متشکل مجددا تمدید شده است.

تست گرم بازار متشکل ارز

گزارش‌ها حاکی از آن است که از صرافی‌هایی که عضو شده‌اند، حدود ۳۵ صراف تست گرم انجام می‌دهند. به این معنا که این صراف‌ها به‌صورت واقعی معاملات ارزی زیر هزار دلار (معمولا ۲۰۰ دلار) را انجام می‌دهند. نرخ مورد معامله در «تست گرم» نیز نزدیک نرخ بازار بوده (حدود ۳ درصد تفاوت با نرخ بازار دارد) و در برخی موارد معاملات زیر نرخ بازار بوده است. در حال حاضر حدود ۶۷۱ معامله واقعی به شکل تست گرم در بازار متشکل ارزی صورت گرفته که این معامله به منظور آشنایی صرافان و ارزیابی سیستم معاملات بوده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از صرافان به دلیل تغییر در اعضای هیات مدیره و درج آگهی آن در روزنامه مدارک خود را تکمیل نکردند و قرار است این فرآیند در هفته‌های آتی صورت گیرد. از سوی دیگر، باید هماهنگی میان سامانه بازار متشکل ارزی با صرافی‌ها و بانک‌ها از نظر نرم‌افزاری صورت گیرد و کدهای دستوری برای این بازیگران برای دستور خرید یا فروش یکسان شود. بنابراین هنوز این هماهنگی به‌طور کامل صورت نگرفته و تنها در دو بانک ملی و رفاه کارگران این مشکلات برطرف شده است، اما هماهنگی‌ها برای پیوستن بانک‌های دیگر به بازار متشکل ارزی نیز صورت گرفته است.

کشف قیمت دلار و یورو

بررسی‌ها نشان می‌دهد در این بازار معاملات تنها بر اساس دلار و یورو صورت می‌گیرد. این دو نرخ حدود ۹۵ درصد از معاملات نقدی در بازار را تشکیل می‌دهند، البته در ادامه قرار است که سایر اسعار نیز در این بازار برای معامله ایجاد شود. به خصوص برای دینار عراق که تقاضا برای آن در زمان اربعین افزایش می‌یابد. نرخ معاملات که در این بازار کشف می‌شود در سایت بازار متشکل ارزی به آدرس www.ice.ir منتشر می‌شود و همزمان در تابلوی بازار متشکل ارزی در ساختمان شماره یک بانک مرکزی واقع در میدان فردوسی ثبت خواهد شد. نکته قابل توجه این است که از ساعت ۹ هر روز، پوزیشن‌های خرید و فروش مشخص می‌شود و از ساعت ۱۰ معاملات بازار متشکل ارزی آغاز می‌شود. این زمان، یعنی که ساعت بازار یک ساعت جلوتر کشیده می‌شود، زیرا به‌طور طبیعی ساعت شروع بازار حدود ساعت یازده است. همچنین در این بازار محدودیت ۳ درصدی در قیمت معاملات وجود دارد، اما اگر رخداد غیرطبیعی در فضای اقتصادی و سیاسی وجود داشته باشد، امکان دارد که با تصمیم هیات مدیره بازار متشکل ارزی، این دامنه نوسان تا ۲۰ درصد در یک روز نیز افزایش یابد. تمام بازیگران این بازار باید حساب ارزی و ریالی به بانک مرکزی معرفی و ضمانت‌های لازم را ارائه کنند تا پس از انجام هر معامله بلافاصله تسویه نقدی معاملات از طریق حساب‌های آنها انجام شود و در صورت نُکول هر یک از طرفین از معامله‌ای، ضمانت‌های لازم برای ایفای تعهدات و اخذ جرائم در اختیار نهاد ناظر قرار داشته باشد.

نکته قابل توجه این است که اگر صرافان دلار خرید کنند، حداکثر تا ۱۰ روز کاری می‌توانند این مبالغ را نزد خود نگه دارند و پس از آن یا به مصرف داخلی برسانند یا اینکه آن را در اختیار صرافان خرد قرار دهند. در غیر این‌صورت می‌توانند مبالغ را دوباره به بازار متشکل عرضه کنند. همچنین نرخ عرضه شده می‌تواند حداکثر در هر روز یک درصد نسبت به روز قبل تغییر داشته باشد.

دلیل عضویت صرافان در بازار متشکل ارزی

یکی از سوالاتی که وجود دارد این است که چرا باید در شرایط کنونی، صرافان عضو بازار متشکل ارزی شوند؟ به گفته مسوولان، یکی از موضوعات شفافیت معاملات است که باعث می‌شود صرافان به بهترین نرخ‌ها دست یابند. از سوی دیگر، امنیت این معاملات نیز از سوی بازار متشکل ارزی تضمین می‌شود و صرافی‌ها نگران انتقال مبالغ نخواهند بود. مزیت دیگر برای صرافان این است که می‌توانند با توجه به عرضه ارز از سوی بانک‌ها و انتقال این منابع به سمت صرافان خرد یا مصرف‌کنندگان، از اختلاف نرخ، کسب سود کنند و این کسب سود به‌صورت قانونی است. از سوی دیگر، مزیت دیگر برای صرافان عضو بازار متشکل ارزی این است که این صرافان می‌توانند ارز حاصل از صادر‌کنندگان را تهیه کنند و این صرافان از سوی سیاست‌گذار به صادرکنندگان معرفی خواهند شد. در نهایت نیز قرار است که بازار متشکل ارزی در یک افق بلندمدت با سامانه نیما تلفیق شده و به یک سامانه تبدیل شوند. در حال حاضر حدود ۴۰ درصد از صرافانی که مجاز بودند به این سامانه پیوسته‌اند.

میزان کارمزد معاملات

گزارش‌ها حاکی از آن است که از معاملات ارزی در بازار متشکل ارزی به میزان ۲ در هزار کارمزد دریافت خواهد شد. (یک در هزار برای معامله و یک در هزار برای تسویه) کارمزدهای مربوطه به‌صورت ریالی اخذ خواهد شد، از سوی دیگر به نظر می‌رسد صرافان باید مبلغی از سود معاملات را به شکل مالیات پرداخت کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد معاملات در بازار متشکل ارزی به‌صورت خودکار در سامانه سنا ثبت می‌شود و نیازی به ثبت این معاملات از سوی صرافان نیست.