سید یاسین اسدی

بحران مالی کنونی در اتحادیه اروپا سهمگین‌ترین بحرانی است که اتحادیه از زمان تشکیل خود در سال ۱۹۵۷ تاکنون به آن گرفتار شده است. یورو که در سال ۱۹۹۹ میلادی پا به عرصه گذاشت و هم‌اکنون در ۱۷ کشور استفاده می‌شود، در پی ارتقای رونق اقتصادی و وحدت سیاسی بود. در آن زمان هیچ کس فکر نمی‌کرد که این واحد پولی آن چنان بحرانی را به وجود می‌آورد که اندیشه همگرایی اروپایی نشأت گرفته از اندیشه‌های ویکتور هوگو را به سخره می‌گیرد و چشم‌انداز آن را نیازمند به تجدیدنظر اساسی اجتناب‌ناپذیر می‌کند.

عمق این بحران چنان است که چشم‌انداز همگرایی اروپا را مورد تردید قرار داده است. راهی که کشورهای اروپایی برای گذر از این بحران در پیش گرفته‌اند سیاست‌های ریاضتی می‌باشد که این خود موجب بروز بحران‌های اجتماعی شده است. بدهی‌های خارجی و کسری بودجه‌های سنگین، این کشورها را در وضعیت انفعالی سیاستی قرار داده است؛ چرا که اعطای کمک‌های مالی منوط به آن شد که این کشورها در اجرای طرح ریاضت اقتصادی مورد نظر اتحادیه شامل کاهش دستمزدها، افزایش ساعت‌کار، کاهش شدید هزینه‌های عمومی و فروش اموال ملی به عنوان بهای بدهی‌ها، پیشرفت‌هایی نشان دهند. کشورهای درگیر بحران این تصور را داشتند که با اتخاذ این سیاست‌ها می‌توان این امیدواری را داشت که در صورت گذار از شرایط رکود می‌توان امید به بهبود وضعیت داشت؛ اما ادامه روند سیاست‌های ریاضتی عملا طبقات اجتماعی را مورد هدف قرار داد و زمینه‌ساز بحران‌های اجتماعی شد. تحولات اجتماعی که قطعا پیامدهای آن اگر بیشتر از تحولات اقتصادی نباشد، کمتر نخواهد بود و دوران جدیدی را بر ساختارهای سیاسی اقتصادی تحمیل خواهد کرد. حقیقتا معلوم نیست آیا اعضای عمیقا بدهکار اتحادیه از جمله یونان، ایتالیا، اسپانیا، ایرلند و پرتغال می‌توانند در قالب طرح‌های ریاضت‌های اقتصادی پیش‌رو، پول‌های استقراضی را مسترد کنند یا مجبور خواهند شد که اعلام ورشکستگی کنند که در هر صورت سرآغاز تحولاتی اساسی در اقتصاد بین‌الملل خواهد بود.

المپیک ۲۰۱۲ لندن در سایه بحران مالی اروپا برگزار شد، المپیکی که آن را می‌توان در نحوه اجرا و مدیریت، یکی از المپیک‌های موفق قلمداد کرد و از این نظر برگزارکنندگان توانستند نمایش مدیریتی درخوری نشان دهند. امید فراوانی وجود داشت که این بازی‌ها حداقل بتواند جوانب این بحران مالی که همانا جوانب اجتماعی است، تقلیل دهد. این مساله قابل‌توجه است که تاثیرپذیری و تاثیرگذاری این رویداد از بحران اقتصادی چه می‌تواند باشد.

منافع اقتصادی المپیک همواره یکی از انگیزه‌های کسب میزبانی توسط کشورها بوده و هست، اما منافع اقتصادی المپیک لندن دارای اهمیت مضاعف بود؛ زیرا سایه رکود بر اروپا و بریتانیا سنگینی می‌کند. در گزارش اخیر بانک مرکزی بریتانیا اعلام شد، اقتصاد بریتانیا در سال اخیر رشد نخواهد داشت. پیش‌بینی رشد اقتصادی در سال گذشته برای اقتصاد بریتانیا برای امسال دو درصد بود، اما با گسترش بحران اروپا و رکود در بریتانیا این امر تحقق نخواهد یافت. اقتصاد بریتانیا در شش ماه نخست امسال شرایط رکودی شدیدی به سر برده که بانک‌مرکزی برای مقابله با این شرایط سیاست پولی انبساطی را اعمال کرد که در ادامه با سیاست مالی انبساطی برای آماده‌سازی بازی‌های المپیک همراه شد و موجب تخفیف این شرایط شد.

در طول این بازی‌ها حدود ۱۱ میلیون بلیت فروخته شد، حدود ۱۷ هزار ورزشکار از ۲۰۵ کشور مختلف در این بازی‌ها شرکت کردند. قریب ۲۱ هزار رسانه مختلف این بازی‌ها را پوشش دادند و درآمد بالغ بر ۲ میلیارد پوندی ناشی از سرازیر شدن توریست‌ها به‌دست آمد. همچنین هزینه‌های آماده‌سازی بالغ بر ۱۲ میلیارد پوند به عنوان سیاست تحریک طرف تقاضا خصوصا بخش ساختمان که نقش اساسی در به رکود رفتن اقتصاد بریتانیا داشت، قابل‌توجه بود. قابل‌لمس‌ترین تاثیرپذیری بازی‌ها از بحران مالی عملکرد پایین‌تر از انتظار کشورها خصوصا کشورهای بحران زده اروپایی بود. عملکرد کشورهایی همچون ایتالیا، پرتغال، یونان و اسپانیا کاملا تحت‌تاثیر بحران مالی قرار گرفت و نتوانستند به برنامه‌هایی که از چندین سال قبل طرح‌ریزی کرده بودند، دست یابند. کاهش قابل‌توجه بودجه‌های ورزشی این کشورها در راستای سیاست‌های ریاضتی قابل‌توجه بود.

برای مثال پرتغال برنامه مدون و ویژه‌ای را برای این دوره از بازی‌ها تدوین کرده بود که حدود ۱۵ میلیون یورو هزینه در برمی‌داشت، همچنین مبلغ ۵۶۰ هزار یورو برای هیات اعزامی به بازی‌ها در نظر گرفته بود، اما با گسترش بحران به پرتغال در سال گذشته، دولت در این هزینه‌ها تجدیدنظر کرد. همچنین بودجه درخواستی کمیته ملی المپیک یونان در خلال سال‌های ۲۰۱۲-۲۰۰۸ بالغ بر ۳۰ میلیون یورو بود که دولت به دلیل وضعیت نامناسب بودجه‌ای آن را به ۸ میلیون یورو تقلیل داد. با این حال این رویداد ورزشی فراگیر پایان یافت و کاروان جوانب و حواشی آن مسیر طولانی چهارساله دیگری را تا ریودوژانیرو می‌پیماید. این دوره از بازی‌ها فضای اقتصادی ناشی از بحران مالی را در خود بازتاب داد و آن را به عنوان جزئی از تاریخ خود ثبت کرد. به امید آنکه فضای اقتصادی سیاسی بین‌المللی کاروان جوانب و حواشی این رویداد بزرگ را در دوره‌های بعد پیام‌آور دوران بهتری کند.