(مبارزه همزمان با اسراف، ترافیک و آلودگی)

مهدی نصرتی

باراک اوباما، رییس‌جمهور منتخب آمریکا، در جریان مبارزات انتخاباتی چند بار وعده داد که صادرات بنزین به ایران را محدود خواهد ساخت. این موضوع البته بعدها کمتر مورد اشاره قرار گرفت تا اینکه اخیرا موسسه مطالعات امنیت ملی آمریکا مجددا پیشنهاد تحریم صادرات بنزین به ایران را مطرح ساخته است. این موضوع را برخلاف ظاهر ناخوشایند آن باید به فال نیک گرفت و آن را مصداق این جمله دانست که «عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد.»

اوباما ظاهرا خبر ندارد که با این اقدام چه خدمت بزرگی به اقتصاد ایران خواهد کرد و از این طریق کاری را انجام خواهد داد که تا به حال چندین مجلس و دولت موفق به انجام آن نشده‌اند و آن عبارت است از بهینه‌سازی مصرف سوخت! همه می‌دانیم که سرانه مصرف بنزین در ایران خیلی بیش از آن چیزی است که باید باشد. این مصرف بالا علاوه‌بر هدر دادن سالانه ده‌ها میلیارد دلار از سرمایه‌های ارزی کشور، موجب حجم بالای ترافیک و آلودگی شدید هوا در شهرهای بزرگ کشور نیز شده است.

از طرفی طرح سهمیه‌بندی بنزین نیز چندان موفق نبوده است، به طوری که با گذشت ۴ ماه از سال، بودجه مصوب دولت برای واردات بنزین مصرف شد و این یعنی اینکه موضوع چندان جدی گرفته نشده است. همزمان، هنوز بر سر اجرا شدن یا نشدن یارانه‌های نقدی بحث وجود دارد، تا چه رسد به جزئیات و مراحل اجرایی آن.

لذا ضروری است از فرصتی که آقای اوباما در اختیار کشور گذارده است، استفاده شود! برای مقابله با این تصیم دو راه قابل‌تصور است. راهکار اول، تولید بیشتر بنزین است که اصلا معقول نیست و در کوتاه‌مدت هم جواب نخواهد داد. ضمن اینکه با روند فعلی مصرف، هیچ مجموعه پالایشگاهی در دنیا جوابگوی عطش مصرفی ما نخواهد بود.

راهکار دوم مدیریت تقاضا است. بهبود حمل‌و‌نقل عمومی از طریق بخش خصوصی، افزایش ناوگان اتوبوس‌های خصوصی و خودروهای ون و همزمان افزایش محدوده طرح ترافیک، کاهش تدریجی سهمیه بنزین، بهبود وضعیت دولت الکترونیک برای کاهش تقاضای سفر، از جمله این اقدامات است. البته مشابه این پیشنهادها در سال‌های اخیر فراوان مطرح شده است، اما امید می‌رود این بار با شمشیر داموکلسی که آقای اوباما روی سرمان آویخته است، طرح‌های مربوط به بهینه‌سازی مصرف سوخت با جدیت و سرعت بیشتری دنبال شود. البته می‌توانیم باز هم فرصت‌سوزی کنیم و منتظر باشیم تا ببینیم دشمن چه می‌کند. اما آن روز شاید فرصتی برای برخی اقدامات که احتمالا زمان‌بر هستند، باقی نمانده باشد.