محمد‌صادق جنان‌صفت

انبوهی از اعداد و ارقام انباشت شده در کتاب لایحه بودجه وجود دارند که هر کدام به یک محل درآمد یا یک خرج سنجاق شده و ما به ازای عینی پیدا خواهد کرد. هر کدام از این اعداد و ارقام علاوه بر اینکه کسب و کار و روزی مردم را شکل می‌دهد، یک نوع اراده و خواست سیاسی را نیز نشان می‌دهد که شاید چندان به چشم نمی‌آیند. هر عددی که در لایحه بودجه آمده و تبدیل به قانون شود،‌ پایه‌ای برای بودجه‌بندی سال‌های بعدی خواهد بود. این نکاتی است که قانونگذاران مجلس باید در کانون توجه قرار داده و نسبت به هر عدد و رقم حساسیت نشان دهند تا ریالی بی‌جهت هزینه نشود و ریالی بدون کارشناسی از شهروندان گرفته نشود. دولت در لایحه بودجه سال ۱۳۸۹ از مجلس اجازه خواسته است ۳۶۸ هزار میلیارد تومان از منابع گوناگون درآمد کسب کند و عین همین رقم را هزینه کند.

با توجه به جمعیت ۷۳ میلیون نفری ایران، سهم هر کدام از افراد ایران ۵ میلیون تومان و سهم یک خانواده ۴ نفری ۲۰ میلیون تومان خواهد شد که دولت درخواست کرده در آن دخل و تصرف کند. تحلیل همه اعداد و ارقام لایحه پیشنهادی دولت، نیازمند زمان طولانی‌تر است که جای آن در این نوشته نیست و تنها به بخش کوچکی از اعداد اشاره می‌کنم. دو عدد در لایحه وجود دارد که به طور مستقیم با شهروندان ایرانی برخورد می‌کند و به دولت اجازه می‌دهد بخشی از درآمد آنها را از طریق مالیات پرداخت کند. عدد اول ۷۳۰۸ میلیارد تومان، مالیات بر شرکت‌های غیردولتی است که رشدی معادل ۶۳ درصد نسبت به قانون مصوب ۱۳۸۸ را نشان می‌دهد و شرکت‌های ایرانی را که سالی کم رونق را پشت سر گذاشته‌اند، در شرایط دشواری قرار می‌دهد. دولت همچنین از مجلس اجازه می‌خواهد مالیات بر مشاغل در سال ۱۳۸۹ را نسبت به قانون بودجه ۱۳۸۸ معادل ۳۲ درصد افزایش دهد و همین میزان افزایش نیز در مالیات بر ثروت دیده شده است.

دولت پیش‌بینی کرده است که رشد مالیات بر درآمد کارکنان دولت و بخش خصوصی نیز ۱۸ درصد نسبت به قانون بودجه امسال افزایش یابد. بودجه‌ریزان همچنین از مجلس اجازه می‌خواهند ۵۵۴۲ میلیارد تومان «مالیات بر کالاها و خدمات» با رشدی معادل ۴۰ درصد از شهروندان ایرانی بگیرند که رشد چشمگیری است. شاید برای شهروندان ایرانی دشوار نباشد که حتی در شرایط دشوار این میزان رشدهای مالیاتی را تحمل کنند، اما آنها باید بدانند این مالیات‌هایی که از آنها قرار است اخذ شود، در کدام محل‌ها هزینه‌ می‌شود و توجیه دولت برای هزینه کردن هر یک ریال از درآمد آنها چقدر مبنای کارشناسی و منصفانه دارد.

نمایندگان مجلس قانونگذاری کار سختی دارند و باید تا جایی که شرایط و زمان اجازه می‌دهد، دخل‌ و خرج پیشنهادی دولت را کالبدشکافی کنند تا ریالی از پول مردم به صورت ناکارآمد هزینه نشود.