چرا شش ماه پیش توافق نشد؟/ سوال مهم از تیم مذاکره کننده فردای توافق هسته‌ای
یک بام و دو هوای ایران و آمریکا برای رسیدن به توافقی جامع هنوز ادامه دارد و طرف‌های ایران و غربی هنوز نتوانسته‌اند به توافق دست پیدا کنند.
در بحبوبه اظهارنظرهای ضد ونقیضی که از سوی هر دو طرف به گوش می‌رسد به اعتقاد برخی، توافق امری دور از ذهن تلقی شده اما در این میان بسیاری بر این عقیده اند که توافق قابل دستیابی است به این شرط که دو طرف مقتضای شرایط زمانی را درک کنند و اجازه ندهند زمان از دست برود.
رحمان قهرمانپور تحلیلگر ارشد مسائل بین‌المللی در این باره به قرن نو می‌گوید: احتمال توافق نسبت به سال ۹۹ بیشتر است اما هنوز قطعی نیست. این تحلیلگر بر این باور است که دوستانی که می خواهند توافق کنند فردای توافق باید توضیح دهند که چه اتفاقی رخ داد که به عنوان مثال امروز توافق کردیم اما شش ماه گذشته نتوانستیم توافق کنیم.
او تاکید دارد وقتی رسانه، اندیشکده و نخبگان دانشگاهی از فرایند مذاکره و آنچه در مذاکرات رخ داده مطلع نباشد چگونه می تواند قانع شود که بهترین زمان برای توافق همین زمان کنونی است.
مشروح مصاحبه قرن نو با رحمان قهرمانپور تحلیلگر مسائل بین المللی را در ادامه می‌خوانید:
***********
- آقای قهرمانپور! پیش بینی شما از مذاکرات چیست و چقدر از دیدگاه شما این احتمال وجود دارد که این مذاکرات به بن بست برسد؟
با توجه به موضع گیری هایی که طرف های اروپایی انجام دادند این گونه به نظر می رسد که در این دور از مذاکرات، احتمال توافق از دور پیشین بیشتر است.
موضعی که جوزف بورل اتخاذ کرد این بود که آن چیزی که ایران به دنبال آن است خواسته ای نیست که نتوان آن را برآورده کرد. بنابراین این موضع بورل نشان دهنده این موضوع است که در مجموع موضع اروپایی ها مثبت است البته این اظهارنظری است که امروز اروپایی ها پس از چند روز سکوت خبری مطرح کردند.
در نتیجه پیشنهادی که ایران مطرح کرده تقریبا پیشنهادی بوده که مورد رضایت طرف اروپایی و آمریکایی بوده است اما به هر حال یک سری چانه زنی های متعارف وجود دارد.
آمریکا به دنبال به دست آوردن امتیازات بیشتر است
برخی مقامات آمریکایی گفته اند ممکن است توافق، قریب الوقوع نباشد اما در مجموع به نظر می رسد که موضع ایران نسبت به اسفند ۹۹ تا حدودی ملایم تر شده است و از سوی دیگر به نظر می رسد که آمریکا به دنبال به دست آوردن امتیاز بیشتری است تا توافق انجام شود.
بنابراین رسیدن به توافق قطعی نیست به هر حال باید منتظر باشیم چون به عنوان مثال در دور قبلی مذاکرات این گونه به نظر می رسید که توافق، نهایی شده است اما در لحظات آخر توافق انجام نشد. بنابراین احتمال توافق نسبت به سال ۹۹ بیشتر است اما هنوز قطعی نیست.
- پنهان کاری در ارائه اطلاعات را تا چه حد توجیه پذیر می دانید و تا چه حد به آن انتقاد دارید؟
در دموکراسی بحثی مطرح می کنند مبنی بر عمومی کردن مسایل مرتبط با کشور. در اینجا بحثی مطرح می شود مبنی بر اینکه موضوعاتی که مربوط به امنیت باشد و افشای آنها امنیت کشور را تهدید کند دولت ها حق پنهان کاری آن را دارند.
اما مطلبی که نور نیوز خبرگزاری نزدیک به شورای عالی امنیت ملی نوشته است اگر مواضع رسمی این شورا باشد موضع جدیدی است که بنده تاکنون نشنیده بودم یعنی آنچه در مذاکرات می گذرد برای مردم اهمیتی ندارد بلکه نتیجه مذاکرات مهم است.
اینکه مردم به مذاکرات علاقه ندارند موضع جدیدی است!
در واقع این موضوع رویکرد جدیدی به سیاست و دموکراسی است به بیان دیگر بیشتر از اینکه مردم به فرآیندهای دموکراسی علاقه مند باشند به نتایج دموکراسی علاقه دارند بنابراین این موضع جدیدی است که تاکنون با آن روبرو نشده بودیم. اینکه این موضوع از کجا نشأت گرفته و آیا در این باره نظرسنجی صورت گرفته یا خیر، اطلاعی ندارم.
اینکه گفته می شود مردم به آنچه در مذاکرات می گذرد علاقه ای ندارند بلکه به دنبال نتیجه گرفتن دولت هستند البته این موضوع قابل بحث است چراکه اگر وسیله مهم، نتیجه بود آن زمان دلیلی نداشت که ایران بر مواضع خود پافشاری کند و می توانست زودتر از این نتیجه به دست آورد.
بنابراین فرایند به خودی خود برای مردم و افکار عمومی اهمیت دارد همچنین آگاهی از این فرایندها به نخبگان، رسانه ها، جامعه مدنی و جامعه دانشگاهی کمک می کند که به این تیم مذاکرات کمک کنند، بحث و گفت و گو در جامعه شکل بگیرد و به نوعی جامعه آماده شود.
درباره توافق باید در داخل ایران اجماعی ایجاد شود
وقتی گفته می شود مردم فقط به نتیجه علاقه مند هستند بدین معناست که ناگهان مردم مطلع می شوند که توافق انجام شده است در نتیجه بستر مناسبی فراهم نمی شود که درباره این توافق اجماع صورت گیرد به عبارت دیگر وقتی ما نتیجه گرا هستیم. این فرایند اجماع به تاخیر می افتد در حالی که هر دولتی از جمله دولت جمهوری اسلامی ایران نیاز به ایجاد اجماعی است تا بتواند از توافق دفاع کند.
تیم مذاکره باید به مردم درباره جزییات مذاکرات توضیح دهد
چرا شش ماه پیش توافق نشد؟
- با این توضیحات توصیه شما به تیم مذاکره کننده چیست؟
دوستانی که می خواهند توافق کنند فردای توافق باید توضیح دهند که چه اتفاقی رخ داد که به عنوان مثال امروز توافق کردیم اما شش ماه گذشته نتوانستیم توافق کنیم.
وقتی رسانه، اندیشکده و نخبگان دانشگاهی از فرایند مذاکره و آنچه در مذاکرات رخ داده مطلع نباشد چگونه می تواند قانع شود که بهترین زمان برای توافق همین زمان کنونی است.
هر جریان سیاسی تلاش دارد بگوید توافقش بهتر از گروه دیگر است
- آقای قهرمانپور! نظرتان درباره تحلیل روزنامه کیهان مبنی بر اینکه توافق نکردن بهتر از توافق بد است، چیست؟
بد یا خوب بودن ملاک نیست. بهر حال انجام توافق حالت خنثی ندارد. به بیان دیگر طبیعتا هر گروه و جریان سیاسی که توافق را انجام می دهد تمام تلاشش این است که این توافق بهتر از توافق قبلی بوده است.
در اینجا مسئله جامعه مدنی و نهادهای مستقل بسیار مهم هستند بدین گونه که بتوانند یک ارزیابی علمی و بی طرفانه درباره امتیازاتی که دو طرف به یکدیگر دادند، ارائه دهند اما در رابطه با احزاب هیچگاه نباید انتظار داشت که از مواضع خودشان کوتاه بیایند و به عنوان مثال جناح مقابل اعلام کند که این توافق بهتر از توافقی است که می خواستند انجام دهند یا اصولگرایان بگویند این توافق ضعیف تر از توافق قبلی است. بنابراین این گونه مسائل، طبیعت رقابت های سیاسی است.
باید منتظر متن نهایی مذاکرات باشیم
- برجامی که قرار است قطعی شود چقدر نزدیک به برجامی است که آقایان ظریف و عراقچی برای آن تلاش می کردند؟
به نظر می رسد که با یکدیگر چندان تفاوتی ندارند به بیان دیگر در اینجا باید براساس معیارهای مختلف قیاس صورت بگیرد. نخست، معیار زمان است که آیا زمانی که توافق انجام نشده یا زمانی که از دست رفته است، ضرر و زیان و یا منافع آن چه مواردی بوده است. مسئله دوم، مسئله حفظ فناوری هسته ای است که آیا در توافق جدید، قدرت فنی هسته ای ایران بیشتر حفظ شده است یا خیر؟
بنابراین معیارهای مختلفی برای مقایسه وجود دارد در واقع تا زمانی که متن نهایی از مذاکرات علنی نشود نمی توان گفت که چگونه باید این دو را با یکدیگر قیاس کرد.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
