یارانه نقدی یا برای همه یا فقط مشمولان نهادهای حمایتی
طرح هدفمندسازی یارانه‌ها، فارغ از اینکه آیا طرح مناسب یا نامناسبی است و این که چه تبعاتی خواهد داشت،
محمدصادق الحسینی
طرح هدفمندسازی یارانه‌ها، فارغ از اینکه آیا طرح مناسب یا نامناسبی است و این که چه تبعاتی خواهد داشت، از این منظر که بهانه‌ای برای واقعی کردن قیمت‌های نسبی در اقتصاد است، قابل دفاع می‌نماید؛ اما مفاد اجرایی این گونه طرح‌های بزرگ و ملی تا بدان حد اهمیت دارد که حتی می‌تواند اصل طرح را نیز زیر سوال برد. در این مقاله به این پرداخته خواهد شد که دولت نباید دهک درآمدی را مبنای پرداخت یارانه تبعیضی قرار دهد؛ بنابراین در این مقاله اجرای این طرح را مفروض گرفته و در چگونگی اجرای آن به بحث می‌نشینیم.
در طرح مذکور، تا به حال قرار است که ۵۰ الی ۶۰درصد از عواید ناشی از افزایش قیمت کالاهای یارانه‌ای در میان ۵دهک از مردم تقسیم شود؛ در حالی که نه تنها فلسفه اقتصادی این تبعیض پرداختی و همچنین توجیه شرعی پرداخت یارانه مشخص نیست، بلکه نحوه اجرایی شناخت این ۵دهک نیز در هیچ کجای طرح تصریح نشده است؛ اما مشکل عدم مشخص بودن افراد مشمول، تنها یک مشکل اجرایی نیست که به سادگی بتوان از آن گذشت.
برای روشن شدن اهمیت این امر باید به‌این سوالات توجه کرد: اولا اگر قرار است گروه‌های کم درآمد تحت کمک دولتی(یارانه مستقیم) قرار بگیرند، چرا این کمک‌ها از طریق دستگاه‌های حمایتی و از منبع مالیات‌ها صورت نمی‌گیرد که هم با منطق اقتصادی منطبق است و هم مبانی شرعی و دینی دارد؟
به نظر می‌رسد پاسخ این سوال این خواهد بود که سیستم مالیاتی ما ضعیف است، در پاسخ باید گفت که اگر سیستم مالیاتی ضعیفی داریم، باید این سیستم را اصلاح کنیم؛ اما تا این سخن به میان افکنده شود، گفته خواهد شد اصلاح سیستم مالیاتی تابع اصلاح سیستم شناسایی دهک‌ها و میزان درآمد افراد است که در ایران وجود ندارد و به وجود آمدن و پا گرفتن چنین سیستمی هم سال‌های سال زمان می‌برد و کشور تا آن زمان توان پرداخت هزینه‌های ناشی از ناکارآمدی این سیستم پرداخت یارانه را ندارد. باز به مکان اولمان بازگشتیم! اگر امکان شناسایی‌این دهک‌ها و میزان درآمد افراد وجود ندارد، چگونه می‌خواهیم یارانه‌ها را به ۵دهک پایین درآمدی تخصیص دهیم؟ اگر هم این امکان را داریم و این دهک‌ها را می‌شناسیم که باید سیستم مالیاتی را اصلاح کنیم و از طریق باز توزیع درآمدی اقدام به حمایت از این گروه‌ها کنیم.
همان‌طور که از مراحل طی شده در بالا برمی‌آید، سیاست‌گذاران در اجرای طرح هدفمندسازی یارانه‌ها (با توجه به پرداخت نابرابر به برخی دهک‌ها) دچار تناقض بزرگی هستند که می‌تواند حتی مزایای اجرای چنین طرحی را که واقعی شدن قیمت‌های نسبی است نیز زیر سوال ببرد. بنابراین با آگاهی از‌این تناقض، باید پرسید چرا دولت بر پرداخت یارانه نقدی تنها به ۵دهک اصرار می‌ورزد؟
با آنچه گفته شد، برای زیر سوال نرفتن اهداف اجرای طرح از نظر علمی و شرعی، با توجه به‌اینکه پرداخت پول را مفروض داریم، تنها دو راه پیش روی دولت است:
اول) رفتن به سمت پرداخت پول به همه مردم به صورت برابر ( که می‌توان آن را همان پول نفت که از یارانه‌های پنهان و آشکار بودجه‌ای آزاد شده است، دانست)؛
دوم) پرداخت پول تنها به کسانی که تحت نظر نهادهای حمایتی (بهزیستی و کمیته امداد) بوده و شناسایی آنها از قبل صورت پذیرفته و تعداد، آدرس، شرایط درآمدی و معیشتی آنها کاملا برای دولت مشخص است.
ارسال نظر