مهران دبیرسپهری

می‌گویند موش‌ها حیوانات باهوشی هستند و اگر یکی از موش‌ها با خوردن مرگ موش معدوم شود، بقیه آنها از خطر آگاه شده و دیگر از آن طعمه استفاده نمی‌کنند. به همین دلیل سازندگان سموم موش‌کش، سم خوشمزه‌ای را ساخته‌اند که تا ۴۸ ساعت روی موش اثری ندارد و پس از طی این زمان، موش را تلف می‌کند و این باعث می‌شود که موش‌ها به کشنده بودن این سم پی نمی‌برند. نگارنده پس از پی بردن به موضوع فوق بی‌اختیار به یاد مکتب کینز افتاد؛ زیرا آثار ویرانگر آموزه‌های کینز انگلیسی نیز پس از گذشت سال‌ها خود را نشان می‌دهد و به همین دلیل در تشخیص دلایل آن ایجاد اشتباه می‌شود. پیروی از مکتب کینز آن‌چنان اعتیادآور است که رهایی از آن در کوتاه‌مدت شاید غیرممکن باشد. بحران بزرگ اقتصادی آمریکا درست به دلیل افزایش عرضه پول و تزریق آن به بخش مسکن آمریکا اتفاق افتاد؛ به طوری که برای رهایی از آن نیز مجبور شدند مجددا عرضه پول را افزایش دهند و این اعتیاد در نهایت می‌تواند به فروپاشی اقتصاد آمریکا منجر شود. کمااینکه آمارها حکایت از آن دارد که طبقه متوسط آمریکا در حال تحلیل بوده و اختلاف طبقاتی در این کشور رو به فزونی است. (دنیای‌اقتصاد ۱۶/۵/۱۳۸۹)

اما جای تاسف دارد که برخی از مسوولان اقتصادی کشور ما نیز در پی بحران اخیر اقتصادی جهان و تحت تاثیر اقدامات آمریکا در مقابله با بحران، به دنبال تشدید اجرای آموزه‌های کینز می‌باشند. مثلا چندی پیش یکی از تصمیم‌سازان اقتصادی در مصاحبه با «دنیای‌اقتصاد» و تحت تاثیر آموزه‌های کینز، خواستار تحریک تقاضا از طریق افزایش هزینه‌های دولت شد. (دنیای‌اقتصاد ۲۱/۱/۸۹) خوب است در اینجا به یکی از میوه‌های مکتب کینز در کشورمان؛ یعنی تورم اشاره‌ای نماییم. شاخص کل بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران در تیر ماه امسال با افزایش ۴/۲ واحدی نسبت به ماه قبل به عدد ۸/۲۱۸ رسید. اگر مطابق پیش‌بینی مسوولان، نرخ تورم در مرداد ماه ۲/۰ درصد دیگر کاهش یابد، لازمه آن این است که عدد شاخص در ماه مرداد تا عدد ۲۲۳ افزایش یابد؛ یعنی افزایش بیش از ۴ واحد برای یک ماه. و اگر تنها ۱/۰ درصد از نرخ تورم در مرداد ماه کم شود، لازمه آن این است که عدد شاخص در مرداد حداقل تا ۲۲۵ افزایش یابد.

به عبارت دیگر، سرعت افزایش شاخص کل بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران بیشتر از پیش‌بینی قبلی (یعنی افزایش بین یک تا دو واحد در ماه) می‌شود و شیب افزایشی منحنی تغییرات نرخ تورم نیز پس از رسیدن به حداقل خود در مرداد یا شهریور ماه، بیشتر از منحنی رسم شده بیشینه در سرمقاله دنیای‌اقتصاد مورخ ۱۲/۵/۱۳۸۹ خواهد بود.

بر اساس سال پایه ۱۳۸۳، رکورد کاهش نرخ تورم مربوط به ماه‌های خرداد و تیر ۱۳۸۵ می‌باشد که در این دو ماه، نرخ تورم تا ۶/۸ درصد کاهش یافت. بنابراین به نظر نمی‌رسد بانک مرکزی بتواند این رکورد را شکسته و کمتر کند. کاهش تورم در سال‌های ۱۳۸۴ و ۱۳۸۵ نتیجه تثبیت دستوری قیمت‌ها با حکم مجلس هفتم بود که البته به دلیل عدم آگاهی از ماهیت تورم، محکوم به شکست شد.

امید است روزی فرا رسد که مسوولان به این حقیقت پی ببرند که رشد اقتصادی تنها توسط کارآفرینان و پیشرفت فن‌آوری به وقوع می‌پیوندد، نه با چاپ اسکناس و یکی از لوازم ضروری برای کشف و رشد کارآفرینان، مهار کامل تورم است. اگرچه اتخاذ سیاست پولی درست توسط بانک مرکزی مستلزم اتخاذ سیاست مالی درست توسط دولت نیز هست.