پیتزایی که ۳۰۰ میلیون دلار فروخته شد
این مقاله توسط فردی گمنام با نام مستعار ساتوشی ناکاماتو نوشته شده بود. ناکاماتو در این مقاله به انتقاد از نقش نهاد‌های ثالث (نظیر بانک ها) در تراکنشات مالی پرداخت. ناکاماتو در مقاله خود پیشنهاد داد که مدارک مربوط به تراکنش‌ها در بستر بلاک چین مستندسازی شود تا بدین ترتیب امکان تقلب از بین برود و اعتماد طرفین هم جلب شود؛ بدون آن که نیاز باشد مدارک هویتی طرفین معامله در اختیار طرف ثالثی قرار گیرد.
در سال ۲۰۰۹ نخستین واحد‌های پولی بیتکوین منتشر شد و ناکاماتو در سال ۲۰۱۰ پس از واگذاری دامنه bitcoin.org به کلیه جامعه فعالین بیتکوین برای همیشه ناپدید شد. بیتکوین بر پایه زبان برنامه نویسی ++C نگارش شده است که مرجع اصلی اجرای آن در حال حاضر برنامه‌ای تحت عنوان هسته بیتکوین یا bitcoin core است که در آن پرداخت‌های بیتکوین تایید می‌شود. در اصل بیتکوین کور وظیفه تایید بلاک‌هایی را دارد که در آن تراکنش‌های معتبر انجام شده است.
بلاک چین
وقتی شما یک اسکناس ۲۰ دلاری را خرج می‌کنید، این اسکناس از شما به فروشنده منتقل می‌شود، اما چون فرایند تولید اطلاعات دیجیتال متفاوت است، می‌توان با تهیه یک کپی از بیتکوین و ارسال آن به فروشنده، کماکان بیتکوین یا هر ارز دیجیتالی دیگری را حفظ کرد. برای مقابله با این مشکل لازم است تا اطمینان حاصل شود که هر کوین تنها یک بار خرج شده است. برای حل این مشکل در ارز‌های دیجیتالی از مفهومی به نام ضرابخانه یا mint استفاده می‌شود. پس از هر تراکنش سکه باید به ضرابخانه بازگردد تا سکه جدیدی صادر شود و تنها زمانی می‌توان مطمئن بود که سکه‌ای دو بار خرج نشده است که مستقیماً از ضرابخانه صادر شده باشد. این یعنی باید اطلاعات همه تراکنش‌ها از ابتدا موجود باشد تا مطمئن شویم هیچ سکه‌ای دو بار خرج نشده است. آیا سیستمی وجود دارد که بتوان اطلاعات این همه تراکنش را روی آن ذخیره کرد و از همه مهم‌تر به صحت اطلاعات آن اعتماد کرد؟ جواب قطعا خیر است، پس برای حل این مشکل فعالان ارز‌های دیجیتال به سراغ ظرفیت بلاک چین رفتند.
یک پایگاه داده را در نظر بگیرید که می‌تواند هر نوع اطلاعی را در بگیرد. این اطلاعات می‌تواند اطلاعات مربوط به شهر‌های یک کشور باشند یا داده‌های سرشماری یک کشور یا اطلاعات مربوط به یک تراکنش دیجیتالی. وقتی که این بلاک‌ها به هم متصل می‌شوند تشکیل یک زنجیره را می‌دهند که به آن بلاک چین می‌گوییم.
از کجا می‌توان مطمئن بود که افرادی که اطلاعات بلاک را در اختیار دارند در آن تغییری ایجاد نمی‌کنند؟ (این مساله از آنجا اهمیت دارد که امکان دستکاری در اطلاعات و سوابق تراکنش‌ها از بین برود) داده‌های بلاک چین روی یک کامپیوتر یا سرور خاص ذخیره نمی‌شوند بلکه هر کامپیوتر متصل در این شبکه یک نسخه از اطلاعات را دریافت خواهد کرد و تا زمانی که اکثریت کاربران شبکه با تغییر موافقت نکنند، امکان ایجاد هیچ تغییری در بلاک وجود ندارد (به همین دلیل گفته می‌شود داده‌ها در شبکه بلاک چین غیرمتمرکز هستند)
استخراج بیتکوین یا ماین کردن به چه معناست؟
به فرایند تولید بیتکوین‌های جدید با حل یک مساله ریاضی، ماین بیتکوین اطلاق می‌شود. برای این استخراج باید کل بلاک‌های قبلی را دانلود و آن‌ها را اجرا کرد. شبکه بیتکوین به گونه‌ای طراحی شده است که به طور میانگین در هر ۱۰ دقیقه تنها یک بلاک به زنجیره قبلی اضافه شود. برای افزودن هر بلاک، استخراج کنندگان باید تابع هش (HASH) آن بلاک را پیدا کنند. هش تابعی است که ورودی‌های مختلف (در اینجا اطلاعات مربوط به تراکنشات با استفاده از ارز‌های دیجیتالی۹ را به یک رشته عبارت خروجی با طول ثابت تبدیل می‌کند که مهم‌ترین ویژگی آن این است که نمی‌توان از خروجی تابع به ورودی آن رسید (این امکان باعث می‌شود امکان صحت سنجی تراکنش وجود داشته باشد بدون انکه افراد سودجو بتوانند از خروجی، اقدام به تغییر اطلاعات تراکنش که همان ورودی تابع است، کنند)
تنها راه پیدا کردن راه حل تابع هش، حدس زدن مقادیر تصادفی است و سیستم‌های استخراج ارز دیجیتال سعی می‌کنند با وارد کردن مقادیر تصادفی به پاسخ صحیح برسند. مشکل اینجاست که با ورود استخراج کنندگان جدید، پاسخ تابع هش زودتر پیدا می‌شود و یک بلاک به زنجیره قبلی اضافه می‌شود. برای حل این مشکل شبکه بیتکوین ضریب سختی تابع هش را تا جایی تغییر می‌دهد که اطمینان یابد متوسط زمان افزوده شدن هر بلاک کمتر یا بیشتر از ۱۰ دقیقه نخواهد بود.
halving بیتکوین
ناکاماتو مقدار عرضه بیتکوین را محدود در نظر گرفته است (برخی از ارز‌های دیجیتالی نظیر دوج کوین چنین محدودیتی ندارند). در کل ۲۱ میلیون واحد بیتکوین در جهان وجود دارد که تاکنون ۱۷.۶ میلیون واحد از آن استخراج شده است. پاداش استخراج بیتکوین (پس از هر بار یافتن پاسخ تابع هش هر بلاک) هر چهار سال یکبار نصف می‌شود تا مدت زمان به پایان رسیدن کل بیتکوین‌های موجود، طولانی‌تر شود. در ابتدا پاداش استخراج هر بلاک ۵۰ بیتکوین بود که این عدد در سال ۲۰۱۲ به ۲۵ عدد کاهش یافت (هلوینگ‌های بعدی در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۲۰ اتفاق افتادند و تعداد پاداش‌ها به ۱۲.۵ و ۶.۲۵ کاهش پیدا کرد)
هنگامی که شصت و چهارمین هلوینگ اتفاق بیافتد، دیگر هیچ بیتکوینی برای استخراج وجود نخواهد داشت.
کیف پول ارز دیجیتالی یا wallet
کیف پول چیزی شبیه شماره حساب در دنیای واقعی است که به صورت یک رشته کاراکتر از مجموع حرف و عدد نشان داده می‌شود. برای ارسال و دریافت ارز‌های دیجیتالی به آدرس این کیف پول نیاز است (در برخی از ارز‌های دیجیتالی نظیر بایننس کوین برای انجام تراکنش، علاوه بر آدرس کیف پول به ممو و برخی دیگر نظیر ریپل به تگ هم احتیاج دارند که غالبا توسط خود صرافی‌های ارز‌های دیجیتالی ارائه می‌شوند).
با توجه به برگشت ناپذیر بودن تراکنش‌های ارز‌های دیجیتالی بر بستر بلاک چین (به دلیل ویژگی تابع هش)، در صورت اشتباه در وارد کردن آدرس کیف پول یا تگ و ممو، تراکنش انجام می‌شود، اما در کیف پول طرف مقابل وارد نخواهد شد و امکان بازایابی نیز وجود نخواهد داشت!
همچنین در صورتی که رمزعبور کیف پول توسط کاربر فراموش شود، این کیف پول قابل باز شدن نخواهد بود و موجودی آن برای همیشه از دست خواهد رفت.
نخستین معامله‌ها با بیتکوین
در ماه‌های نخست اجرای برنامه بیتکوین، اسخراج کنندگان بیشتر با هدف سرگرمی اقدام به حل تابع هش شبکه بیتکوین می‌کردند و به دلیل آسان بودن حل تابع و ارزش کم بیتکوین در آن دوره، معامله‌ای با آن صورت نمی‌گرفت. نخستین تراکنش بزرگ ثبت شده بر حسب بیتکوین در ٢٢ ماه می ۲۰۱۰ صورت گرفت که فردی به نام هانیچز (Hanyecz) به ازای خرید دو پیتزا ۱۰ هزار بیتکوین پرداخت کرد! (با توجه به ارزش فعلی بیتکوین برای خرید این دو پیتزا بیش از ۵۹۰ میلیون دلار پرداخت شد!) بعد‌ها اعلام شد فردی که این بیتکوین‌ها را دریافت کرد با رسیدن قیمت بیتکوین به ۴۰۰ دلار، آن‌ها را فروخت.
در سال‌های ابتدایی از بیتکوین و سایر ارز‌های دیجیتالی بیشتر توسط جامعه فعالان کامپیوتری و فعالان حوزه دارک وب استفاده می‌شد، اما به مرور بر محبوبیت ارز‌های دیجیتالی افزوده شد. (۲)
ملاک تعیین ارز‌های دیجیتالی چیست؟
ارز‌های دیجیتالی بر اساس اعتماد معامله گران به شبکه بلاک چین و مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین ارزش می‌شوند. نکته مهم در این میان آن است که این ارز‌ها به شدت تحت تاثیر هیجانات بازار و همچنین فعالیت‌های دارندگان مقادیر بزرگ ارز‌های دیجیتالی (که اصطلاحا نهنگ‌ها اطلاق می‌شوند) قرار دارند. (۳) برای نمونه تحلیل گران بانک اف امریکا در گزارشی هشدار داده بودند که طبق محاسبات آن‌ها تنها ۹۳ میلیون دلارسرمایه گذاری خالص در بیتکوین می‌تواند ارزش این رمزارز را تا یک درصد جابجا کند.
دامیننس بیتکوین به چه معناست؟
بیتکوین بزرگ‌ترین سهم از بازار ارز‌های دیجیتالی را دارد و به همین دلیل تغییرات قیمتی آن اثر مستقیمی روی ارزش سایر ارز‌ها دارد. به سهم بیتکوین از کل ارزش بازار ارز‌های دیجیتالی دامیننس آن گفته می‌شود. شاخص دامیننس که بر حسب عددی از ۱۰۰ بیان می‌شود نشان می‌دهد که چه مقدار از سهم بازار مربوط به بیتکوین است. این رقم در حال حاضر چیزی حدود ۵۸ درصد است (برای مقایسه، در ابتدای سال ۲۰۲۱ این رقم بیش از ۷۲ درصد بود)
آیا امکان هک بلاک چین وجود دارد؟
به دلیل هزینه بسیار بالای هک کردن شبکه بلاک چین برای هکر‌ها چنین اتفاقی تاکنون رخ نداده است (باید حداقل ۵۱ درصد کل تابع‌های هش در اخیتار هکر قرار بگیرد). حتی در صورت امکان مهندسی معکوس باید حمله به دو بلاک طی مدت زمان بسیار محدودی انجام شود. در نتیجه هک بلاک چین غیر ممکن نیست، تقریبا غیرممکن است و تاکنون نیز این اتفاق رخ نداده است.
آیا امکان هک کردن کیف پول وجود دارد؟
بله، به هر دلیلی و هر زمانی که هکر بتواند کلید‌های عمومی و خصوصی کیف پول را به دست آورد می‌تواند موجودی آن را به کیف پول خود منتقل کند. این کلید‌ها می‌توانند از روش‌هایی نظیر فیشینگ، کیف پول‌های جعلی، متقاعد کردن فرد به انتقال رمزارز به آدرس یک کیف پول جعلی یا تغییر URL اقدام به هک کردن افراد کنند.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
