عقب‌نشینی مأیوسانه اسرائیل/ فقط چند روز تا احیای برجام

اکو ایران : افراد درگیر در مذاکرات می گویند احیای توافق به چندین ماه برای آماده شدن کامل نیاز دارد و دولت بایدن باید تحریم های سنگین اعمال شده علیه ایران توسط ترامپ را لغو کند.

لارنس نورمن خبرنگار روزنامه آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال در  مطلبی با عنوان «آمریکا در آستانه بازگشت به توافق هسته ای ایران» نوشته است: مقامات می‌گویند که توافق می‌تواند تا چند روز آینده تکمیل شود، اما برخی اختلافات همچنان وجود دارد.

چندروز تا احیای برجام

به نوشته وال‌استریت‌ژورنال، یک توافق احتمالی، گام هایی را که ایران و ایالات متحده باید برای بازگشت به پایبندی به توافق ۲۰۱۵ بردارند را مشخص می کند، توافقی که محدودیت های سخت اما موقتی را بر برنامه هسته ای ایران در ازای تعلیق تحریم های بین المللی اعمال کرد.

در حالی که مفاد یک توافق بازسازی شده تقریباً مشابه پیمان ۲۰۱۵ خواهد بود، آنچه به اصطلاح زمان گریز ایران خوانده می‌شود می‌تواند به کمتر از ۶ ماه کاهش یابد. مقامات آمریکایی می‌گویند که این به دلیل تخصص و دانش فنی کسب شده توسط ایران که یک سال پس از خروج ایالات متحده از توافق، عبور از محدودیت‌های هسته‌تای را آغاز کرد، محقق شده است.

هر توافقی احتمالاً به امضای نهایی رهبران کشورهای درگیر مانند ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه، چین و ایران نیاز دارد. مقامات درگیر در این مذاکرات گفتند که توافق ممکن است ظرف چند روز آینده در وین نهایی شود.

مقامات آمریکایی و اروپایی اعلام کرده اند که به دلیل پیشرفت در کار هسته ای ایران، خواهان توافق تا پایان فوریه هستند. دیپلمات‌های غربی هشدار داده‌اند که اگر توافقی در دسترس نباشد، می‌توانند در روزهای آینده میز مذاکره را ترک کنند.

اولاف شولتز، صدراعظم آلمان روز شنبه در کنفرانس امنیتی مونیخ مدعی شد: ایران اکنون یک انتخاب دارد. این لحظه حقیقت است.

 

۲ اختلاف باقی‌مانده

این گزارش می‌افزاید: ایران، ایالات متحده و دیگر قدرت‌های جهانی در حال نزدیک شدن به توافقی برای احیای توافق هسته‌ای 2015 هستند، اگرچه مذاکره‌کنندگان هنوز بر سر خواسته‌های نهایی مهم از سوی تهران، از جمله تضمین و دامنه کاهش تحریم‌ها، درگیر هستند.

یکی از مهمترین مسائل حل نشده این است که چه تعداد از تحریم های آمریکا از جمله تحریم‌های دفتر رهبری عالی ایران و سپاه پاسداران ایران برداشته می‌شود.

ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران روز دوشنبه گفت: «آمریکا باید اراده خود را برای لغو تحریم های بزرگ ثابت کند».

سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران روز دوشنبه گفت: «موضوعات باقی مانده... سخت ترین، جدی ترین و کلیدی ترین مسائل هستند».

جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید روز جمعه گفت که مذاکرات پیشرفت قابل توجهی داشته است، "اما تا زمانی که درباره همه چیز به توافق نرسیده باشیم، درباره هیچ چیز توافق نکرده‌ایم."

اختلاف در واشنگتن

پرزیدنت بایدن بازگرداندن توافق را به عنوان یک هدف اصلی سیاست خارجی تعیین کرده است. کاخ سفید توافقی را که برنامه هسته‌ای ایران را محدود می‌کند، کلیدی برای ثبات خاورمیانه می‌داند که به ایالات متحده اجازه می‌دهد بر چین و روسیه تمرکز کند.

مقامات دولت بایدن گفته‌اند که امیدوارند توافق بازسازی شده بتواند بستری برای گفتگوهای بعدی درباره برنامه موشکی سیاست منطقه‌ای ایران در خاورمیانه فراهم کند. ایران می‌گوید فعالیت هسته‌ای‌اش برای اهداف کاملاً صلح‌آمیز است و بارها گفته است که علاقه‌ای به مذاکرات بیشتر درباره موضوعات دیگر ندارد.

ایران در دو سال گذشته تخصص هسته‌ای را به دست آورده است، از جمله با استقرار سانتریفیوژهای پیشرفته‌ای که می‌توانند سوخت هسته‌ای را سریع‌تر تولید کنند، و زمان گریز را کاهش می‌دهند. این زمان گریز ادعایی ممکن است پس از سال 2026، زمانی که برخی از محدودیت‌های توافق هسته‌ای منقضی می‌شوند، کاهش یابد. محدودیت‌های سختگیرانه در مورد اندازه ذخایر سوخت هسته‌ای تا سال 2031 باقی می‌ماند و نظارت گسترده بر کار هسته‌ای ایران بسیار فراتر از آن زمان ادامه خواهد یافت.

یک سال پس از زمان خروج ایالات متحده از توافق، ایران به طور گسترده فعالیت های هسته ای خود از جمله تولید اورانیوم بسیار غنی شده را گسترش داده است.

نگرانی ها در مورد مذاکرات در هفته های اخیر در واشنگتن افزایش یافته است، از جمله در میان برخی از دموکرات‌های محافظه‌کار، از جمله رابرت منندز، رئیس کمیته روابط خارچی سنا.

پیمان اولیه به عنوان یک معاهده برای تصویب کنگره مطرح نشد. با این حال، جمهوری خواهان برای بازنگری عمیق کنگره از هر توافقی که برجام را احیا می کند، فشار می آورند. این امر می‌تواند منجر به رأی‌گیری در سنا شود، اما برای لغو وتوی رئیس‌جمهور در مورد قطعنامه مخالف، نیاز به رأی دو سوم اکثریت سنا است.

 

احیای کامل توافق چندماه زمان می‌برد

افراد درگیر در مذاکرات می گویند احیای توافق به چندین ماه برای آماده شدن کامل نیاز دارد و دولت بایدن باید تحریم های سنگین اعمال شده علیه ایران توسط ترامپ را لغو کند.

ایران همچنین باید چندین تن اورانیوم غنی شده را کاهش دهد یا آن را به خارج بفرستد و صدها سانتریفیوژ پیشرفته را از سایت های هسته ای خود حذف و [احتمالاً] تحت نظارت آژانس مهر و موم کند. آژانس اتمی سازمان ملل باید فیلم‌ها و سایر مواد فعالیت‌های نظارتی هسته‌ای خود را که تهران در 12 ماه گذشته به آن دسترسی نداشته است، تجزیه و تحلیل کند.

این گزارش مدعی است، به گفته افراد نزدیک به مذاکرات، تحریم‌های نفتی ایالات متحده تنها زمانی به طور کامل برداشته می‌شوند که ایران گام‌های لازم برای کاهش فعالیت‌های هسته‌ای خود را بردارد. این بدان معناست که  چند ماه باید منتظر ماند تا صادرات نفت ایران به طور کامل دوباره وارد بازارهای بین‌المللی شود و شرکت‌های غربی بتوانند درباره معاملات آتی با تهران گفتگو کنند.

 

مبادله زندانیان و آزادسازی دارایی‌ها

ایران حداقل 30 میلیارد دلار درآمد نفتی دارد که به دلیل تحریم ها در خارج از کشور محبوس شده است و دریافت برخی از منابع مالی محبوس شده می تواند باعث مبادله زندانیان غربی و ایرانی شود.

وزیر امور خارجه ایران، حسین امیرعبداللهیان روز شنبه در میزگردی در کنفرانس امنیتی مونیخ گفت که ایران آماده مبادله زندانیان با ایالات متحده است و افزود که «ما معتقدیم مبادله زندانیان یک موضوع بشردوستانه است... بی ارتباط با توافق هسته‌ای... ما می توانیم فورا این کار را انجام دهیم.

بحث تبادل احتمالی زندانیان در حالی در رزوهای اخیر برجسته شده است که گفته می‌شود شش شهروند آمریکایی و انگلیسی، در زندان‌های ایران نگهداری می‌شوند و از آن سو ایران خواستار آزادی بیش از 12 ایرانی زندانی در ایالات متحده، از جمله هفت ایرانی-آمریکایی دوتابعیتی، دو ایرانی با اقامت دائم ایالات متحده و چهار شهروند ایرانی بدون وضعیت قانونی شده است که اکثر آنها با ادعای نقض تحریم های آمریکا علیه ایران زندانی شده اند.

پیچ سخت مذاکرات

پیچ سخت مذاکرات به فهرست تحریم‌های کلیدی که ایران می‌خواهد حذف شود، ختم می‌شود. این شامل حذف سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های [ادعایی] تروریستی خارجی آمریکا و میزان وسیعی از کاهش تحریم‌ها علیه مقامات ارشد ایران می‌شود.

مقامات آمریکایی در گذشته گفته اند که صدها نفر از افراد و نهادهای ایرانی به دلالیل ادعایی غیرهسته‌ای تحت تحریم‌اند، همچنان تحریم خواهند ماند. ایران خواستار لغو تمامی تحریم های اعمال شده توسط دولت ترامپ شده است.

ایران همچنین خواستار تضمین های قوی تر در توافق است که ایالات متحده دوباره از توافق خارج نشود. آقای بایدن گفته است که در صورت پایبندی ایران به توافق، ایالات متحده در توافق باقی خواهد ماند و این متن تضمین هایی را برای کمک به ایران برای بهره مندی از منافع اقتصادی توافق ارائه می دهد. اما ایالات متحده می گوید هیچ تضمین قانونی در مورد اقدامات دولت های آینده آمریکا امکان‌پذیر نیست.

به ادعای این گزارش ایران همچنین بر آژانس اتمی، نهاد ناظر سازمان ملل خواسته است تا تحقیقات [ادعایی] را که در سال 2018 آغاز کرده بود، متوقف کند یا به زودی مختومه کند. 

وزیر دفاع اسرائیل، بنی گانتز، روز یکشنبه از ایالات متحده و شرکای آن خواست تا اطمینان حاصل کنند که تحقیقات ادامه دارد. او همچنین از آنها خواست مطمئن شوند که در صورت بازگرداندن توافق، بازرسان آژانس اتمی دامنه وسیعی برای پیگیری هرگونه فعالیت هسته‌ای در ایران دارند.

دولت اسرائیل به دنبال اجتناب از درگیری علنی با دولت بایدن بر سر تلاش های آن برای احیای توافق هسته ای است، اما مقامات ارشد اسرائیل همچنان از این توافق انتقاد می کنند.

سانتریفیوژها در ایران می‌ماند

گزارش‌های رسانه‌ای حاکی از موافقت آمریکا و سایر طرف‌های توافق هسته ای ۲۰۱۵ با حفظ سانتریفیوژهای پیشرفته ایران در کشور تحت مهر و مهوم و نظارت آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای است.

اولین نشانه‌های این امر، با تشدید لفاظی‌های تهدیدآمیز و ناامیدانه نخست‌وزیر و مقامات اسرائیل درباره قریب‌الوقوع بودن توافق میان تهران و قدرت‌های جهانی بر سر احیای برجام و به ویژه سازش طرف‌های غربی بر سر حفظ سانتریفیوژهای پیشرفته ایران در خاک کشور، بروز کرد.

نفتالی بنت، نخست وزیر اسرائیل روز یکشنبه گفت که ایالات متحده و کشورهای اروپایی امضا کننده توافق هسته ای 2015 توافق کرده اند که به ایران اجازه دهند سانتریفیوژهای پیشرفته خود را به جای نابود کردن آنها در انبارهای خود در داخل ایران نگه دارد.

 

عقب‌نشینی مأیوسانه اسرائیل

بر اساس گزارش اکسیوس وی ادعا کرد در جریان مذاکرات هسته ای در وین ایران همچنین خواستار حذف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از لیست ادعایی سازمان های تروریستی خارجی آمریکا به عنوان شرط توافق هسته ای است.

باراک راوید خبرنگار آکسیوس نوشته است: نبت از یک سخنرانی برای نمایندگان سازمان های یهودی ایالات متحده در اورشلیم استفاده کرد تا شکاف های باقی مانده بین ایالات متحده و ایران را با نزدیک شدن به خط پایان برجسته کند.

بنت در عین حال تصریح کرد که احساس می‌کند دولت بایدن بحران کنونی با ایران را به ارث برده است، و تاکید کرد که نمی‌خواهد «بازی سرزنش» را انجام دهد یا با ایالات متحده مقابله کند.

بنت گفت: «علیرغم اختلافاتی که در مورد این توافق داریم، روابط ما با دوستمان پرزیدنت بایدن و دولت او نزدیک و قوی باقی خواهد ماند».

 

سخت‌ترین مسائل هنوز باقی‌ مانده است

خبرگزاری بلومبرگ نیز گزارش داد که ایران می گوید مذاکرات هسته ای پیشرفت کرده است اما سخت ترین مسائل باقی مانده است

به نوشته بلومبرگ، ایران گفت که مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهانی پیشرفت قابل‌توجهی داشته است، با این حال مذاکره‌کنندگان هنوز باید «دو یا سه» مورد از مشکل‌ترین موضوعات مورد اختلاف را حل و فصل کنند.

 سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه روز دوشنبه در نشست خبری با تاکید بر اینکه هنوز "راه درازی" باقی مانده است، گفت: دامنه و تعداد موضوعات باقی مانده به طور قابل توجهی کاهش یافته است، اما موضوعات باقی مانده کلیدی‌ترین و سخت‌ترین آنها هستند.

خطیب زاده گفت، ایران همچنین به دنبال لغو آنچه «اسنپ‌بک» یا بازگشت سریع تحریم‌های سازمان ملل در صورت نقض احتمالی توافق خوانده می‌شود، است.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه روز شنبه گفت که نمایندگان ایران در وین همچنان خواستار تضمین حقوقی، سیاسی و اقتصادی هستند که آمریکا دوباره توافق را زیر پا نگذارد.4

به نوشته بلومبرگ، این خط قرمز یک نقطه اختلاف کلیدی در مذاکرات بوده است. دولت جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده می گوید چنین تضمینی چیزی است که واشنگتن نمی تواند ارائه دهد. 

 

قدرت‌نمایی مجلس محافظه‌کار ایران در سیاست‌خارجی

در تحولی دیگر مجلس ایران شرایطی را برای بازگشت به توافق هسته ای تعیین کرد.

خبرگزاری رویترز به نقل از خبرگزاری رسمی ایران، ایرنا، نوشت: اکثریت نمایندگان مجلس ایران روز یکشنبه بیانیه ای را صادر کردند که در صورت پیوستن مجدد تهران به توافق هسته ای سال 2015 با قدرت های جهانی، شرایطی باید رعایت شود.

250 نماینده پارلمان اظهار داشتند که طرف‌های آمریکایی و اروپایی باید تضمین کنند که از توافق احیا شده خارج نشوند و «مکانیسم اسنپ‌بک» توسط آنها اعمال نخواهد شد. آن‌ها همچنین خواستار لغو تمامی تحریم‌های آمریکا در یک فرآیند قابل راستی‌آزمایی شدند.

مازیار معتمدی، خبرنگار الجزیره در تهران نیز گزارش داد: نمایش قدرت قانونگذاران در حالی صورت می گیرد که ممکن است ایران ظرف چند روز آینده در وین با قدرت های جهانی به توافق برسد.

نمایندگان در بیانیه ای که روز یکشنبه قرائت شد و 250 قانونگذار در مجلس 290 نفره محافظه کاران آن را تأیید کردند، اعلام کردند که دولت "بی رحم و تروریست" آمریکا - و پیروان "ضعیف و حقیر" آن نشان داده اند که در چند سال گذشته به هیچ توافقی پایبند نیستند، بنابراین ایران باید از این تجربه درس بگیرد. و خطوط قرمز واضح را تعیین کنید.

قانونگذاران شرطی را به‌عنوان دریافت ضمانت‌هایی از سوی ایالات متحده و E3 تعریف کردند که دوباره توافق هسته‌ای را رها نخواهند کرد. آنها با اشاره به بند تعریف شده در توافق هسته ای  تحت عنوان اسنپ‌بک که به طور خودکار تحریم های سازمان ملل را علیه ایران در صورت نقض ادعایی توافق بازمی‌گرداند، اعلام کردند: «رژیم ایالات متحده و سایر کشورهای طرف برجام باید متعهد شوند که از مکانیسم ماشه استفاده نخواهند کرد».

نمایندگان مجلس همچنین تاکید کردند که همه تحریم‌های اعمال شده تحت «بهانه‌های واهی» باید همگی لغو شوند.