مهدی نصرتی

پیش‌بینی افزایش قیمت نفت و طلا در بلندمدت منطقی است؛ اما در کوتاه‌مدت غیرممکن است. قیمت نفت در سال‌های آتی قاعدتا باید افزایش پیدا کند. دلایل زیاد و قانع کننده‌ای برای این موضوع وجود دارد. کاهش ذخایر نفتی، کاهش توان تولیدی برخی کشورهای نفتی و عدم سرمایه‌گذاری‌های مناسب برای افزایش ظرفیت، همگی نشانه‌هایی از عدم رشد کافی عرضه در سال‌های آتی خواهد بود. از طرفی،رشد اقتصادی و صنعتی غول‌هایی همچون چین و هند نیز موجب فشار شدید بر تقاضا خواهد شد. رکود اقتصادی نیز انتظار می‌رود کم‌کم به پایان خود برسد و مجددا تقاضا در کشورهای نفتی افزایش پیدا کند. علاوه بر تحلیل از جهت عرضه و تقاضا، اتفاق دیگری نیز به وقوع پیوسته است. نیاز اقتصاد جهانی به نقدینگی در پی بحران مالی اخیر، موجب تزریق دلار به اقتصاد جهانی شده است. این وضعیت قاعدتا باعث می‌شود که دلار در برابر سایر ارزها تضعیف شود؛ اما این همه داستان نیست.

تضعیف دلار در برابر سایر ارزها موجب کاهش قدرت رقابت‌پذیری طرف‌های تجاری آمریکا خواهد شد. بدین ترتیب که برای طرف‌های تجاری آمریکا، صادرات گران‌تر و سخت‌تر و در مقابل واردات ارزان‌تر و سهل‌تر خواهد شد. آمریکایی‌ها به دلیل کسری تراز تجاری عظیم از این وضعیت استقبال می‌کنند؛ اما این اقدام با واکنش سایر کشورها مواجه می‌شود. در بلندمدت می‌توان تصور کرد که دلار نقش خود را به عنوان یک ارز معتبر بین‌المللی از دست بدهد؛ اما حداقل، طی چندسال آتی چنین اتفاقی نخواهد افتاد؛ بنابراین، منطقی است که کشورهای دیگر هم به دلیل تامین نقدینگی مورد نیاز اقتصاد خود و هم برای جلوگیری از تقویت ارزش پول ملی خود در برابر دلار به اقدام مشابهی دست بزنند و به اقتصاد خود نقدینگی تزریق کنند. به این ترتیب، اتفاقی که خواهد افتاد، این است که انواع و اقسام ارزها به اقتصاد جهانی تزریق شوند و ارزش نسبی‌شان نیز در برابر هم ثابت بماند و همزمان به دلیل رکود جهانی، سطح عمومی قیمت‌ها نیز تغییر چندانی نکند.

اما کالاهایی همچون نفت و طلا که دارای ارزش ذاتی و حقیقی هستند و تولید آنها بستگی به صلاحدید بانک‌های مرکزی ندارند، قاعدتا ارزش حقیقی خود را حفظ می‌کنند و به بیان دیگر ارزش اسمی‌شان افزایش پیدا می‌کند.

بنابراین انتظار افزایش قیمت نفت و طلا در میان مدت (مثلا ۱۰ ساله) کاملا منطقی است؛ اما با همه این احوال در کوتاه مدت به هیچ‌وجه نمی‌توان با تحلیل اقتصادی و بدون برخورداری از رانت‌های اطلاعاتی بسیار خاص، قیمت نفت، ‌طلا و ارز را پیش‌بینی کرد؛ زیرا همه این اقلام در حال حاضر دارای بازارهای کارآ و نقدشونده‌ای هستند که همه اطلاعات کوتاه‌مدت در قیمت‌های آنها منعکس می‌شود، لذا اگر انتظار این باشد که مثلا تا ۶ماه‌ آینده قیمت طلا از این مقدار نیز فراتر رود، بازار تا ۶ماه آینده منتظر نخواهد ماند و قیمت‌ها همین امروز افزایش خواهد یافت؛ لذا پیش‌بینی افزایش قیمت نفت و طلا در بلندمدت منطقی است، اما در کوتاه‌مدت غیرممکن است.

نتیجه‌ای که از این بحث می‌گیریم این است که فرصت‌های سودآوری و آربیتراژ در این بازارها وجود ندارد؛ اما نگاه بلندمدت، استراتژیک و ملی به این موضوعات ضروری است. از این رو چشم‌انداز افزایش قیمت نفت در بلندمدت، لزوم توجه به انرژی‌های نو و جایگزین را پررنگ‌تر می‌کند که در مجال دیگری به این موضوع خواهیم پرداخت.