خطیب‌زاده: فهرست لغو تحریم‌ها هنوز نهایی شده است
این نشست به زبان انگلیسی و از سوی وبگاه عرب زبان «جاده ایران» و به میزبانی علی هاشم، تحلیلگر این وبگاه و خبرنگار شبکه الجزیره انگلیسی برگزار شد و بیش از ۱۰۰ دقیقه به طول انجامید.
گفت‌وگو با عربستان و مسائل منطقه‌ای
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به نخستین پرسش در خصوص اخبار غیررسمی مبنی بر گفتگوی مقامات ایرانی و عربستانی در عراق، بدون اعلام نظر در خصوص صحت و سلم و یا محتوای گزارش رسانه‌های خارجی، اظهار داشت که «در خصوص گزارشی که نخستین بار در نشریه فایننشال تایمز منتشر شد، باید بگویم که ما به طور کلی از هر ابتکاری برای کاهش تنش‌ها و افزایش همکاری در منطقه ما استقبال می‌کنیم و قطعا به دنبال برقراری نوعی گفت‌وگو و ارتباط با همسایگان خود هستیم.»
خطیب‌زاده با مرور تاریخ روابط اخیر ایران و عربستان به تلاش برخی کشورهای منطقه ای و فرامنطقه‌ای از جمله عراق، کویت، پاکستان، چین و آلمان در برقراری گفتگو بین تهران و ریاض اشاره داشته و تصریح داشتند که همواره بین دو کشور حتی در چند سال اخیر، ارتباطات و تماس های مستقیم و غیرمستقیم جریان داشته است.
رئیس مرکز دیپلماسی عمومی وزارت امور خارجه با بیان اینکه قصد اظهار نظر در خصوص گزارش مشخصی که در رسانه‌ها منتشر شده را ندارد، اشاره داشت که میان ایران و عربستان سعودی همواره از طرق و مسیرهای گوناگون تماس‌ها و ارتباطاتی برقرار بوده و این امر هیچ‌گاه به طور کامل قطع نشده است.
خطیب زاده در پاسخ به این سوال که آیا در دوران پساترامپ، ایران و عربستان به سمت کاهش تنش حرکت کرده‌اند، گفت از جانب ایران همواره تلاش‌هایی برای کاهش تنش در جریان بوده است و میتوان گفت که اخیرا نشانه‌های مثبتی از جانب عربستان سعودی نیز در این راستا بروز کرده است، با این وجود برکسی پوشیده نیست که دشواری‌های قابل توجهی در این مسیر وجود دارد و میان دو کشور در خصوص برخی موضوعات منطقه‌ای و دوجانبه اختلافات جدی وجود دارد، اما تصور می‌کنم که به نفع هر دو کشور و همچنین ثبات و صلح منطقه‌ای است که... راهی برای حل و فصل اختلافات بیابیم.»
در ادامه علی هاشم با اشاره برخی گزارش‌های منتشره مبنی بر برگزاری برخی نشست‌ها میان مقامات امنیتی ایران با کشورهایی نظیر اردن و امارات، گفت آیا این همان گفت‌وگوهای منطقه‌ای است که ایران از مدت‌ها پیش خواهان آن بوده است؟
منطقه نیازمند ابتکارهای درون‌زاست
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به این سوال گفت در منطقه ما ابتکارها و چارچوب‌های بومی و درون‌زایی نظیر نامه شورای همکاری خلیج فارس که با تلاش امیر کویت به ایران آورده شد و همچنین ابتکار صلح هرمز وجود دارد که می‌توانند مورد پیگیری قرار گیرند. خطیب‌زاده با استقبال از اینکه عراق به عنوان کشوری که با همه طرف‌ها در منطقه در ارتباط است در زمینه کاهش تنش در منطقه به بازیگری بپردازد، گفت میان ایران و کشورهای منطقه تعاملاتی وجود داشته است، با این وجود هنوز برای آنکه گفته شود ترتیبات منطقه‌ای واقعی در حال شکل‌گیری است، زود است.
خطیب زاده در ادامه اظهار داشت که تحولات منطقه ای در مسیر درستی قرار گرفته است و دستاورد تحولات اخیر این بوده که آن دسته از کشورهایی به ترامپ چشم دوخته بودند، دریافتند که منطقه نیازمند یک ترتیبات درونزاد و بومی است و این ادراک، یک اتفاق خوب است و باید از این فرصت بهره گرفت.
معاون وزیر امور خارجه در پاسخ به پرسشی در خصوص موانع برقراری یک اجماع در منطقه، چندین مانع و معضل را برشمردند از جمله انباشت بحران‌ها و مناقشات حل نشده منطقه‌ای که نقطه سرآغاز آن، اشغال اراضی فلسطینیان بوده و همچنین مشکلات شناختی و تفکر حذف دیگر بازیگران و بازی حاصل جمع صفر که از سوی برخی قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای پیگیری شده است و درنهایت، بی‌اعتمادی ساختاری در سطح منطقه و مداخلات کشورهای خارج از منطقه که باعث رقابت قدرت‌های جهانی در سطح منطقه برای غارت انرژی و همچنین فروش میلیاردها دلار تسلیحات به کشورهای منطقه شده است.
خطیب زاده در ادامه تأکید کرد که دو طرح منطقه‌ای برای خلیج فارس از داخل منطقه پیشنهاد شده است که یکی طرح نامه شورای همکاری در دسامبر ۲۰۱۶ است که با تلاش امیر فقط و کویت به ایران آورده شد و ایران نیز در سفر روحانی به عمان و کویت در مارس ۲۰۱۷ جواب مثبت داد و دیگری نیز بتکار صلح هرمز که از سوی ایران طرح گردید. وی تاکید کرد حل اختلافات منطقه‌ای و مسائل شناختی، نیازمند یک نقطه شروع است.
سعید خطیب‌زاده تصریح کرد که نمی‌توان به تمام پرونده‌های منطقه‌ای به یک چشم نگاه کرد و برای حل مسائل آن‌ها راه‌حل یکسان ارائه داد، چراکه هریک از این پرونده‌ها، از جمله اوضاع لبنان، یمن و سوریه، مشخصه‌ها و ویژگی‌هایی متفاوتی دارند.
گفت‌وگوهای وین
رئیس مرکز دیپلماسی وزارت امور خارجه در پاسخ به پرسشی پیرامون گفتگوهای هسته‌ای در وین و چشم‌انداز این گفتگو، روند گفت‌وگوها در وین را «امیدوارکننده» توصیف کرد و گفت پیشرفت‌هایی به دست آمده است و همه طرف‌ها «جدیت و اراده سیاسی» خود را برای دستیابی به نتیجه نشان داده‌اند.
سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان اینکه گفت‌وگوها در فضایی «نسبتا سازنده» برگزار شده است، گفت ایران و ۱+۴ در خصوص رسیدن به وضعیت «پایبندی در برابر پایبندی» به بحث و تبادل نظر پرداخته‌اند و گفت‌وگوها اکنون به اندازه‌ای پیشرفت داشته است که بتوان کار بر روی نگارش متن، دستکم در خصوص بخش‌های کمتر مورد اختلاف را آغاز کنند. وی تصریح کرد که هنوز در خصوص موضوعات قابل توجهی از جمله ترتیب اقدامات، رفع کلیه تحریم‌ها و راستی‌آزمایی اختلاف نظر وجود دارد، با این وجود «تصور می‌کنم که همه در وین اراده کافی پیشرفت به نمایش گذاشته‌اند.»
خطیب‌زاده در پاسخ به این سؤال که آیا طرفین در حال نگارش یک توافق موقت علاوه بر توافق اصلی هستند، تأکید کرد که برجام صرفا یک بار مورد مذاکره قرار گرفته و هم اکنون هیچ مذاکره جدیدی پیرامون متن این توافق انجام نمی‌گیرد. وی نشست کنونی در وین را یک گفتگوی فنی بین ایران و اعضای باقی مانده در برجام (۴+۱) در خصوص نحوه پایبندی کامل آمریکا به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت توصیف کرده و گفت هیچ‌گاه بحثی در خصوص یک توافق موقت صورت نگرفته است، بلکه آنچه مورد بحث قرار گرفته، چگونگی پایبندی کامل ایالات متحده به برجام، نحوه راستی‌آزمایی و سپس لغو اقدامات جبرانی ایران ناشی از نقض فاحش برجام از سوی واشنگتن، بوده است.
خطیب‌زاده افزود: «منظور از نگارش متن این است که همه طرف‌ها اکنون به نقطه‌ای رسیده‌اند که اکنون می‌توانند وارد جزئیات شده و تمام اقداماتی که ایالات متحده باید انجام دهد و همچنین آنچه ایران پس از راستی‌آزمایی و در پاسخ انجام می‌دهد را فهرست کنند.»
تفاهمنامه ایران و چین
در ادامه این گفتگوی مجازی، سوالی در خصوص تأثیر توافق اخیر بین ایران و چین بر پویش‌های منطقه‌ای مطرح شد.
معاون وزیر امور خارجه این سند را «نقشه راهی» برای روابط راهبردی میان ایران و چین خواند و به ارائه توضیحاتی در خصوص نقطه آغاز و سرانجام سند و نقشه راه مشارکت جامع راهبردی بین ایران و چین پرداخته و گفت سندی که در حال حاضر به دست آمده است حاصل ۴ سال رفت و برگشت متن‌های پیشنهادی میان دو کشور است و نهایتا این متن در ماه فوریه نهایی شد و در سفر اخیر وزیر خارجه چین به تهران به امضا رسید.
خطیب‌زاده با تأکید بر اینکه این سند متأثر از روابط ایران با اروپا یا دیگر کشورها نیست، گفت روابط میان تهران و پکن روابطی واقعی است و انعقاد این تفاهمنامه به ایجاد روابط خارجی متوازن‌تری برای ایران «کمک شایانی» خواهد کرد، با این وجود باید به خاطر داشت که چین با برخی دیگر از کشورهای منطقه نیز چنین اسنادی به امضا رسانده است.
سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین یادآور شد که جمهوری اسلامی ایران همواره به دنبال تنوع‌بخشی به روابط خارجی خود بوده و چین هم یکی از شرکای اصلی ایران است و طبیعی است که چنین سندی میان دو کشور به امضا برسد.
راستی‌آزمایی اقدامات آمریکا
خطیب زاده در پاسخ به پرسش دیگری در خصوص راستی‌آزمایی اقدامات طرفین در برجام، این مسئله را امری سهل و ممتنع توصیف کرد و گفت راستی‌آزمایی اقدامات ایران بسیار ساده است، چراکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مرجع بررسی و راستی‌آزمایی این مسئله است و به سادگی میتواند اقدامات ایران را مورد بررسی قرار دهد، اما در مقابل راستی‌آزمایی اقدامات آمریکا و دیگر طرف‌های برجام امری دشوار است.
وی تأکید کرد که سابقه عهدشکنی آمریکا موجب شده تا راستی‌آزمایی اکنون از اهمیت بالایی برخودار باشد و طبیعی است که ایران اکنون خواهان راستی‌آزمایی دقیق اقدامات آمریکا باشد.
خطیب‌زاده گفت همانگونه که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صرف اعلامیه‌های ایران بر روی کاغذ را نمی‌پذیرد و بر راستی‌آزمایی حضوری و فیزیکی تأکید دارد، ایران نیز نمی‌خواهد تحریم‌ها صرفا روی کاغذ رفع شوند و از این رو خواهان آن است که رفع تحریم‌ها را به صورت عملی مورد راستی‌آزمایی قرار دهد و شاهد آن باشد که تحریم‌ها در حوزه‌های مختلف از جمله مبادلات مالی، بانکداری، فروش نفت، بیمه، حمل و نقل و هرچیز دیگر مربوط به تعهدات ایالات متحده، واقعا رفع شده باشند. به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه، یکی از موضوعات مهم مورد بحث میان ایران و دیگر طرف‌ها، چگونگی راستی‌آزمایی اقدامات ایالات متحده است.
زمانبندی و ترتیبات اجرای تعهدات
در ادامه خبرنگار روزنامه نیویورک تایمز سوالی در خصوص زمانبندی و ترتیب اجرای اقدامات برای بازگشت آمریکا به برجام و توقف اقدامات جبرانی ایران مطرح کرد و پرسید که کدامیک از طرفین اولین اقدام را انجام می‌دهند و چه زمانی برای حصول یک تفاهم متصور است؟
خطیب‌زاده با بیان اینکه لازم است که میان ایران و ۱+۴ از یکسو و از ۱+۴ و ایالات متحده از سوی دیگر در خصوص طرح‌ریزی اقدامات یک تفاهم شکل بگیرد، گفت منظور از ترتیب‌بندی sequencing، اقدامات عملی و ترتیبات رفع تحریم‌ها و همچنین چگونگی پایبندی کامل ایالات متحده است و منظور ایران از عبارت ترتیب‌بندی این است که ایالات متحده باید تعهدات خود را با ترتیبی که توافق میشود اجرا کرده و ایران این امر را راستی‌آزمایی کند.
سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به توافق سه ماهه میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که در ماه می منقضی میشود، گفت ایران در مذاکرات عجله ندارد، اما در عین حال خواهان گفت‌وگوهای مطول و فرسایشی نیز نیست. وی تأکید کرد که اکنون پنجره فرصتی میان ایران و آژانس ایجاد شده است که زمانبندی مشخص دارد، اما باید صبر کرد و دید که آیا ایالات متحده میتواند تا آن تاریخ تمام اقدامات لازم برای پایبندی به برجام را انجام دهد یا نه.
تأثیر انتخابات بر پرونده هسته‌ای
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به این سوال که تأثیر انتخابات و تغییر دولت بر روند گفت‌وگوها چه خواهد بود و اینکه آیا دولت آینده باید کار را از جایی که دولت کنونی به سرانجام رساند ادامه دهد یا نه، گفت: «به عنوان یک اصل، سیاست خارجی در ایران حوزه‌ای غیرجناحی است و ما آن را بر اساس مرزبندی‌های حزبی تعریف نمی‌کنیم. ثبات مواضع ایران در خصوص مسئله هسته‌ای دقیقا ناشی از همین مسئله است که ما سیاست‌های خود را بر اساس منافع ملی و از طریق یک گروه فراگیر از مقامات ارشد، یعنی همان شورای عالی امنیت ملی، تعیین و تدوین می‌کنیم.»
از این رو، مسئله هسته‌ای یا دیگر موضوعات امنیت ملی، با تغییر دولت‌ها دستخوش تغییر نمی‌شوند و سیاست‌های مربوط به آن‌ها توسط کلیت نظام سیاسی تدوین میشود.
وی افزود: «از روز نخستی که ما تدابیر جبرانی را آغاز کردیم، تأکید داشتیم که ابتدا ایالات متحده باید به تعهدات خود بازگردد. این سیاست در طول دولت ترامپ تغییر نکرد و در هیچ دولت دیگری نیز تغییر نخواهد کرد. منظور من از ثبات سیاست، چنین امری است.»
مسیر مثبت در منطقه و گفت‌وگوهای هسته‌ای
در ادامه این گفتگوی مجازی در بستر برنامه کلاب هاوس، خطیب زاده در پاسخ به چرایی وقوع تحولات مثبت در چند ماه پایانی دولت روحانی، اشاره کردند به باور ایشان، سیاست کارزار فشار حداکثری دولت ترامپ، اتکای برخی کشورهای منطقه به دولت ترامپ و نادیده انگاشتن ایران در گفتگوها و ترتبیات منطقه ای در زمره موانعی برای برقراری گفتگوها در سطح منطقه تا قبل از تغییرات در کاخ سفید بوده است. سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به نقش مخرب برخی کشورهای منطقه در طول چند سال گذشته در خصوص انعقاد توافق برجام و همچنین تحولات منطقه ای، این کشورها مخالف یک ایران قوی و مستقل بودند و از این رو، ایران پیشنهاد خود مبنی بر «منطقه قوی» را مطرح کرد تا از این طریق، همکاری ها بین کشورهای منطقه ای شکل گیرد و این برداشت اشتباه نزد برخی کشورهای منطقه ای که میتوان امنیت را به بهای ناامنی دیگران تامین نمود، برطرف کرد.
خطیب زاده در پاسخ به سوال دیگری در خصوص دستورکارهای احتمالی بین ایران و عربستان در دوره جدید اظهار داشت که بین دو کشور در خصوص مسائل منطقه‌ای اختلاف نظر وجود دارد، اما در عین حال موضوعاتی مثل پایان بخشیدن به تراژدی یمن نیازمند همکاری دو طرف است. البته در خصوص مساله یمن، ایران از ابتدا بر طرح های سازمان ملل و نماینده ویژه این سازمان در امور یمن، گریفیتس، نظر مثبت داشت و همچنین نماینده ایران در امور یمن نیز با گریفیتس و همچنین دولت نجات ملی گفتگو و تعامل داشته است تا از این طریق، طرح سازمان ملل به سرانجام برسد. به گفته خطیب زاده، ایران بر این باور است که عربستان حتی به تنهایی می تواند جنگ علیه یمن را پایان دهد.
معاون وزیر امور خارجه در پاسخ به سوالی در خصوص اظهار نظر پیرامون گزارش‌ها مبنی بر گفتگوهای امنیتی ایران با دیگر کشورهای عربی از جمله مصر، اردن و امارات، وجود گفتگوهای پنهان را غیرضروری دانست، زیرا که به اعتقاد خطیب زاده بین ایران و کشورهای امارات و اردن روابط دیپلماتیک وجود دارد و دو طرف دارای نمایندگی دیپلماتیک در کشورهای یکدیگر هستند و تعاملات دیپلماتیک ایران با اردن و امارات برقرار است و حتی میزان روابط تجاری میان ایران و امارات روندی افزایشی داشته است. بااین حال، سخنگوی وزارت امور خارجه وضعیت کنونی را برای تسریع گفتگوهای دوجانبه، سه جانبه و چندجانبه منطقه ای مطلوب قلمداد کردند.
همه زندانیان در برابر زندانیان
معاون وزیر امور خارجه در پاسخ به پرسش دیگر در خصوص تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا، سیاست ایران را همه زندانیان در برابر همه زندانیان عنوان کردند. ایشان با اشاره به اینکه زندانیان ایرانی در کشورهای مختلف از جمله استرالیا، اروپا و امریکا به دلیل اتهامات واهی در بازداشت به سر می برند و این روند در دوره ترامپ که به نوعی گروگان گیری محسوب می شد، شدت یافت، به پیشنهاد وزیر امور خارجه ایران در خصوص تبادل سراسری زندانیان بین ایران و آمریکا اشاره داشتند و این طرح را ضامن بستن این فصل دررموضوعات فی ما بین دو کشور ایران و آمریکا دانستند.
چتر هسته‌ای
خطیب زاده در پاسخ به پرسشی مبنی بر برخی اظهارنظرها گزارش‌ها پیرامون توافق اولیه بین ایران و روسیه برای بهره‌مندی تهران از چتر هسته‌ای روسیه، تأکید کردند که منشأ چنین شایعاتی را نمی‌دانند و تسلیحات اتمی، همانگونه که ایران بارها تأکید کرده است، در دکترین دفاعی ایران هیچ جایگاهی ندارند. وی تصریح داشت که سیاست بدون تغییر ایران، منع تولید و استفاده از تسلیحات هسته‌ای است که این سیاست ریشه در باورهای دینی و فتوای رهبر انقلاب نیز دارد. خطیب‌زاده همچنین در خصوص ادعای چتر هسته‌ای روسیه، سیاست نه شرقی و نه غربی ایران را یادآور شدند و اینکه یکی از مهم‌ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی، کسب استقلال از قدرت‌های جهان و اتکا به قدرت مردمی بوده است. لذا به گفته ایشان، ایران هیچ نیازی به چتر هسته‌ای هیچ کشوری ندارد و استفاده ایران از برنامه هسته‌ای صرفا صلح‌آمیز بوده هیچ‌گاه به سمت نظامی‌گری حرکت نکرده و نخواهد کرد.
وضعیت افغانستان
خطیب‌زاده در خصوص امنیت افغانستان و گفتگوها بین رهبران طالبان با دولت مرکزی در کابل و همچنین خروج نیروهای آمریکایی از این کشور اظهار داشتند که امنیت و ثبات افغانستان همانا امنیت و ثبات ایران است و به همین جهت آنچه در افغانستان می‌گذرد همواره برای ایران حائز اهمیت بوده است و به همین دلیل است که ایران نقشی کلیدی در برقراری دولت جمهوری اسلامی افغانستان در این کشور داشته و همچنین ایران یک شریک جدی در کنفرانس بُن بوده و به افغانستان در دستیابی به قانون اساسی کنونی خود، کمک کرده و برای ارتقاء حقوق گروه‌های مختلف از جمله زنان، اقلیت‌ها و قومیت‌ها در افغانستان تلاش کردهاست.
خطیب زاده در ادامه با تأکید بر اینکه آینده افغانستان باید توسط مردم افغانستان تصمیم‌گیری شود، افزودند که به دلیل چنین اهمیتی است که ایران تلاش کرده تا گفتگوها بین دولت افغانستان و همه گروه‌ها از جمله طالبان را تسهیل کند. ایشان رویکرد ایران در قبال طالبان را اینگونه توصیف کردند که «طالبان میتواند بخشی از آینده افغانستان باید، اما همه آینده افغانستان نیست» و به همین دلیل ایران حامی گفتگوهای بین الافغانی است.
خطیب زاده همچنین در خصوص خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان اظهار داشت که خروج مسئولانه نیروهای آمریکایی از این کشور میتواند یک خروج مطلوب باشد؛ با این حال، ایشان ابهامات همیشگی در خصوص اقدامات آمریکا در افغانستان را یادآور شدند و سیاست آمریکا در افغانستان را همچنان نامشخص و مبهم توصیف نمودند. معاون وزیر امور خارجه همچنین وضعیت کنونی افغانستان را در نتیجه سیاست‌های اشتباه آمریکا دانستند و خواستار آن شدند که خروج آمریکا مسئولانه باشد.
گفت‌وگوهای وین و روابط ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
رئیس مرکز دیپلماسی عمومی وزارت امور خارجه در واکنش به سوالی پیرامون گفتگوهای اخیر ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی که در وین برگزار شد، این گفتگو را در ادامه تعاملات و گفتگوهای قبلی دانستند که «آژانس در خصوص برخی فعالیت‌های ایران سوالاتی را از ایران مطرح کرده بود و ایران نیز به آن‌ها پاسخ داده بود که این تعامل ادامه دارد.»
به گفته خطیب‌زاده ایران پاسخ‌هایی مشروح و کافی به آژانس ارائه داده است تا بتواند در گزارش‌های خود به جمع‌بندی برسد. سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین به نقش آژانس به عنوان ناظر ابعاد هسته‌ای برجام اشاره کرده و گفت بر این اساس بخشی از همکاری‌های میان ایران و آژانس ناظر به موضوعات مرتبط با هسته‌ای برجام است. سخنگوی وزارت امور خارجه گفت در حال حاضر در خصوص فهرست اقداماتی که ایران باید در خصوص توقف تدابیر جبرانی اتخاذ کند، اختلاف نظرهایی وجود دارد و آژانس میتواند نقش سازنده ای در این زمینه ایفا کند.
خطیب زاده همچنین در خصوص اظهارات رئیس جمهور مبنی بر پیشرفت ۷۰ درصدی گفتگوها در وین نیز اظهار داشت که به باور روحانی، چنانچه اراده سیاسی واقعی نزد دولت آمریکا باشد، امکان پیشرفت در گفتگوها وجود دارد.
خطیب زاده همچنین با توجه به گزارش های دریافتی از مذاکره کنندگان ایرانی بیان داشت که نور امیدی در انتهای این مسیر وجود دارد، با این حال دشواری اصلی در جزئیات است و میزان رصد باقیمانده به تعبیر رئیس جمهور نیز بسیار حائز اهمیت است و هم اکنون بسیار زود است که قضاوت کنیم آیا می توانیم آن درصد باقیمانده را هم محقق کنیم یا خیر.
سیاست منطقه‌ای ایران پس از ترامپ
در ادامه، یکی از خبرنگاران عنوان کرد که به نظر می‌رسید ایران در دوران ترامپ و در پاسخ به سیاست فشار حداکثری، سیاست «مقاومت نامتقارن حداکثری» را در پیش گرفته و در قالب این سیاست تلاش می‌کند در یمن و همچنین لبنان رویکردی «غیرسازنده» داشته باشد و از این طریق ایالات متحده را برای پایان دادن به فشار حداکثری تحت فشار قرار دهد. این خبرنگار این سوال را مطرح کرد که آیا با پایان سیاست فشار حداکثری، این رویکرد ایران نیز متوقف میشود؟
سعید خطیب‌زاده در پاسخ به این سوال اظهار داشت که «ایران همواره نقش سازنده ای در منطقه ایفا کرده است و ایران همواره موافق یک منطقه قوی بوده است. آنچه در یمن اتفاق افتاده در نتیجه سیاست های ایران نیست، بلکه به دلیل تهاجم ائتلاف عربستان بد حمایت آمریکا به این کشور است و اگر چنانچه امروز عربستان این تهاجم را متوقف سازد و محدودیت ها علیه این کشور را لغو کند، فردا شاهد خواهد بود که هیچ جنگی در این کشور بوقوع نمی‌پیوندد و در آن منطقه وضعیت تازه‌ای حاکم میشود».
خطیب‌زاده با بیان اینکه اکنون اوضاع یمن تا حد بسیار زیادی به رفتار عربستان وابسته است، گفت در پرونده قطر نیز شاهد آن بودیم که پایان دادن به حصر قطر از سوی عربستان اوضاع را تغییر داد.
سعید خطیب زاده همچنین با اشاره به حمایت ایران از برنامه های سازمان ملل و گفتگوهای همیشگی نماینده ایران در امور یمن با گریفیتس و پیشنهاد چهار ماده‌ای سال ۲۰۱۵ وزیر امور خارجه در خصوص آتش‌بس در یمن، طرح ۴ ماده ای ایران را همچنان قابل طرح و تحقق دانستند.
در خصوص مسئله لبنان، خطیب زاده اشاره داشتند که ایران هیچ گاه در امور داخلی لبنان دخالت نکرده است و آنچه هم اکنون در لبنان اتفاق می‌افتد بر اساس تحولات داخلی این کشور است و ایران همواره به این کشورها کمک کرده است.
وی در ادامه تاکید کردند که آمریکا حداقل در دوره ترامپ تلاش داشته تا منطقه را تبدیل به صحنه هماوردی خود با ایران کند که تهران همواره از این امر اجتناب ورزید. به بیان خطیب زاده، غرب آسیا منطقه‌ای است که ایران، بر خلاف آمریکا که از آن سر دنیا آمده است، همواره در آن حضور داشته است و لذا ایران همواره برای مقابله با تهدیدات امنیتی و قوی ساختن منطقه تلاش کرده است. سخنگوی وزارت امور خارجه افزود: «فراموش نکنید که وقتی ترامپ این کارزار فشار حداکثری را آغاز کرد، این برای یک سال تمام سیاست صبر را در پیش گرفت.»
به گفته سخنگوی وزارت امور خارجه، ایران یک سال بعد از صبر و پس از آنکه آمریکا نه فقط ایران، بلکه دیگر کشورها را به دلیل اجرای قطعنامه شورای امنیت تحت فشار قرار داد و حتی سردار قاسم سلیمانی را به شهادت رساند، شروع به پاسخ حساب شده به آمریکا و مقاومت حداکثری کرد. وی همچنین تأکید کرد که اکنون بر همه روشن شده است که سیاست فشار حداکثری شکست خورده است و به هیچ‌یک از اهداف خود نرسیده است و این سیاست تنها به پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران و آسیب زدن به مردم ایران منجر شده است.
سعید خطیب‌زاده با تأکید بر اهمیت امنیت منطقه برای ایران، گفت ایران به هیچ‌وجه منطقه را به یک میدان نبرد تبدیل نمی‌کند.
راستی‌آزمایی اقدامات آمریکا
سخنگوی وزارت امور خارجه در پاسخ به سؤالی در خصوص چگونگی اطمینان از عدم تکرار عهدشکنی آمریکا، گفت این مسئله نه تنها دغدغه ایران، بلکه دغدغه کل ۱+۴ و ایران است، چراکه وقتی ایالات متحده برجام را ترک کرد، نه تنها ایران، بلکه شرکت‌های اروپایی را نیز برای پایان دادن به حضور در ایران تحت فشار قرار داد، به همین جهت اکنون این طرف‌ها نیز خواهان آن هستند که تضمین دریافت کنند. به همین دلیل است که اکنون ایران بر این ترتیب‌بندی تأکید دارد که ابتدا ایالات متحده به طور کامل به تعهدات خود بازگردد، چراکه این ایالات متحده بود که پیمان‌شکنی کرد و توافق را ترک کرد. خطیب‌زاده افزود: «به این دلیل است که ما تأکید داریم که ابتدا آن‌ها باید به پایبندی کامل بازگردند. ما باید راستی‌آزمایی کنیم و اطمینان یابیم که آن‌ها در حال بازی با کلمات نیستند و تلاش نمی‌کنند که روابط و تجارت خارجی ایران را تخریب کنند.»
سخنگوی وزارت امور خارجه اشاره کرد که حتی در دوران اوباما، خزانه‌داری آمریکا با تأخیر بسیار زیاد برای شرکت‌ها مجوز فروش به ایران صادر می‌کرد، از این رو، ایران باید به صورت عملی پایبندی آمریکا به تعهداتش در حوزه‌های مختلف تجاری را راستی‌آزمایی کند. وی تأکید کرد که واشنگتن باید از هر اقدامی که ممکن است تجارت خارجی ایران را به نحوی منفی متأثر کند، خودداری نماید.
در بخش پایانی این گفتگوی مجازی، چند سوال بصورت پیوسته از سوی تحلیلگران و روزنامه نگاران آگاه به مسائل ایران و منطقه از خطیب زاده مطرح کردند و ایشان در دقایق پایانی به این سوالات پاسخ دادند. نخستین سوال به چشم انداز روابط ایران و رژیم اسرائیل اختصاص داشت که معاون وزیر امور خارجه ایران اظهار داشتند که ریشه اصلی مشکلات منطقه به رژیم اسرائیل باز می گردد واین رژیم را یک تهدید وجودی برای کشورها و مردم منطقه و منبع تروریسم در سطح منطقه دانستند. خطیب زاده ضمن تأکید بر به رسمیت نشناختن این رژیم از سوی ایران، راه حل نهایی برای مسئله فلسطین را برگزاری همه‌پرسی و تصمیم‌گیری در خصوص آینده فلسطینیان از سوی ساکنین اصلی آن منطقه دانستند و تأکید کردند که رژیم صهیونیستی عامل اصلی بسیاری از جنگ‌های خونبار در منطقه ما بوده است.
خطیب زاده در خصوص پرسشی پیرامون تلاش های جمهوریخواهان در کنگره برای احیای کارزار فشار حداکثری، با بیان اینکه آمریکا باید بپذیرد که توهم دستیابی به توافقی بهتر شکست خورده، اظهار داشت: «فشار حداکثری ناکام بوده است. این کارزار در ابتدا در تلاش بود تا تمامی مجموعه نظام سیاسی ایران، برنامه هسته ای و اقتصاد ملی را به سمت فروپاشی سوق دهد، اما ناکام ماند. به رغم این ناکامی ها، چنانچه کنگره مجددا قصد احیای این کارزار را داشته باشد، ایران هیچ اهمیتی نمی دهد. سیاست داخلی آمریکا دغدغه ایران نیست و این دولت آمریکا است که باید به تعهدات و وعده های خود پایبند باشد و ایران با دولت آمریکا در خصوص تعهدات برجامی و پایبندی به قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل رو به رو است».
سخنگوی وزارت امور خارجه یادآور شد که ایران معتقد است که رئیس‌جمهور آمریکا از اختیارات کافی برای اجرای تعهدات این کشور در برجام برخوردار است.
رئیس مرکز دیپلماسی عمومی وزارت امور خارجه در خصوص طرح روسیه برای رژیم امنیتی جدید در خلیج فارس و خاورمیانه اظهار داشتند که روابط دوجانبه در سطح بسیار خوبی قرار دارد و حتی ارتقا یافته است و سفر اخیر وزیر امور خارجه موید این گفته است. با این حال، ایشان تصریح داشتند که به رغم همپوشانی های طرح های روسیه و چین برای امنیت در خلیج فارس، باور ایران بر این است که طرح و ابتکارعمل‌ها باید برخواسته از بطن منطقه باشد. در حال حاضر، طرح شورای همکاری خلیج فارس و طرح صلح هرمز از سوی کشورهای منطقه ارائه شده که با انگیزه و انرژی کافی میتوان به این پیشنهادها و ابتکارعمل‌ها پرداخت و صلح و ثبات را برای منطقه به ارمغان آورد.
در خصوص پرسشی با محوریت مصداق های پایبندی آمریکا به توافق برجام و راستی‌آزمایی این پایبندی، خطیب زاده اظهار داشتند که تمامی تحریم‌هایی که در دوره ترامپ اعمال شد مرتبط با برجام بوده و به باور ایشان، «دولت کنونی آمریکا هنوز از میراث ناکام دولت قبلی در این کشور رهایی نیافته است تا به توافق دولت اوباما بازگردد، اما دیر یا زود باید دریابند که نمی توانند هر دو مسیر فشار حداکثری و بازگشت به برجام را همزمان به پیش ببرند و ضرورت دارد که یک تصمیم سیاسی در سطح دولت آمریکا گرفته شود». خطیب زاده اشاره داشتند که فهرست لغو تحریم‌ها هنوز نهایی شده است ولی پیشرفت‌هایی در این خصوص صورت گرفته است و گفتگوها همچنان ادامه دارد.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
