در جلسه سه ساعته ابراهیم رئیسی با اصلاح‌طلبان چه گذشت؟
عباس عبدی در نخستین سطور نخستین شماره از آن سلسله یادداشت به ابتکاری اشاره کرده که اگر چه آن طور که این روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی در همان یادداشت‌ها توضیح داده، در ادامه در قوه قضاییه و حتی ظاهرا با دقت و کیفیتی افزون به اجرا درآمده و بر این پایه مسئولان ارشد و مشخصا رییس قوه قضاییه خواستار ارایه نقد و نظر نخبگان فارغ از سمت و سوی جناحی و گرایش سیاسی آنان شده‌اند.
اما به هر روی واقعیت آن است که این ابتکار، نخست در دولت سیزدهم مطرح و از سوی ابراهیم رییسی پیشنهاد شده بود. هرچند عبدی در همان سطور نخست روایت خود از نشست دوم آبان ماه با رییس قوه قضاییه، از این گفته بود که پس از تماس از جانب دفتر ابراهیم رییسی و درخواست نقد و نظر و پیشنهاد، او بی‌درنگ به این تماس پاسخ مثبت داده و عمده انتقادها و نظرهایش را به‌صورت یادداشت در فضای عمومی و برخی موارد را نیز از طریق همان شماره واتس‌آپی که از جانب دفتر ریاست‌جمهوری به این منظور تدارک دیده شده، مطرح کرده، اما به‌رغم پیشگامی دولت سیزدهم در ارایه و اجرای این ابتکار و حتی با وجود آنکه در یک ماهه نخست توجهی ویژه به پیشنهادها و انتقادها می‌شده، در ادامه دولت و دفتر رییس‌جمهوری به نحوی دچار روزمرّگی شده و پیشنهادها و انتقادها برخلاف هفته‌های نخست، از جایی به بعد کمتر شنیده شده‌اند.
نشست رییسی و مدیران رسانه‌های اصلاح‌طلب
حالا، اما خبری در اختیار ما قرار گرفته که نشان از ثبات قدم دولت سیزدهم در حفظ ارتباط فراجناحی با نخبگان و مشخصا تعامل با اصحاب رسانه دارد. خبری که از برگزاری نشستی به دعوت ریاست‌جمهوری و با حضور بیش از ۱۰ نفر از مدیران رسانه‌ها و مطبوعات حاکی است و بنا بر پیگیری‌ها، این نشست پیش از شامگاه چهارشنبه هفته گذشته و در دفتر ریاست‌جمهوری و به ریاست ابراهیم رییسی برگزار شده و مهم‌تر اینکه مهمانان این جلسه همگی از مدیران روزنامه‌ها و رسانه‌هایی بودند که به جناح چپ و جریان اصلاحات نزدیک هستند.
نشستی که نزدیک به ۳ ساعت به طول انجامیده و ابتدا هر کدام از مدیران رسانه‌های حاضر دقایقی به بیان دیدگاه‌ها و نظرهای‌شان پرداخته و در پایان رییس‌جمهوری در سخنانی به تفصیل به مطالب و موضوعاتی که ازجانب مهمانان مطرح شده، پاسخ گفته است. این در حالی است که محمود دعایی مدیرمسئول روزنامه اطلاعات، الیاس حضرتی صاحب‌امتیاز روزنامه اعتماد، مهدی رحمانیان مدیرمسئول روزنامه شرق، علیرضا بختیاری، مدیرمسئول روزنامه دنیای اقتصاد، مصطفی کواکبیان مدیرمسئول روزنامه مردم‌سالاری، محمدعلی وکیلی مدیرمسئول روزنامه ابتکار، منصور مظفری مدیرمسئول روزنامه آفتاب یزد، عبداللهی مدیرمسئول روزنامه آرمان ملی، محمدرضا سعدی مدیر مسئول روزنامه جهان صنعت، علی متقیان مدیر عامل خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، مسعود حیدری مدیرعامل خبرگزاری کار ایران (ایلنا)، مصطفی فقیهی مدیرمسئول پایگاه خبری - تحلیلی انتخاب، شهاب‌الدین طباطبایی و احسان مازندرانی مهمانان این نشست بودند و همچنین علاوه بر ابراهیم رییسی که ریاست این جلسه را برعهده داشت.
غلامحسین اسماعیلی رییس‌دفتر رییس‌جمهوری و عباس هنرمند معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر ریاست‌جمهوری، فرشاد مهدی‌پور معاون مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین ایمان شمسایی مدیرکل مطبوعات و خبرگزاری‌های داخلی معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد نیز حاضر بودند و در مقاطعی از این نشست نیز به بیان برخی نکات و ارایه گزارش‌هایی پرداختند.
از امید اجتماعی تا اعتماد عمومی
فارغ از این کلیات، اما آنچه در این نشست از سوی مدیران و اصحاب رسانه مطرح شد، حاوی نکاتی بسیار کلیدی و حایز اهمیت بود. نکاتی که شاید بتوان آن را در ۱۰ سرفصل عنوان کرد. این در حالی است که بنابر پیگیری‌ها از برخی مدیران و اصحاب رسانه حاضر در این نشست، صحبت از «امید اجتماعی» و «اعتماد عمومی» و به بیان دقیق‌تر هشدار درخصوص وضعیت نه چندان مطلوب این دو مولفه جامعه و حاکمیت مطلوب - که به باور علمای علوم اجتماعی نسبتی مستقیم با یکدیگر داشته و افزایش و تقویت یکی، به اعتلای دیگری انجامیده و بالطبع، کاهش و تضعیف هرکدام نیز اوضاع دیگری را به تعاقب به مخاطره می‌کشد - به نحوی نخ تسبیح و حلقه وصل تمام مطالب و مسائلی بود که مدیران و اصحاب رسانه در این نشست مطرح کرده‌اند.
هشدار درخصوص اوضاع نامطلوب شاخص‌های اعتماد عمومی به حاکمیت و همچنین امید ملت به فردای مملکت که بنا بر نظرسنجی‌ها در شرایطی نامساعد قرار دارند، همچنین در نتایج یکی، دو انتخابات اخیر نیز قابل ردیابی است. انتخاباتی که یکی دوم اسفندماه ۹۸ و به منظور تشکیل مجلس یازدهم برگزار و به گفته یکی از حضار در این نشست، نرخ عدم مشارکت حدودا ۶۰ درصدی در آن انتخابات بسان زنگ خطری برای حاکمیت بود.
حال آنکه این رویه به نحوی در انتخابات خردادماه امسال که همزمان با تعیین‌تکلیف ششمین دوره شوراهای شهر، همچنین به منظور انتخاب رییس‌جمهوری و تشکیل دولت سیزدهم برگزار شد، تداوم یافت و از عدم مشارکت بیش از نیمی از شهروندان واجد شرایط شرکت در آن انتخابات خبر داد. خبری نگران‌کننده که همان زمان و در پی اعلام نتایج هر دو انتخابات اسفندماه ۹۸ و خردادماه ۱۴۰۰، اگر نگوییم مهم‌ترین سوژه بحث ناظران در تحلیل نتایج انتخاباتی بود، باید اعتراف کنیم که بی‌شک یکی از مهم‌ترین مباحث بود.
هشداری که اگر چه پس از انتخابات مجلس یازدهم در فضای رسانه‌ای مطرح شد، اما پس از آن تا موعد برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری سیزدهم عملا منتج به اتفاقی مشخص جهت رفع این خطر نشد و در ادامه نیز پس از انتخابات ریاست‌جمهوری شاهد آن بودیم که بار دیگر این زنگ خطر به صدا درآمد و پاسخی نیافت!
در حاشیه انتصابات
«انتصابات فامیلی»، «خویشاوندسالاری به جای شایسته‌سالاری» و البته «انتصاب نظامیان در قوه مجریه» احتمالا از داغ‌ترین و پرتکرارترین کلیدواژه‌های شبکه‌های اجتماعی طی چند هفته اخیر بودند و بحث از این مهم، ظاهرا به نشست اخیر رییس‌جمهوری و مدیران و اصحاب رسانه نیز راه یافته است.نکته‌ای که به گفته یکی از حاضران،باعث نگرانی افکار عمومی و اصحاب رسانه شده و در حالی که پس از برگزاری انتخابات و معرفی فهرست وزیران پیشنهادی شوکی به جامعه وارد شد، در ادامه و در مسیر به‌کارگیری رده بعدی مدیران در دولت سیزدهم، به اوج رسید. همچنین انتصاب چند استاندار با پیشینه نظامی ازجمله مواردی بود که از سوی برخی مدیران و اصحاب رسانه در این نشست مورد انتقاد قرار گرفت.
در مذمت کلی‌گویی
ابراهیم رییسی که وارد گود انتخابات شد، سعی کرد بیش از آنکه شعار بدهد، خود را مرد عمل و اهل اجرا نشان بدهد. اتفاقی مبارک که طبیعتا منجر به افزایش نسبی حامیان او بود. حالا، اما در حالی که چند ماهی از روی کار آمدن دولت سیزدهم می‌گذرد، برخی ناظران معتقدند آنچه در قالب شعارهای انتخاباتی و پساانتخاباتی مطرح شده و می‌شود، بعضا فاقد پشتوانه اجرایی هستند. مهم‌تر از آن، به باور برخی ناظران دولت سیزدهم از معضلی دیگر نیز در رنج است و آن، معضل کلی‌گویی است.
نکته‌ای که در نشست اخیر خطاب به رییس‌جمهوری مطرح و تاکید شده که دولتمردان باید با پرهیز از کلی‌گویی، برنامه دقیق و عملیاتی ارایه بدهند؛ چه آنکه در غیر این صورت نه‌تن‌ها راه به جایی نخواهند برد، بلکه این رویه می‌تواند اثر عکس گذاشته و پایگاه اجتماعی دولت را حتی آن بخشی که حامیان سنتی دولت هستند، تضعیف کند.
در اهمیت رسانه
احتمالا کسی در صحت و صدق این گزاره که رسانه، پیام‌رسان و پل ارتباطی ملت و حاکمیت است، تردید نداشته باشد. به‌خصوص حالا که دور، دور چندصدایی رسانه‌ای و نفوذ و سیطره رسانه‌هاست و عصری است که نادیده گرفتن نقش رسانه‌ها نه فقط غیرعاقلانه، بلکه عملا ناممکن است.
با این همه، اما تا زمانی که دولت‌ها و دولتمردان با نگاهی کلیشه‌ای و تشریفاتی به بحث مهم تعامل خود با رسانه‌ها نگاه کنند، قادر به بهره‌برداری از این ظرفیت نبوده و اگر رفتارشان آثار و پیامدهایی منفی در برنداشته باشد، به سود و منفعت‌شان نخواهد بود.
به همین دلیل هم هست که به گفته یکی از حضار در نشست مدیران و اصحاب رسانه با رییس‌جمهوری، لازم است تمامی مدیران دولت سیزدهم با نگاهی مثبت به رسانه‌ها، پذیرای انتقادها و پیشنهادهایی باشند که از جانب رسانه‌ها به نمایندگی از جامعه و افکار عمومی مطرح می‌شود.
علیه فساد
اگر مهم‌ترین انتقاد رقبای انتخاباتی ابراهیم رییسی به او در این نکته خلاصه می‌شد که او به دلیل آنکه کمتر کار اجرایی کرده و همواره در دستگاه قضا فعال بوده، قادر به اداره دولت نیست، از آن سو نقطه قوت او به همین دلیل توانایی بود که او می‌تواند به عنوان یک چهره کهنه‌کار در دستگاه قضایی در مسیر مبارزه با فساد از خود نشان بدهد.
ابراهیم رییسی ازقضا همان روز چهارشنبه هفته گذشته بخش عمده سخنانش را در جمع هیات وزیران به همین مساله مهم مبارزه با فساد اختصاص داد و این در حالی بود که آن روز با صدور حکمی، حسن درویشیان را به عنوان «رییس دفتر بازرسی ویژه رییس‌جمهوری» و نیز «نماینده ویژه رییس‌جمهوری برای هماهنگی، پیگیری و اجرای نقشه ملی پیشگیری و مقابله با فساد در دستگاه‌های اجرایی» منصوب کرد.
انتصابی که ازقضا با استقبال فعالان رسانه‌ای و کنشگران سیاسی نیز مواجه شد و حال باید دید رییسی و دستیار ویژه‌اش در مبارزه با فساد چه کارنامه‌ای از خود در میدان عمل به جا خواهند گذاشت. این در حالی است که ظاهرا یکی از حضار با ارایه مدارکی به شکل‌گیری برخی مفاسد در بعضی وزارتخانه‌ها اشاره کرده و خواهان توجه شخص رییس‌جمهوری به این مهم شده است.
مصائب روزنامه‌نگاری و روزنامه‌نگاران
هر جا روزنامه‌نگار باشد، صحبت از مصیبت روزنامه‌نگاران نیز هست. چنانکه یکی از بحث‌های مهم دیگر در نشست اخیر مدیران و اصحاب رسانه با رییس‌جمهوری همین فقره بود و ازجمله به بحث برنامه دولت برای خودکفایی در بحث کاغذ اشاره شد. هر چند آن طور که برخی مدیران و اصحاب رسانه حاضر در این نشست نیز مطرح کرده‌اند، طرح این بحث درخصوص خودکفایی در بحث کاغذ فارغ از جنبه عملیاتی آن، نگرانی‌هایی را نیز با خود به همراه دارد که باید دید دولت دقیقا چه برنامه‌ای در این حوزه دارد. این در حالی است که به گفته یکی از حضار در این نشست، مدیرانی که به نمایندگی از وزارت ارشاد در جلسه حاضر بوده‌اند، از این مهم خبر داده‌اند که دولتی برنامه‌ای دقیق برای این مساله در نظر دارد که ظرف روزها و هفته‌های آینده به اطلاع عموم خواهد رسید.
نیک و بد سفرهای استانی
گفتیم ابراهیم رییسی سعی کرده خود را سیاستمداری عملگرا نشان دهد و به جای شعار،در میدان عمل نشان بدهد که به قول معروف چند مرده حلاج است. او سعی کرده جهت اثبات این مهم، این ویژگی خود را با سفرهای استانی و سرکشی میدانی نشان بدهد.نکته‌ای که البته با استقبال مدیران و اصحاب رسانه حاضر در این نشست مواجه شده، اما در عین حال برخی حضار به بیان برخی مخاطرات و آسیب‌های احتمالی این رویه پرداخته و با اشاره به وضعیت خزانه و شرایطی که به طور مثال در بحث کسری بودجه با آن روبه‌روییم، گفته‌اند که رییس و اعضای دولت باید بسیار هوشیار باشند مبادا ناتوانی در اجرای مصوبات سفرهای استانی به دلیل کمبود بودجه و اعتبارات، این سفرها را به پاشنه آشیل دولت سیزدهم تبدیل کند.
خصلت‌های شخصی یک رییس‌جمهور کارآمد
سیاستمداران و مسئولان مملکتی اگر چه به دلیل جایگاهی که در آن قرار دارند، با عینکی متفاوت از دیگر شهروندان مورد قضاوت قرار می‌گیرند، اما واقعیت آن است که گاه ویژگی‌های اخلاقی و فردی آنان می‌تواند در کارشان اثرگذار شود. این نکته‌ای است که از سوی یکی از حاضران مطرح شده و با اشاره به چند نمونه از خطاهای کلامی ابراهیم رییسی در نطق‌ها و سخنرانی‌هایش در این مدت، به او پیشنهاد شده بدون نگرانی از آنچه در این رابطه مطرح می‌شود، سعی کند با اعتماد به نفس بر نقاط مثبت خود اتکا کند. نکات مثبتی که شاید مهم‌ترین آن از این منظر همان عملگرایی مورد ادعای رییسی است که طبیعتا اگر در عمل به اثبات برسد، بسیار راهگشا خواهد بود.
تعامل با جهان
سیاست خارجی همواره از مهم‌ترین حوزه‌هایی است که کار دولت‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. به‌خصوص از وقتی با روی کار آمدن حسن روحانی از اوایل دهه ۹۰، بحث برجام و توافق هسته‌ای به ادبیات سیاسی -رسانه‌ای کشور اضافه شد و اکنون نیز اگر چه عمر دولت روحانی به پایان رسیده، اما هنوز بحث برجام پابرجاست و در این نشست نیز یکی از حضار خطاب به ابراهیم رییسی تاکید کرده که دولت سیزدهم باید هرچه سریع‌تر تکلیف مذاکرات احیای برجام را روشن کند.
رییسی چه گفت؟
ابراهیم رییسی نیز چنانکه ابتدا اشاره شد، در بخش پایانی جلسه دقایقی به بیان دیدگاه‌ها و نظرهایش پرداخته و به آنچه ازسوی مدیران و اصحاب رسانه حاضر در این نشست مطرح شده، پاسخ گفته است. بنابر پیگیری‌های خبرنگار ما از برخی مدیران رسانه حاضر در این نشست، رییسی ازجمله در پاسخ به انتقاد یکی از مدیران رسانه درخصوص وضع نامشخص برجام، به خبری که شامگاه چهارشنبه گذشته و ساعتی پس از اتمام آن نشست به طور عمومی منتشر شد، اشاره کرده و گفته که جمهوری اسلامی و مشخصا وزارت امور خارجه دولت سیزدهم هشتم آذرماه را به عنوان موعد از سرگیری مذاکرات احیای برجام تعیین و اعلام کرده است.
رییسی، اما فراتر از اعلام این خبر مهم، هم‌نظر با مدیران و اصحاب رسانه حاضر در این نشست، بر اهمیت تعامل با تمامی کشورهای جهان تاکید کرده و در واکنش به انتقاد یکی از حضار مبنی بر اینکه دولت سیزدهم تمایلی به تعامل با غرب ندارد، این گزاره را رد کرده و گفته در فرصت کوتاهی که روی کار آمده، اگر چه هنوز سفر خارجی ویژه‌ای نداشته، اما هم در حاشیه مراسم تحلیف و اجلاس شانگ‌های و هم از طریق تماس تلفنی با رهبران کشورهای غربی و شرقی سعی در ارتقای سطح روابط دیپلماتیک با این کشورها داشته است.
او ازجمله به تماس تلفنی خود با رییس‌جمهوری فرانسه اشاره کرده و از تلاش دولت خود برای بهبود روابط با کشورهای غربی، به‌خصوص با کشورهای اروپایی سخن گفته است. رییسی همچنین در واکنش به تاکید مهمانان این نشست بر لزوم تعامل با اصحاب رسانه و شنیدن همه نظرها به‌خصوص از جانب اردوگاه اصلاح‌طلبان به عنوان جریان رقیب گفتمان حاکم بر دولت، تاکید کرده که قائل به این مساله است.
او گفته هم در این مدت جلسات بسیاری با نخبگان و دانشگاهیان فارغ از دیدگاه سیاسی‌شان داشته و هم از این پس این الگو را مدنظر خود دارد. او همچنین گفته طبیعتا هیچ دولتی قادر به اجرای تمامی نظرها نیست، اما تاکید کرده اگر نظر و دیدگاه غالب باشد و مورد تایید قاطبه نخبگان آن حوزه قرار داشته باشد، فارغ از آنکه به لحاظ جناحی چه نگاهی به آن مساله می‌شود، از نظر کارشناسان تبعیت می‌کند.
رییسی همچنین به موضوع بسیار حساس و مهم «اصلاحات اقتصادی» اشاره کرده و با اشاره به نارسایی‌ها و چالش‌هایی که باعث شده دولت‌های گذشته از نزدیک شدن به این دست اصلاحات اساسی در حوزه اقتصاد حذر کنند، تاکید کرده اعتقادی راسخ به انجام این مهم دارد و به زودی خروجی سلسله جلساتی که درراستای«تحول» در کشور برگزار شده، به اطلاع عموم خواهد رساند.تحولی که دولت هم‌اکنون درحال بررسی دقیق آن است تا ابتدا حوزه‌های دارای اولویت جهت ایجاد تحول را شناسایی و مشخص کرده و سپس در راستای اعمال این تحول اقدام کند.
در انتظار جلسات بعدی
این نخستین نشست ابراهیم رییسی در قامت رییس‌جمهوری با مدیران و اصحاب رسانه‌های اصلاح‌طلب بود. هر چند او پیش از برگزاری انتخابات نیز در نشستی مشابه با برخی از این مدیران رسانه دیدار کرد. مدیرانی که بعضا در نشست اخیر نیز حاضر بوده و برخی نیز حضور نداشتند، اما چگونگی برخورد ابراهیم رییسی در نشست چهارشنبه هفته گذشته ازسوی هر دو گروه مثبت ارزیابی شده است. با این همه ظاهرا دولت تمایل به تداوم این رویه دارد و بر این اساس در آینده باید منتظر جلسات بعدی باشیم.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
