محمدصادق جنان‌صفت

امروز ۲۲ اسفند ۱۳۸۹ است و تا پایان امسال فقط ۴-۵ روز کاری باقی‌مانده است. شهروندان ایرانی براساس عادت و عرف از روز جمعه ۲۶ اسفندماه به تعطیلات سال نو می‌روند. در این مدت بسیار کوتاه باقی‌مانده از سال ۱۳۸۹ باید تکلیف چند مقوله و موضوع بسیار بااهمیت روشن شود که به طور اختصار به آنها اشاره می‌شود.

۱- لایحه بودجه ۱۳۹۰: مطابق قانون، دولت موظف است لایحه بودجه سال بعد را در ۱۵ آذرماه هرسال به مجلس ارائه کند. تاخیر طولانی دولت در ارائه لایحه بودجه که البته برای این تاخیر استدلال دارد، کار را به جایی رسانده است که احتمال عدم تصویب کل بودجه سال ۱۳۹۰ افزایش می‌ِیابد. اگر این اتفاق بیفتد و بودجه کل کشور برای سال ۱۳۹۰ تصویب نشود، یک رویداد تازه است که جامعه ایرانی با آن رو‌به‌رو می‌شود. عدم تصویب لایحه بودجه سال ۱۳۹۰ را در حالی که هیچ اتفاق استثنایی در سپهر مسائل مختلف کشور رخ نداده است، چگونه باید تفسیر کرد و چه باید کرد که این موضوع به روش تبدیل نشود. آنهایی که بدبین هستند، می‌گویند تاخیر در ارائه لایحه بودجه ۱۳۹۰ با این هدف بوده است که مجلس زمان لازم برای بررسی همه اجزای آن را نداشته باشد.

۲- مزد و حقوق: میلیون‌ها کارگر و کارمند ایرانی در حالی چشم انتظار شروع جشن‌های سال نو هستند که نگران تصمیم‌های مربوط به مزد و حقوق خود هستند. چرا تعیین مزد کارگران به وسیله دولت و شرکای اجتماعی او؛ یعنی نهادهای کارگری و نهادهای کارفرمایی به مشکل برخورد کرده است؟ واقعیت این است که دولت اعتقاد دارد افزایش مزد کارگران پایه رشد تورم مارپیچی خواهد شد و تمایل دارد شرکای اجتماعی خود را متقاعد کند که تثبیت مزدها را پذیرفته یا به حداقل افزایش رضایت دهند. آیا نمی‌شد این خواسته دولت را دو ماه پیش به نهادهای کارگری اطلاع داد؟ اکنون کارفرمایان در حالی که باید برنامه‌های خود را برای سال آینده تدوین کنند با سردرگمی مواجه شده‌اند و تصویب برنامه‌ها پیش از ۱۵ فروردین ناممکن خواهد شد.

۳- نرخ سود بانکی: فعالان اقتصادی ایران به دلایل گوناگون برای تامین نقدینگی مورد نیاز خود چشم به منابع بانکی دارند و می‌خواهند تا جایی که ممکن است نقدینگی خود را از سپرده‌های شهروندان تامین کنند. بانک مرکزی قصد دارد که نرخ سود تسهیلات- و احتمالا نرخ سود سپرده‌گذاری- را کاهش دهد و استدلال می‌کند که افزایش نرخ سود بانکی به رشد تورم منجر خواهد شد. این خواسته دولت و بانک مرکزی در حالی است که یکی از مسوولان ارشد معاونت برنامه‌ریزی و بودجه پذیرفته که نرخ تورم در سال آینده دست‌کم ۲ تا ۴ درصد افزایش می‌یابد.

حرف آخر و دقیقه ۹۰: چرخ روزگار از رفتن باز نمی‌ماند و زمان را نمی‌توان متوقف کرد. این سپری شدن زمان به همه فرصت می‌دهد کارهای انجام نشده را نیز به فرجام برسانند. معلوم است که تکلیف ۳ مقوله با اهمیت یاد شده نیز روشن خواهد شد. اما پرسش اینجا است که چرا در چنین وضعی؟ آنها که به بازی فوتبال علاقه دارند می‌دانند که لحظات پایانی بازی که به دقیقه ۹۰ مشهور شده بازیکنان خود را به آب و آتش می‌زنند و معمولا تاکتیک و استراتژی و فکر و برنامه‌ریزی را کنار می‌گذارند. این کار برای یک بازی فوتبال عادی است؛ اما برای شهروندان و نهاد دولت نباید چنین باشد که تصمیم‌گیری درباره مسائل مهم به دقیقه ۹۰ موکول شود. وقتی کار به دقیقه ۹۰ می‌رسد؛ یعنی اینکه شاید برنامه‌ریزی از پیش‌اندیشیده کنار گذاشته شده و به شتابزدگی و هیجان تبدیل شود.