دکترپویا جبل عاملی در همان اولین درسی که دانشجویان کارشناسی اقتصاد باید پاس کنند به آنها یک مطلب یاد داده می‌شود؛ مطلبی که می‌توان فقدان آن را در تحلیل بسیاری از موضوعات مشاهده کرد، اما آن مطلب: قید و محدودیت. به دانشجو تعلیم داده می‌شود که فرد ایده‌آل‌های زیادی دارد، مثلا در نظریه مصرف به او گفته می‌شود که مصرف‌کننده همواره دوست دارد بیشتر و بیشتر مصرف کند. این ایده‌آل در یک طرف تحلیل است. در طرف دیگر قیدی است که وی دارد: قید بودجه. این قید و محدودیت در دست وی نیست، از بازار به او تحمیل می‌شود و وی اگر بخواهد مطلوبیت خود را حداکثر کند تنها زمانی می‌تواند چنین کند که به قیدی که دارد نیز توجه کند. ایده‌آل یکسو و محدودیت در سوی دیگر. انسان عقلایی وقتی در بازار دست به خرید می‌زند، به هر دوی اینها توجه دارد. او شاید دلش بخواهد هواپیمای شخصی داشته باشد و اگر داشته باشد به ایده‌آل‌ترین نقطه رسیده است، اما می‌داند که با درآمدی که دارد این تنها آرزو است. شاید این مساله برای بسیاری از خوانندگان شفاف و واضح باشد و در این خیال هستند که نگارنده از بیان این موضوع چه هدفی داشته است. علت بیان این مطلب آن است که در بسیاری از حوزه‌ها به قیود نگاه نمی‌شود. از سیاست‌گذاری در حوزه اقتصاد کلان تا مسائل اجتماعی و بین‌الملل و حال شعارهای انتخاباتی. توجه به ایده‌آل‌ها و بیان آنها بدون توجه به قیود مختلف از دایره مسوولیتی که برای ریاست‌جمهوری در قانون اساسی تعریف شده تا قیود اقتصادی و بین‌الملل، باعث آن می‌شود که برنامه‌ای قابل اجرا از سوی نامزد ارائه نشود. همه حرف‌هایی که زده می‌شود آرزو گونه که هیچ‌گاه جامه عمل نمی‌پوشد. اگر بگذریم از مشاوره‌هایی که حتما به نامزدها می‌گوید که برای رای بیشتر باید ایده‌آل‌های بزرگ‌تر را در شعارها گنجاند، به نظر می‌رسد که رای‌دهندگان نیز به آن پختگی رسیده‌اند که دیگر مدهوش سخنان زیبایی که آرزو‌های آنان را بیان می‌کند، نشوند. برنامه‌ای می‌تواند برای رای‌دهندگان جذاب باشد که اولا بگوید با توجه به قیود کنونی چگونه می‌توان وضعیت بهتری را در مقیاس اجتماعی- اقتصادی داشت و ضمنا چگونه می‌توان این قیود و محدودیت‌ها را تا جای ممکن کاهش داد. شاید از نظر ما نظم جهانی کاملا غیر عادلانه باشد؛ اما به هر حال این نظمی است که وجود دارد و همه کشورها از جمله ما در آن بازی می‌کنیم و نهادهای وابسته به این نظم را قانونی می‌دانیم. ما باید ایده‌آل خود را در قید چنین نظمی حداکثر کنیم و در عین حال در پی آن باشیم که چنین نظمی را تا جای ممکن تعدیل کنیم. این یعنی هم نگاه به خواسته‌ها و مطلوب‌ها و هم توجه به قیود برای عملی شدن خواسته‌های دست یافتنی. شاید به نظر ما برسد که می‌توان در عرض یک سال رشد اقتصادی دو رقمی شود و تورم تک‌رقمی، اما نامزدی که بدون توجه به قیودی که شرایط کنونی ایجاد کرده چنین شعاری دهد، یا شرایط اقتصادی را درک نکرده یا آنکه قدرت خود را فراتر از آن چه هست، می‌بیند. برنامه‌ای عقلایی است که معلوم کند چگونه می‌توان با شرایط اقتصادی و بین‌الملل فعلی، تورم را در عرض چهار سال تک‌رقمی و رشد اقتصادی را حداکثر به رقم ۸ درصد رساند. البته نه آن که نتوان رشد اقتصادی را بیش از این برد؛ اما به نظر نمی‌رسد با قیود فعلی بتوان هدفی بالاتر از این را داشت.