پیشنهاد یک کارشناس اقتصادی برای جبران کسری عظیم بودجه
یک کارشناس اقتصادی اعتقاد دارد: برجام مشکل کسری بودجه را حل نمی‌کند و حتی به فرض رفع تحریم‌ها و حل مشکل فروش نفت، با فروش دارایی ارزی دولت روبه‌رو می‌شویم که بدترین نوع تامین کسری بودجه است.
محمد صادق‌الحسینی در کلاب‌هاوس خبرآنلاین با موضوع «اولین بودجه رییسی بر بستر واقعیت یا رویا»، در پاسخ به این پرسش که بودجه ۱۴۰۱ بر بستر رویا تدوین شده یا واقعیت، اظهار داشت: بودجه سند دخل و خرج دولت است. درآمدهای دولت به‌طور طبیعی از طریق مالیات و عوارض تامین می‌شود و هزینه‌ها نیز مربوط به حقوق و دستمزد و توسعه کشور است که ما به آن هزینه‌های عمرانی می‌گوییم.
وی افزود: اختلاف دو بخش درآمد و هزینه، یعنی چیزی که دولت به صورت ریالی از مردم تحت عنوان مالیات و عوارض می‌گیرد، در مقابل هزینه‌های دولت در بخش جاری که حقوق و دستمزد، یارانه نقدی، کمک به صندوق‌های بازنشستگی و... می‌شود، کسری بودجه است.
این کارشناس اقتصادی با تاکید بر این‌که دولت باید راه تامین کسری بودجه را در لایحه بودجه ذکر کند، عنوان کرد: عملا از سال ۴۷ راه تامین کسری بودجه نفت بوده است. فروش نفت، درآمد دولت نیست؛ واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای مردم است.
صادق‌الحسینی متذکر شد: در شرایطی که پدر خانواده پول ندارد و درآمدها کمتر از هزینه‌ها است، مجبور می‌شود زمین بفروشد تا هزینه‌ها را جبران کند. کسری بودجه با واگذاری یک‌سری دارایی‌ها اعم از نفت، ساختمان و شرکت‌های دولتی، تراز می‌شود.
وی با بیان این‌که دولت‌ها در دنیا این‌قدر دارایی ندارند، اما دولت ایران یکی از ثروتمندترین دولت‌های جهان است، گفت: ایران بعد از نروژ، ثروتمندترین دولت جهان است. هم بدهی ندارد و هم این‌که کلی زمین، ساختمان و مرتع دارد و در عین حال، از ذخایر انرژی فراوانی برخوردار است. این در حالی است که دولت‌های دیگر این دارایی‌ها را ندارند؛ نه نفت دارند و نه زمین.
این کارشناس اقتصادی یادآور شد: دولت‌های دیگر قرض می‌گیرند؛ مانند پدرخانواده‌ای که دارایی ندارد و قرض می‌کند. قرض کردن دو نوع است. یکی، قرض از افراد داخل کشور است که به ریال است یا قرض از دولت‌های خارجی یا صندوق‌های بین‌المللی پول است که بدهی ارزی می‌شود.
صادق‌الحسینی با بیان این‌که شیوه تامین کسری بودجه دولت از سال ۹۸ تاکنون از مسیر فروش اوراق بدهی و سهام شرکت‌های دولتی بوده است، گفت: اوراق بدهی، قرض کردن از مردم داخل کشور است. فروش شرکت‌های دولتی هم فروش دارایی‌های دولت است.
پیش‌بینی ۵۳۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه
وی افزود: بودجه دولت در سال ۱۴۰۰، ۱۲۰۰ هزار میلیارد تومان است. پیش‌بینی ما این بود که با توجه به عدم تحقق فروش نفت و برخی درآمدها، دولت ۵۳۰ هزار میلیارد تومان در سال‌جاری کسری بودجه واقعی خواهد داشت.
این کارشناس اقتصادی عنوان کرد: ظاهرا سقف بودجه ۱۲۰۰ هزار میلیارد تومان پر نمی شود و دولت ۹۰۰ تا نهایت ۱۰۰۰ هزار میلیارد تومان بیشتر هزینه‌نمی کند. تصریح کرد: برای این کار یک تردستی اتفاق می‌افتد؛ به طوری که برخی بدهی‌های دولت در این اعداد پنهان می‌شود.
صادق‌الحسینی توضیح داد: در واقع دولت بدهی را ایجاد می‌کند، ولی آن را به سال آینده موکول می‌کند. اما نکته این‌جاست که حقه و تردستی در اقتصاد، فقط یک‌سال جواب می‌دهد. فرض بگیرید بودجه نهادهای فرهنگی صفر شود. این‌ها عددی نیستند. شاید کمتر از یک درصد بودجه هستند که سرجمع ۱۰ هزار میلیارد تومان نمی‌شود که بخواهیم روی آن چانه بزنیم و اثری روی کار ما ندارد.
وی تاکید کرد: راه حل این است که ۵۰۰ هزار میلیارد تومان باید تامین کنیم. راه‌حل از جنس یک یا ۱۰ هزار میلیارد تومان نیست. راه‌حل ۵۰۰ هزار میلیارد تومانی است. دولت چاره‌ای به جز تامین مالی ندارد.
این کارشناس اقتصادی با تاکید بر این‌که مشکل کسری بودجه جدی است، گفت: فروش نفت هم جواب کسری بودجه را نمی‌دهد، چراکه تحریم هستیم، بنابراین باید مسیر دیگری را برویم، یعنی دارایی‌های دیگر دولت را بفروشیم که یا زمین است یا شرکت‌ها.
صادق‌الحسینی ادامه داد: امکان فروش شرکت‌ها به صورت گسترده وجود ندارد، چون بورس و بازار سهام کشش ندارد. امکان فروش اوراق قرضه نیز فقط تا ۲۰۰ هزار میلیارد تومان وجود دارد، بنابراین دولت باید به سمت فروش زمین برود و در حد ۵۰۰ هزار میلیارد تومان زمین بفروشد.
وی یادآور شد: مشکل کسری بودجه با فروش نفت هم حل نمی‌شود. دارایی زیرزمین را می‌فروشید و حواستان نیست فروش نفت عوارض بسیار بد بر اقتصاد دارد. نفت را می‌فروشید. دلار را به بانک مرکزی می‌دهید، ریال می‌گیرید و پایه پولی را افزایش می‌دهید که باعث تورم می‌شود. سپس بانک مرکزی مجبور می‌شود برای کاستن از پایه پولی، ارز را وارد بازار کند و این باعث سرکوب قیمت دلار خواهد شد و در نتیجه بیماری هلندی اتفاق می‌افتد. یعنی دلار ارزان وارد بازار و صنایع ورشکسته می‌شود.
این کارشناس اقتصادی با بیان این‌که برجام مشکل کسری بودجه را حل نمی‌کند، گفت: به فرض رفع تحریم‌ها و حل مشکل فروش نفت، ما با فروش دارایی ارزی دولت روبه‌رو می‌شویم که بدترین نوع تامین کسری بودجه است.
دو اصلاح ساختاری برای جلوگیری از کسری بودجه
وی با اشاره به دو اصلاح ساختاری برای جلوگیری ازکسری بودجه، عنوان کرد: اصلاح اول، ساختار مالیات در ایران است. در حال حاضر ۶۰ درصد اقتصاد ایران مالیات نمی‌دهند و ما با دریافت مالیات بر مجموع درآمد افراد، باید مالیات واقعی بگیریم. سهم مالیات بر تولید ناخالص ملی ما ۷ درصد است، در حالی که این عدد در دنیا ۱۵ درصد است.
صادق‌الحسینی تصریح کرد: اگر امسال ۴۰۰ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی محقق شود، یعنی ما می‌توانستیم ۸۰۰ هزار میلیارد تومان مالیات بگیریم. وقتی منافع ذی‌نفعان گسترده در دولت و نظام مالیاتی وجود دارد که اجازه اصلاح نمی‌دهند، ما دچار این مشکلات می‌شویم.
وی دومین رویکرد را اصلاح یارانه‌های پنهان دانست که بیش از ۲۵۰۰ هزار میلیارد تومان است و گفت: این عدد بسیار بزرگ است. از این عدد، ۲۰۰۰ هزار میلیارد تومان را باید به مردم به صورت مستقیم یارانه انرژی بدهیم و ۵۰۰ هزار میلیارد تومان را به بودجه وارد کنیم.
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: با جبران کسری بودجه دولت چه با نفت و چه با افزایش پایه پولی، در نهایت اقتصاد دچار فروپاشی می‌شود که مسیر ونزوئلاست. مسیر دوم، مسیر کشورهای پیشرفته دنیاست که تورم ۸۰ درصدی را به زیر ۱۰ درصد رسانده‌اند. آنها حجم عظیم یارانه‌های پنهان را حذف کرده‌اند. دولت یارانه پنهان روی انرژی نمی‌دهد و بعد هم جلوی فرار مالیاتی را گرفته‌اند.
صادق‌الحسینی متذکر شد: در حال حاضر چنین امکانی برای ما وجود دارد، ولی ۱۰ سال دیگر امکان این اصلاحات نیست. هر چه زودتر این اصلاحات را داشته باشیم، فشار بسیار کمتری به فقیرترین دهک‌های جامعه وارد می‌شود. می‌توان از دهک‌های پایین حمایت کرد و در افق یک تا دو ساله هم تورم تک‌رقمی شود.
وی خاطرنشان کرد: من در دولت آقای رییسی چنین رویکردی که بخواهد یارانه‌های پنهان را اصلاح کند، نمی‌بینم و رییس سازمان مالیاتی هم کسی نیست که بتواند این اصلاحات را انجام دهد.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
