پشت پرده همکاری تهران و مسکو/ خیز ایران برای نفوذ در دریای سیاه
به گزارش اقتصاد نیوز، موسسه خاورمیانه با انتشار یادداشتی مدعی شد، مرکز پریماکوف روسیه انگیزه ادعایی نزدیک‌تر شدن مسکو و تهران را اینگونه بیان می‌کند: «افزایش تحریم‌ها و فشار نظامی غرب، در کنار تلاش‌ها برای منزوی کردن روسیه و ایران در سطح جهانی، منافع ملی مسکو و تهران را به یکدیگر نزدیک‌تر کرده است. هر دو کشور با یکدیگر همکاری می کنند تا تحریم‌ها و فشارهای سیاسی را دور زده و در عین حال همکاری‌های تجاری، اقتصادی و دفاعی خود را گسترش دهند. این متغیرها زمینه را برای مشارکت استراتژیک رو به رشد فراهم کرده است.»
روابط نزدیک روسیه و ایران – که پویایی بین‌المللی محرک آن است– دریچه‌ای را برای تهران ایجاد کرده تا نفوذ خود را فراتر از خلیج فارس و شام، جایی که تا همین اواخر، بیشترین فعالیت را داشت، گسترش دهد.
اقتصادنیوز یادداشت موسسه خاورمیانه در باب گسترش نفوذ ایران در دریای سیاه و روابطش با روسیه را دو بخش ترجمه کرده که بخش نخست در ادامه آمده است.
خیز تهران برای نفوذ در دریای سیاه
این موسسه در ادامه یادداشت ادعایی‌اش آورد، جنگ تمام عیار روسیه علیه اوکراین که اکنون به سومین سال خود نزدیک می‌شود، چندین فرصت استراتژیک برای ایران فراهم کرده تا جای پای خود را نه تنها در منطقه دریای سیاه (GBSR) بلکه در سراسر قفقاز برجسته کرده و در دریای خزر حضوری مستحکم‌تر داشته باشد - مناطقی که منافع و نفوذ روسیه و ایران قبلاً با هم تداخل داشتند.-
به ادعای موسسه خاورمیانه، افزایش جایگاه منطقه‌ای ایران به دو صورت قابل تحقق است. اولاً، ایران به دلیل تجربه دور زدن تحریم‌ها و همکاری‌های نظامی‌اش با مسکو، عملا به یکی از با ارزش‌ترین شرکای روسیه در دریای سیاه تبدیل شده است. دوم، ایران گاهی تلاش می‌کند خلاء قدرت منطقه‌ای را که ماحصل جنگ روسیه با اوکراین و تمرکز بر غرب بر این رویارویی است را پر کند.
با این حال تلاش ایران برای برجسته کردن نفوذش در منطقه هزینه‌ها و تهدیدهای فزاینده‌ای را برای اتحاد فراآتلانتیک به دنبال دارد. به طور سنتی، ایران بازیگر مهمی در بخش غربی منطقه گسترده دریای سیاه نبود. دلیلش به دو عامل باز می‌گردد: تهران در باب گذر از دریای سیاه،؛ فضای ژئوپلیتیکی که تحت تسلط مسکو است و روسیه از آن به عنوان "خارج نزدیک" یاد می‌کند، از رویکرد محتاطانه‌ای پیروی می‌کند. دوم، منابع قدرت ایران، به‌ویژه با توجه به رژیم تحریم‌های اعمال‌شده توسط غرب، بسیار محدود است و از همین رو تهران تمایل دارد از منابع خود برای حمایت از محور مقاومت استفاده کرده و از همین رو آن را در مسیر جنوب قرار می‌دهد.
تا همین اواخر، ایران که هدف تحریم‌های شدید در جهان بود، از نظر استراتژیک به تعداد محدودی از شرکای خود وابستگی داشت و همین گزاره رابطه این کشور با روسیه را بیش از پیش مهم می‌کرد. تهران به ویژه برای داشتن حمایت سیاسی در سازمان ملل و دیگر مجامع بین‌المللی و همچنین دسترسی به فناوری پیشرفته نظامی و هسته‌ای به مسکو متکی است. روابط نظامی ایران با روسیه طی سال‌ها همکاری فشرده در سوریه با دقت توسعه یافت و با گذشت زمان تقویت شد.
این در حالی است که نهادهای اطلاعاتی ایالات متحده مدعی شدند که روسیه سلاح‌های خود را در اختیار حماس و حزب‌الله قرار داده و همزمان از حوثی‌ها به لحاظ نظامی حمایت می‌کند.
جنگ اوکراین برای تهران و مسکو فرصت‌ساز شد!
به ادعای موسسه خاورمیانه، روابط ایران با روسیه مدت‌هاست که نابرابر بوده است، در این میان مذاکرات با غرب بر سر برنامه هسته‌ای ایران نمادی از پویایی قدرت بود. روسیه دانش فنی به ایران ارائه می‌دهد اما نقش یک قدرت مذاکره کننده را نیز ایفا می‌کند.
با این حال، پس از حمله تمام عیار روسیه به اوکراین در سال 2022، تعامل استراتژی دو بازیگر برجسته‌تر شد. روسیه به دلیل تشدید حملاتش به اوکراین، روابطش باغرب را از دست داده و در این شرایط ایران به عنوان کشوری که هدف تحریم‌ها قرار دارد، همتای راهبردی مناسبی برای این کشور است. توانایی ایران در ارائه دانش و تجربه منحصربه‌فرد به مسکو در دور زدن تحریم‌ها، ارزش هم صدایی با تهران را برجسته و روابط را مستحکم کرد.
به عنوان نمونه مسکو به سرعت از تجربه ایران در استفاده از «ناوگان ارواح» برای تحویل نفت به چین استفاده کرد و ناوگان غیرقانونی خود را جمع آوری کرد.
در این میان روابط نظامی ایران و روسیه برجسته شده و همین گزاره موجب شده تا دو بازیگر از خاورمیانه تا دریای سرخ نقشی برجسته ایفا کند.
به ادعای موسسه خاورمیانه، ایران و روسیه قرن‌هاست که برای کنترل و نفوذ در قفقاز جنوبی که امروزه شامل گرجستان، ارمنستان و آذربایجان می‌شود، رقابت می‌کنند. اگرچه روابط تهران در دهه‌های اخیر قوی نبوده، اما این بازیگر در حال تعمیق نفوذش است. در قرن بیستم، تهران از منطقه فاصله گرفت و آن را تا حد زیادی پس از اشغال شوروی به مسکو واگذار کرد. از میان سه کشور منطقه، ایران به ارمنستان نزدیک‌تر است، اما مشخصاً از درگیری‌های مسلحانه این کشور با آذربایجان بر سر قره باغ در سال‌های 2020 و 2023 خود را دور نگاه داشت.
در این میان روابط نزدیک آذربایجان با اسرائیل نگرانی‌هایی را در تهران ایجاد کرده، اما در سواحل خزر چالش ساز نشده است. علاوه بر این همسایگان در پروژه‌های مختلف مشترک یا منطقه‌ای، مانند سد مرزی قلعه سی یا کریدور حمل و نقل شمال – جنوب همکاری های نزدیک دارند.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
