میزان مطالعه نمایندگان مجلس چقدر است؟
هفته گذشته از ۲۴ آبان تا دوم آذر ماه هفته کتاب و کتابخوانی بود. همواره از سوی چهره‌های مختلف فرهنگی، علمی و سیاسی و همچنین از رسانه‌ها و سازمان‌ها و نهاد‌ها مختلف بر لزوم مطالعه کتاب شنیده و خوانده‌ایم. اگر چه در دورانی که به دلیل فشار‌های سخت اقتصادی، منجر به حذف برخی از اقلام غذایی و ضروری یک خانواده از سبد غذایی شده و دغدغه‌های مردم هم به تبع آن تغییر کرده است، تشویق مردم به خرید و خواندن کتاب شاید دشوار باشد از آن طرف هم ناشران کتاب به دلیل همان مشکلات اقتصادی و گرانی کاغذ و مسائلی از این قبیل به ورطه ورشکستگی کشیده شده‌اند. با این حال موضوع دیگری که اهمیت دارد این است که سیاستمداران و قانونگذاران کشور چه میزان اهل مطالعه کتاب هستند. برای پاسخ به این پرسش به سراغ برخی از نمایندگان مجلس رفتیم و از آن‌ها پرسیدیم که به عنوان فردی در یک نهاد که برای مردم یک کشور تصمیم‌گیری می‌کنند، با وجود تمام مشغله‌های خود، چه قدر اهل مطالعه هستند. در پایان همچنین با احسان محمدی روزنامه‌نگار و نویسنده به گفتگو نشسته‌ایم و از او درباره اهمیت و لزوم مطالعه‌ی کتاب توسط قانونگذارن، پرسیده‌ایم.
کتاب‌های مرتبط با طرح‌ها و لوایح را می‌خوانم
صدیف بدری نماینده اردبیل در مجلس درباره اینکه چه کتاب‌هایی می‌خواند، عنوان کرد: «اهل خواندن کتاب‌های تخصصی هستم. طرح‌ها و لوایحی که در مجلس مطرح می‌شود، موضوعات مرتبط با آن‌ها را مطالعه می‌کنم.»
او درمورد عنوان آخرین کتابی که مطالعه کرده و نویسنده‌اش، می‌گوید: «آخرین کتابی که خواندم آمایش مدیریت شهری بود که نویسنده‌اش آقای محرم یوسفی از اساتید اردبیل بودند.»
بدری در پاسخ به این پرسش که آیا قیمت کتاب را به خاطر دارد، بیان می‌کند: «قیمتش یادم نیست.»
در فضای مجازی صحبت‌های فرهنگی و علمی را دنبال می‌کنم
رحمت‌الله فیروزی پور‌بادی نماینده نطنز هم در پاسخ به اینکه چه میزان کتاب می‌خواند، گفت: «در حد فرصت‌هایی که پیدا کنم اگر مطالب جدیدی باشد، کتاب می‌خوانم. الان هم در فضای مجازی صحبت‌های فرهنگی و علمی می‌شود که فرصت کنم این مسائل را حتما دنبال می‌کنم.»
او اظهار کرد که آخرین کتابی که خوانده است، تفسیر نهج‌البلاغه از علامه محمد‌تقی جعفری بوده و در مورد قیمت این کتاب هم گفت: «قیمت کتاب را به خاطر ندارم، اما می‌دانم که کتاب‌ها به دلیل گرانی کاغذ، افزایش قیمت داشته‌اند.»
به طور متوسط روزی یک ساعت کتاب مطالعه می‌کنم
علی‌اصغر عنابستانی نماینده سبزوار در مجلس هم درمورد اینکه چه مقدار زمان برای مطالعه کتاب اختصاص می‌دهد، بیان کرد: «بر‌حسب اینکه باید در مورد مسائل مختلف کشور نظر دهیم، طبیعتا مطالعه باید داشته باشیم. بنده، هم گزارش‌هایی که مرکز پژوهش‌های مجلس و گزارش‌های نظارتی که دیوان محاسبات در قالب مجلد ارائه می‌دهد و هم کتاب‌های مرتبط با حوزه‌های متخلف را می‌خوانم. به طور متوسط اگر در طول هفته بخواهیم تقسیم کنیم، روزی یک ساعت مطالعه کتاب را در برنامه خود دارم.»
عنابستانی درباره نام آخرین کتابی که خوانده و نویسنده‌اش، گفت: «کتابی که مشغول مطالعه آن هستم، سرگذشت و زندگی امام موسی صدر است که جنبش امل گردآوری کرده است. شب گذشته هم یک پژوهشی خواندم که عنوانش ارزیابی تاثیر محاسبات ذهنی بود که گروه پژوهشی موسسه کودکان هوشمند منتشر کرده است.»
فرصت مطالعه کتاب ندارم، گزارش می‌خوانم
ابوالفضل ابوترابی نماینده نجف‌آباد هم از آن دست نمایندگانی بود که مطالعاتش بیشتر محدود به حوزه‌ی طرح‌ها و لوایحی بود که در مجلس مطرح می‌شود.
او در این خصوص تصریح کرد: «ما نمایندگان عمده مطالعات‌مان، در مورد مسائل مرتبط با شغل‌مان است. به عنوان مثال طرح و لوایحی که در مجلس مورد بحث قرار می‌گیرد، گزارش‌های متعددی از دستگاه‌های مختلف از جمله مرکز پژوهش‌های مجلس، به ما می‌دهند که اگر این‌ها را مطالعه کتاب در نظر بگیرید، بله پژوهش‌هایی را هم مطالعه می‌کنیم، اما اگر کتاب کاغذی و چاپ شده مدنظرتان باشد، من چندان نمی‌توانم. با این حال گزارش‌های متعدد مربوط به گروه‌های مختلف همچون مسائل مرتبط با حوزه انتخابیه، استان یا کشور و گزارش‌هایی که مربوط به طرح، لوایح و کار‌های تطبیقی کشور‌های دنیا را مطالعه می‌کنم.»
ابوترابی در مورد آخرین کتابی که خوانده است، اظهار کرد: «اخیرا بحث‌هایی که مرتبط با اقامت در آلمان و کار‌های تطبیقی مهاجرت بود خواندم که اگر اشتباه نکنم خانم سعیدی این گزارش را نوشته بود و یک کار تطبیقی بود. چندان فرصت نمی‌کنم که کتاب بخوانم و بیشتر گزارش‌ها را مطاله می‌کنم. روز گذشته هم گزارش ۵۷ صفحه‌ای مرکز پژوهش‌ها پیرامون مسائل کمبود پزشکان و پیراپزشکان که کشور در آینده با این بحران مواجه می‌شود را خواندم. مرکز پژوهش‌ها و اندیشکده‌ها ماحصل چندین کتاب را درمورد یک موضوع جمع‌آوری می‌کنند و در اختیار ما قرار می‌دهند.»
کتاب، نفطه عطف زندگی من بود
معین‌الدین سعیدی نماینده چابهار در مجلس درباره نقشی که کتاب در زندگی خود داشته است، بیان کرد: «نقطه عطف زندگی من زمانی شد که اول راهنمایی بودم و در چابهار، نزدیک خانه‌ی ما یک کتابخانه تاسیس شد که اولین کتابخانه‌ی تمام این منطقه بود و من قسم خوردم که تمام کتاب‌های این کتابخانه را بخوانم و این کار را هم کردم. من به معجزه کتاب اعتقاد دارم و از نزدیک می‌دانم که کتاب چگونه می‌تواند مسیر زندگی انسان را متحول کند. در همین مدتی هم که کارم را به عنوان خادم مردم در مجلس شروع کردم، یکی از دغدغه‌هایم ایجاد خانه‌های فرهنگ بود که یک بخشی از آن شامل کتابخانه بود که به منطقه آزاد فشار آوردم که در این زمینه ورود کند و خدا را شکر تعدادی کتابخانه ایجاد شد و تعدادی هم در دست احداث است.»
سعیدی درمورد اینکه بیشتر چه کتاب‌هایی می‌خواند، گفت: «کتاب‌های متعدد در حوزه‌های متفاوتی می‌خوانم، اما بیشتر اهل خواندن رمان هستم. آخرین کتابی هم که خواندم، ژان کریستف اثر رومن رولان بود.»
او درباره اهمیت مطالعه کتاب از سوی نمایندگان مجلس، خاطر نشان کرد: «مشغله‌های نمایندگان مردم هم به عنوان کسانی که واضع قانون هستند و وظیفه نظارتی دارند و هم به عنوان کسانی که مرجع نظر مردم هستند، طبیعتا بسیار زیاد است، اما اگر این مشغله‌ها باعث شود که از کتاب فاصله گیرند، یک خسارت جبران‌ناپذیر بر فرهنگ عمومی کشور خواهد بود. چرا که نمایندگان افرادی هستند که به وضع و نظارت قانون می‌پردازند بنابراین در کنار تمام این مشغله‌ها که بسیار مهم هستند، حتما باید کتاب را در برنامه خود قرار داد. اگر به کشور‌های توسعه یافته دنیا توجه کنید، علیرغم پیشرفته بودن تکنولوژی و فناوری، اما مردم از هر فرصتی برای کتاب خواندن استفاده می‌کنند؛ در مترو یا در ساحل که مشغول استراحت هستند از کیف خود کتاب بیرون می‌آورند و مطالعه می‌کنند؛ بنابراین کتاب و کتابخوانی مقوله بسیار مهمی است و باید شان و اهمیتی برای آن قائل شد.»
از دوران ابتدایی تا کنون اهل کتابخوانی بوده‌ام
غلامحسین رضوانی نماینده تهران هم در مورد آخرین کتابی که خوانده است، گفت: «من از دوران ابتدایی تا امروز اهل کتابخوانی بوده‌ام. آخرین کتابی که مطالعه کرده‌ام، نامش خاطرات سید جلال بود که در مورد زندگی، شهادت و نقش‌آفرینی‌شان در جنگ بود. ایشان پدر آقای حاج بابایی نماینده مجلس بودند.»
او در پاسخ به این پرسش که چه زمانی این کتاب را مطالعه کرده و آیا قیمت و نویسنده‌اش را به یاد دارد، مطرح کرد: «در دو سه ماه اخیر مطالعه کردم. اسم نویسنده را یادم نیست، ولی یک خانمی بود که این کتاب را جمع‌آوری کرده بود. قیمتش را هم نمی‌دانم، هدیه بوده.»
رضوانی تاکید کرد: «متناسب با شغلم، کتاب‌هایی که می‌خوانم درباره وظایف نمایندگی است. یک سری کتاب هم در زمینه تاریخی مطاله کرده‌ام و به لطف خدا از نهج البلاغه هم بهره می‌برم.»
نام آخرین کتابی را که خواندم به یاد ندارم
قدرت الله حمزه نماینده اردل و فارسان در مورد میزان مطالعه و آخرین کتابی که خوانده است، اظهار کرد: «به هر جهت مطالعه کردن یک تفریح روحی و نیاز است. البته کار‌های سنگین نمایندگان اجازه مطالعه نمی‌دهد، ولی خیلی هم فاصله از مطالعه کتاب نداریم. برای طرح‌ها و لوایح حتما باید مطالعه داشته باشیم. بهترین شیوه‌ی مطالعه این است که از رهبری یاد بگیریم که تاکید کردند از کتاب و کتابخوانی دور نباشید و جزو برنامه زندگی‌تان باشد. انشاالله که خداوند توفیق دهد و بتوانیم هم فرهنگ‌سازی کنیم و هم خودمان استفاده کنیم. آخرین کتابی که مطالعه کردم نامش را به خاطر ندارم و تنها به یاد دارم که دیوان محاسبات این کتاب را چاپ کرده بود.»
پیدا کردن وقت مطالعه برای نمایندگان دشوار است
حسین جلالی نماینده رفسنجان و عضو هیئت رئیسه کمیسیون فرهنگی مجلس، در پاسخ به این پرسش که چه میزان اهل مطالعه کتاب است، خاطر نشان کرد: «ما در کمیسیون فرهنگی، اصلاح آیین‌نامه نشر کتاب را داشتیم که باید در خصوص وضعیت کتابداران و کتابخوان‌ها، بحث کاغذ یارانه‌ای و حمایت از ناشران که مباحث مهمی هستند، باید اقداماتی صورت گیرد. متاسفانه میانگین مطالعه کتاب در کشور ما بسیار پایین است. در شهر من یعنی رفسنجان، که تلاش‌هایی کردیم که این میزان را افزایش دهیم، به ۱۲ دقیقه رسیده است. باید تلاش کنیم که دسترسی به کتاب آسان شود حالا چه از طریق کتابخانه و سازمان مطالعه و چه از طریق ارزان بودن و حمایت از کتاب. همین چند روز پیش در رفسنجان مراسم کتاب سال استان را برگزار و از ناشران و مولفان حمایت کردیم. در مورد مطالعه کتاب هم اگر تخصصی منظورتان است، رشته بنده روانشناسی است و در این حوزه حتما باید مطالعه داشته باشم، اما در مطالعه کتاب بعضی مطالعه را در حوزه تخصصی قرار نمی‌دهند گاهی هم حوزه تفسیر، معارف، دعا و مناجات، چون روحانی هستم مطالعه می‌کنم، اما بازهم این جزو مطالعه محسوب نمی‌شود.»
جلالی درباره آخرین کتابی که خوانده است گفت: «در مطالعات عمومی به کتاب‌های آثار دفاع مقدس است که علاقه‌مند هستم و هم در این موضوع هم کتاب می‌خوانم و هم کتاب نوشته‌ام، ولی باید گفت که میزان مطالعه در کشور ما کم است. برای نمایندگان هم که پیدا کردن وقت مطالعه بسیار دشوار است. شخصا از ساعت شش صبح به دفترم میروم و ساعت ۱۱ شب که به خانه برمی‌گردم، مگر اینکه در بین مسیر فرصت خواندن کتاب پیدا کنم. از حوزه دفاع مقدس کتاب خاک‌های نرم کوشک، در حوزه معارف جلد اول تفسیر المیزان را خواندم و در حوزه عمومی هم درباره آب در حال مطالعه هستم، چون یکی از بحران‌های کشور است.»
یک نویسنده: اینکه نمایندگان نظرات یا بریده‌های منتخب مشاورانشان را می‌خوانند، جای خوشحالی دارد، اما اسمش کتابخوانی نیست
احسان محمدی روزنامه‌نگار و نویسنده که از جمله آثار او می‌توان به «جنگ بود» و «مارکز در تاکسی» اشاره کرد، درمورد ضرورت مطالعه کتاب توسط سیاستمداران و به خصوص نمایندگان، بیان کرد: «حدود هفت یا هشت سال پیش، یک ماجرایی شنیدم که به باروم تاسف‌بار بود و این بود که یک شب تعدادی از نمایندگان مجلس به یک نشست دعوت شده بودند و در یک پاکتی هم به آن‌ها هدیه داده شده بود. یکی از نمایندگان هم بدون اینکه پاکت را باز کند، به گمان اینکه داخلش کتاب است، آن را به راننده خود می‌دهد و فردای آن روز از دیگر همکارانش شنیده است که هدیه تبلت بوده و آن را از راننده خود پس می‌گیرد. این موضوع یک موضوع بی اهمیتی نیست؛ اینکه نماینده مجلس حتی بسته را باز نکرده که ببیند این کتاب چیست و چه محتوایی دارد و از آن طرف هم پس گرفتنش، خود جای بحث دارد. موضوعی که وجود دارد این است که در سال‌های گذشته بسیاری از نمایندگان مجلس در گفتگو‌های خود اظهار کرده‌اند که فرصت فیلم دیدن ندارم، سالهاست به سینما نرفته‌ام، فرصت کتاب خواندن ندارم و ... این گفته‌ها را از سوی نمایندگان زیاد شنیده‌ایم و به نظر من یک فاجعه است. آن هم در کشوری که بسیاری از مسائلش ریشه‌های اجتماعی و فرهنگی دارد و بعضی از نمایندگان مجلس درباره مسائل فرهنگی همچون حوزه کتاب و سینما تصمیم کلیدی می‌گیرند و نظر می‌دهند.»
او تاکید کرد: «مسئله در حقیقت کتاب خواندن نیست. کتاب خواندن درک و دیدی به مسائل اجتماعی می‌دهد مثلا شما درمورد زندگی سیاستمداران یا در مورد بحران افغانستان، کتاب می‌خوانید. وقتی چند کتاب درمورد این بحران مطالعه می‌کنید در واقع شما از یک دیدی چند زاویه در مورد یک موضوع پیدا می‌کنید، اما وقتی شما هیچی نمی‌خوانید یعنی عملا آن دریچه ورودی اطلاعات را به بولتن‌ها، گوشی‌ها و کانال‌هایتان محدود کرده‌اید. در حالیکه شما سیاستگذار هستید و تصمیم‌گیر و لازم است که ذهنتان آگاه باشد. فارغ از این مسئله، کتاب خواندن برای یک نماینده مجلس و هر انسانی که درگیر بحران و فشار است فرصتی برای نفس کشیدن می‌دهد. اینکه نماینده‌ای عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس است، ایرادی ندارد که رمان بخواند این به شما آرامش می‌دهد. بسیاری از سیاستمداران در دنیا همیشه کتاب را یکی از سرگرمی‌هایشان در اوقات فراغت می‌دانند آن هم نه اینکه لزوما در مورد خاورمیانه یا بحران بالکان بخوانند بلکه کتاب‌هایی در حوزه کودکان می‌خوانند برای آشنا شدن با فضای ذهنی جامعه. این دو منظر به باور من بسیار مهم است و نمایندگان مجلس به عنوان افرادی که برای سرنوشت میلیون‌ها انسان در داخل کشور و حتی به نوعی در خارج از کشور تصمیم می‌گیرند، لازم است که حتما مطالعه کنند، مطالعه کنند و باز هم مطالعه کنند.»
محمدی درمورد اینکه آیا خواندن گزارش‌ها یا کتاب‌هایی که نمایندگان در مورد طرح‌ها و لوایحی که در مجلس بحث می‌شود، جزو مطالعه کتاب محسوب می‌شود یا خیر، گفت: «این مطالعه هست، اما رئیس دفترشان هم می‌تواند در مورد طرح مورد نظر، بریده نشریات یا نظرات مخالفان و موافقان را بولتن کند. این امر ارزشمند است و می‌تواند مشمول خواندن، اخبار یا شاید دانش شود، ولی کتاب خواندن نیست. منظور ما یک فرصت فراغتی است که شما کتاب می‌خوانید حتی وقتی در اوقات فراغت خود هدفمند و مثلا در مورد افغانستان کتاب می‌خوانید، این یک فرصت فراغتی است که به شما یک دید می‌دهد و اینکه در حوزه کاری خود کتاب بخوانید ارزشمند است، اما در حقیقت جزو کار شماست. این مواردی که نمایندگان مطرح کرده‌اند، خواندن نظرات یا بریده‌ای است که عموما مشاوران رسانه‌ای آن‌ها در اختیارشان می‌گذارند البته جای خوشحالی دارد، اما من اسمش را کتابخوانی نمی‌گذارم.»
محمدی در پایان تاکید کرد: «من در حوزه نشر و کتاب کار کرده‌ام، کتاب نوشته‌ام و جزو دغدغه‌هایم است. یکی از نقد‌هایی که میان اهالی قلم وجود دارد، فاصله بسیار زیاد نوع نگاه تصمیم‌گیران مجلس با مولفین است چرا که این دو حوزه حرف مشترکی پیدا نمی‌کنند. وقتی در مجلس کسی می‌خواهد در حوزه کتاب، سینما و موسیقی نظر دهد و بعد تبدیل به قانونش کند، لازم است با این حوزه‌ها آشنا باشد و این بسیار مهم است. موضوع دیگری که در کشور ما وجود دارد و گاهی بازخورد‌هایش را می‌بینیم مثلا در مورد نگهداری از حیوانات خانگی گرفته تا بحث جوانان و آزادی‌های اجتماعی، بخشی از آن برمی‌گردد به اینکه نمایندگانی که در موردش سخن می‌گویند و تصمیم می‌گیرند، آگاهی چند وجهی ندارند. معتقدم اگر نمایندگان مجلس در مورد طرح صیانت از فضای مجازی یا صیانت از عامه در برابر حیوانات، اگر مطالعه می‌کردند، ممکن بود طور دیگری به ماجرا نگاه کنند چرا که وقتی صحبت‌هایشان را به عنوان خروجی ذهنشان می‌خوانم، بیشتر به بیانیه‌های حزبی یا سیاسی شباهت دارد تا یک نگاه پژوهشی که انتظار داریم یک نماینده مجلس به آن استناد کند.»
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
