محمدصادق جنان‌صفت‌

رییس مجلس خبرگان رهبری روز گذشته ضمن تشریح دیدگاه‌های خود درباره مسائل مهم روز ایران، نکاتی را درباره تحریم ایران توسط غرب و کشورهای متحد غرب یادآور شد که واجد اهمیت است. روز گذشته همچنین ارسلان فتحی‌پور، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس قانون‌گذاری ایران خبر داد که این کمیسیون سیاست‌های کلی مقابله با تحریم‌های غرب را تدوین کرده و به زودی به رییس مجلس تقدیم خواهد کرد. در هفته‌های گذشته برخی مقام‌های ارشد سیاسی و اقتصادی کشور نیز درباره چگونگی مقابله با تحریم اقتصادی غرب و کشورهای متحد مثل ژاپن، کره‌جنوبی، استرالیا و برخی دیگر از کشورها نکاتی را یادآور شده‌اند. این حرف‌ها و نوشته‌ها نشان می‌دهد که مسوولان ایرانی موضوع تحریم‌ را به عنوان یک واقعیت در دستور کار قرار دادند که باید تدابیری برای خنثی‌سازی آن اتخاذ کرد. در رویارویی ایران با اعمال تحریم‌های اقتصادی سه عقیده و نظر وجود دارد که به سه دیدگاه برمی‌گردد. یک دیدگاه نادرست و بسیار بدبینانه این است که اعمال تحریم گسترده‌، شیرازه کسب و کار در ایران را از هم می‌پاشاند و دست ایرانیان را می‌بندد. این دیدگاه بدبینانه توجهی به تجربه‌های جهانی ندارد و قدرت تحریم‌کنندگان در معاملات جهانی را بیش از حد تصور می‌کند. تجربه دهه‌های اخیر و نیز چالش رقابت در بازارهای جهانی نشان می‌دهد که بازیگران و فعالان اقتصادی در دنیای امروز هرگز از نیات رهبران سیاسی به طور کامل اطاعت نکرده و منافع سهامداران خود را در بلندمدت قربانی هدف‌های سیاسی دولت‌ها نمی‌کنند. افزایش قدرت چانه‌زنی مدیران شرکت‌های بزرگ در دهه‌های اخیر در برابر سیاستمداران چیزی است که نباید آن را نادیده گرفت. دیدگاه دیگر، اما خوش‌بینان افراطی هستند که موضوع تحریم را از حد خوش‌بینی عبور داده و نتیجه می‌گیرند که هیچ تدبیری برای مقابله لازم نیست؛ چراکه تاثیرگذاری از این کانال بر کسب‌و‌کار داخلی غیرممکن است. این گروه عموما افراد و شخصیت‌هایی هستند که معنای تجارت و کسب‌وکار را به صورت کامل درک نکرده و فقط از دور دستی بر آتش دارند. خوش‌بینی افراطی اگر بر ارکان و اجزای تصمیم‌گیری استیلا پیدا کند، شرایط را برای مقابله و تدبیر که امکان عملی آن وجود دارد، سخت خواهد کرد.

نگاه سوم، اما از طرف واقع‌بینان است که ضمن جدی دانستن موضوع تلاش می‌کنند با تدبیر و استفاده از روش‌های اقتصادی دامنه آن را کاهش دهند و میان تحریم‌کنندگان شکاف ایجاد کنند. واقع‌بینان می‌دانند که رقابت درونی شرکت‌های بزرگ برای حفظ بازار خود در مناطق گوناگون و همچنین رقابت میان مدیران و سهامداران شرکت‌ها و مدیران دولتی، روزنه‌ای است که باید از آن استفاده کرد. واقع‌بینی حکم می‌کند در این مقطع از تاریخ اقتصادی ایران، دست بخش خصوصی را برای تعامل با تحریم‌کنندگان به ویژه مدیران و سهامداران بخش خصوصی کشورهای گوناگون باز بگذاریم.