سرنوشت معاهده پاریس در مجلس به کجا کشید؟
پنج سال از امضای توافقنامه زیست‌محیطی پاریس توسط ایران و ۱۹۶ کشور دیگر می‌گذرد، اما هنوز این توافق توسط ایران و کشور دیگر در مجلس تصویب نشده است و در همین رابطه روز گذشته در کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط‌زیست مجلس جلسه‌ای تشکیل شد تا تکلیف این موضوع مشخص شود.
زمستان سال ۹۴، با امضای معصومه ابتکار رئیس وقت سازمان حفاظت از محیط‌زیست در پاریس، ایران اعلام کرد که قصد دارد در این توافق که شاید جهان را از «گرمایش جهانی» نجات دهد، شرکت کند. اما یک سال بعد پس تصویب پاریس در مجلس، مدتی از بعد از خروج ایالات متحده آمریکا از توافقنامه، شورای نگهبان این توافق را رد کرد و هنوز سرنوشت آن مشخص نیست.
سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس در این رابطه در جلسه دیروز گفت: «به طور کلی بگویم، گرمایش جهانی یک واقعیت است و کشورها اگر برنامه‌ای نداشته باشند، خودشان ضرر می‌کنند. اگرچه شاید سهم انسان در این پدیده کمتر از طبیعت باشد، اما می‌توانیم نسبت به فعالیت‌هایمان دقت بیشتری داشته باشیم. از سویی کشورهای دیگر، با اقداماتشان ما را در مقابل تعهدات و توافقات بدبین کرده‌اند،ما در جمهوری اسلامی ایران نسبت به تعهدات خود پایبند هستیم، اما برخی کشورها که خود عامل اصلی انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند، از توافقنامه خارج می‌شوند و این برای ما سوال به وجود می‌آورد.»
ایران بین کشورهای دنیا، انگشت‌نما می‌شود؟
البته دلیل رد این معاهده توسط شروای یکی نگهبان، تصمیم دونالد ترامپ مبنی بر خروچ از آن نبود، یکی از ایراداتی که شورای نگهبان از این توافقنامه درباره وجود ضمیمه‌ای برای آن بود، اما این مسئله توسط سازمان محیط‌زیست رد شد.
ناصر مقدسی، مشاور رئیس سازمان محیط‌زیست در همین رابطه روز گذشته در جلسه کمیسیون کشاورزی مجلس درباره توافقنامه پاریس گفت: «در مورد اشکالات شورای نگهبان، پاسخ به آن‌ها مکتوب داده شد. معاهده پاریس هیچ ضمیمه‌لی ندارد، در توافقنامه آمده است که اگر ضمیمه‌ای بخواهد به وجود بیاید، شش ماه قبل باید به دبیرخانه داده شود و ۷۵درصد کشورها باید آن را تایید کنند و فقط هم در بین کشورهایی که تایید کردند، قابل اجراست.»
بعد از رفع ابهامات مجلس هیچ اقدامی درباره این توافقنامه انجام نداد و حالا تصمیم‌گیری برعهده مجلس یازدهم است و اکنون ایران به همراه کشورهای آنگولا، اریتره، عراق، لیبی، سودان جنوبی، ترکیه و یمن تنها کشورهایی هستند که پاریس را تصویب نکرده‌اند.
مقدسی در این باره توضیح داد: «باید احتیاط کنیم، اما این درست که بین کشورهای دنیا انگشت‌نما شویم، آن هم به عنوان کشوری که مدعی است از تغییراقلیم آسیب‌های زیادی دیده و سال‌ها درگیر خشکی بوده است.»
تغییر تعهد ایران در توافقنامه پاریس؛ از ۱۲ درصد تا ۴ درصد مشروط
درواقع در این توافقنامه ایران و کشورهای مختلف متعهد شده بودند که برای جلوگیری از افزایش بیش از ۱.۵ تا دو درجه‌ای دما تا سال ۲۰۳۰، میزان انتشارات گازهای گلخانه‌ای خود را کاهش دهند، ایران هم در همین رابطه اعلام کرده بود که می‌تواند میزان انتشارات خود را ۴درصد کاهش بدهد، اگر هم تحریم‌ها برداشته شوند این عدد تا ۱۲درصد قابل اجراست.
اما روز گذشته مسئولان سازمان محیط زیست خبر دادند که حتی این تعهد خود را هم کاهش داده‌اند و قرار است ایران متعهد شود که تنها در صورت رفع تحریم‌ها، چهار درصد میزان انتشار خود را کاهش بدهند.
حسین خواجه‌پور مشاور معاونت انسانی، سازمان حفاظت از محیط‌زیست، در همین رابطه در جلسه مجلس گفت: «ما با تغییرات جدیدی که ایجاد کرده‌ایم، بیشتر به عنوان یک کشور آسیب‌پذیر مطالبه‌گر شده‌ایم. برای مثال ما سندمان بحثی را به عوان "اقدامات جبرانی" آورده‌ایم که به عنوان یک کشور با درآمد نفتی به ما کمک شود.»
از سوی دیگر به گفته مسئولان سازمان محیط‌زیست، در صورت اجرای سیاست‌های مختلف اصلاح الگوی مصرف می‌تواند میزان انتشار خود را تا ۴۲درصد کاهش بدهد و ۴درصد کاهش انتشار کار ساده‌ای است، همچنین اجرای این تعهد الزامی نیست.
خواچه‌پور عنوان کرد: «تنها الزامات موجود در این توافقنامه این است که هر پنج سال برنامه مشارکت اعلام کنیم، میزان انتشار خود را کاهش دهیم و در جهت تحقق اهداف "تلاش" کنیم. غیر از این هیچ الزام حقوقی وجود ندارد.»
همچنین برخی مسئولان می‌گویند که با توجه به آسیب‌پذیری ایران و این جزو کشورهای در حال توسعه قرار داریم، توافقنامه پاریس می‌تواند کمک مالی برای ایران به همراه داشته باشد، موضوعی که البته نمایندگان مجلس نسبت به آن تردید دارند.
سمیه رفیعی رییس فراکسیون محیط زیست مجلس در این باره توضیح داد: «بحث نسبت به تامین مالی و ضمانت اجرایی وجود دارد، این که طرف مقابل چه ضمانتی برای اجرا می‌دهد باید لحاظ شود، از سویی برخی کشورها به شکل کیفی تعهد داده‌اند، فکر کنم تعهد کیفی هم برای ما مناسب‌تر باشد.»
تغییر اقلیم فلات ایران را خالی از جمعیت می‌کند؟
در واقع ایران نه تنها یکی از ۱۰ منتشر کننده اصلی گازهای گلخانه در جهان است بلکه از کشورهای آسیب‌پذیر در مقابل گرمایش جهانی است و این بحران پیامدهای اقتصادی هم برای کشور به همراه دارد.
مثلا، در جلسه کمیسیون کشاورزی مطرح شد که مطالعه‌ای که توسط سازمان هواشناسی انجام داده است نشان می‌دهد با ادامه همین روند فعلی، در ۳۰ سال آینده فلات ایران خالی از جمعیت می‌شود. مطالعه‌ای که بیش از ۲ سال پیش توسط توسط کریم عباسپور و گروهی از محققان در خارج از کشور انجام شده بود، نشان می‌دهد که با افزایش دمای کره زمین احتمال وقوع سیل در برخی از مناطق ایران افزایش پیدا کرده و در این میان شدت خشکسالی هم بیشتر می‌شود.
خواجه‌پور در این باره گفت: «اقدامات ملی با این توافقنامه کاملا هم سو است و از سویی کشور ما نسبت به این بحران آسیب‌پذیر است، اگر به جای این که عضو ناظر باشیم، فعال شویم، می‌توانیم از مکانیزم‌های حمایتی تغییراقلیم استفاده کنیم. اما اگر به معاهده نپیوندیم، جامعه جهانی مسیر خودش را می‌رود، وقتی هم می‌بیند کشوری که در بین ۱۰ انتشار کننده اصلی قرار دارد کاری نمی‌کند، به آن فشار می‌آورد.»
به نظر می‌رسد حالا دیگر سرنوشت حضور ایران در معاهده پاریس، که برخی به آن به چشم راهکار نجات زمین از گرمایش جهانی نگاه می‌کنند در دست مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان است.
رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس در توضیح داد: «به ایرادات شورای نگهبان باید پاسخ منسجمی داده شود. ما دنبال خود تحریمی نیستیم در نتیجه رویکرد محتاطانه در الحاق باید مورد توجهمان باشد. ما باید تصمیمی بگیریم که بهترین اقدام برای نظام باشد.»
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
