بررسی جزئیات طرح اصلاح آئین نامه داخلی مجلس درباره نحوه معرفی حقوقدانان شورای کم حواشی نداشت و حتی گاهی این حواشی تا مرز جدال لفظی و دعا برای تمام شدن مجلس دهم به پیش رفت. اما نهایتا همانطور که دو سوم نمایندگان به اولویت این طرح رای دادند و همچنین کلیات آن را به تصویب رساندند جزئیات نیز در انبوه نظرات و بگومگوها به تصویب رسید.

آخرین تلاش برای حذف طرح/این همه سروصدا برای چه؟

علی ادیانی نماینده قائمشهر یکی از مخالفان سرسخت این طرح بود که تا پیش از این در زمان رای‌گیری برای اولویت و همچنین کلیات این طرح مخالفت خود را با این طرح اعلام کرد. او امروز در جریان بررسی جزئیات طرح نیز پیشنهاد حذف ماده یک و دو را نیز مطرح کرد. 

ادیانی ابتدا طی اخطاری در جریان ادامه رسیدگی به  گزارش کمیسیون آئین‌نامه داخلی در مورد طرح اصلاح قانون آئین‌نامه داخلی مجلس درباره انتخاب حقوقدانان شورای نگهبان، گفت: این طرح با اصل ۹۱ و۹۸ قانون اساسی مغایرت دارد.

او با بیان اینکه من طرح اصلاح قانون آئین‌نامه داخلی مجلس را درباره انتخاب حقوقدانان شورای نگهبان فاقد منطق قانونی می‌دانم گفت:‌این طرح منفعلانه و احساسی است و ما به ازای حقوقی هم ندارد.  ‌این همه سر و صدا و بیا و برو راه انداخته‌ایم و دیروز هم الحمدالله مانور کلماتی زیادی صورت گرفت اما می‌بینیم که هیچ ما به ازای قانونی در مورد آن وجود ندارد.در بخشی از این طرح آمده در اجرای اصل ۹۱ قانون اساسی؛ در حالی که این اشتباه است و این به بند دو اصل ۹۱ قانون برمی‌گردد نه کل اصل ۹۱.

ادیانی گفت: در سطح ۴ نوشته‌ به تعدادی که مجلس از بین آنها انتخاب داشته باشد در حالی که این متن دارای ابهام است و عددی در آن ذکر نشده و اینگونه متن نوشتن از سیاق حقوقی و تقنینی به دور است.

 تعداد حقوقدانان شورای نگهبان مشکل مردم است یا مشکلات اقتصادی؟

او در ادامه اعتراض خود گفت: ‌مردم بدانند طرح اصلاح قانون آئین‌نامه داخلی مجلس برای انتخاب حقوقدانان شورای نگهبان با امضای ۵ همکار محترم به قید اولویت در دستور کار قرار گرفت. در حالی که ۲۱ طرح با مضامین اقتصادی در اولویت بود. 

نماینده مردم قائم‌شهر در مجلس گفت: ‌مشکل امروز مردم تعداد حقوقدانان شورای نگهبان است یا مشکلات اقتصادی؟ شما صدای شکستن استخوان‌های مردم زیر بار گرانی را نمی‌شنوید؟ 

ادیانی پای قیمت پراید هم به میان کشید و گفت:‌ پراید ۴ میلیونی به ۹۰ میلیون رسیده و مردم در این زمینه از ما سؤال می‌کنند.بنابراین این طرح فاقد منطق حقوقی و برای ملت و مجلس هزینه‌بر خواهد بود و نتیجه‌ای نیز نخواهد داشت. 

بعد از پایان صحبت های ادیانی این پیشنهاد او به رای گذاشت و نمایندگان با آن مخالفت کردند. 

آقای نماینده عصبانی شد/ خدا کند مجلس دهم زودتر تمام شود 

وقتی بررسی جزئیات به ماده ۲ رسید بار دیگر ادیانی خواست پیشنهاد حذف را مطرح کند که تعدادی از نمایندگان به او انتقاد کردند و گفتند «وقت مجلس را نگیر» همین جمله برای عصبانی شدن ادیانی کفایت می‌کرد. او در پاسخ به این صحبت‌ها گفت: وقت مجلس را کسانی می‌گیرند که طرح‌های خلاف قانون را به مجلس می‌آورند اما به چه انگیزه‌هایی. 

در همین زمان صدای دو دو نمایندگان بلند شد که ادیانی خطاب به لاریجانی گفت: آقای لاریجانی جلسه را اداره کنید و این بی‌ادبی‌ها را پاسخ بدهید.

لاریجانی در همین زمان به ادیانی توصیه کرد که مطلب خودش را بیان کند. 

در همین لحظه ادیانی گفت: من تاسف می‌خورم  خدا کند این مجلس زودتر تمام شود تا ما زودتر از توهین‌های برخی از همکارانمان راحت شویم.

لاریجانی در پاسخ به این صحبت به ادیانی گفت: شما همین حرف‌ها را می‌زنید آنها هم واکنش نشان می‌هند. 

او گفت:‌توهین‌های برخی نمایندگان به من از تریبون پخش می‌شود و از آقای لاریجانی می‌خواهم جلسه را اداره کنند.‌نمایندگان مخالف اظهاراتم اجازه بیان نظراتم را نمی‌دهند. 

ادیانی گفت:‌ذمجلس بدون شورای نگهبان موضوعیت ندارد و نمی‌توانیم به بهانه عدم رای آوری حقوقدانان شورای نگهبان، کشور را معطل نگه داریم. ‌این چه ادبیاتی است که برخی نمایندگان مجلس دارند که می‌گویند من رای می‌دهم و اگر شورای نگهبان خواست آن را رد کند. در حالی که این ادبیات مخالف سوگند و قسمی است که ابتدای نمایندگی خورده‌اند.

می گویند خدا کند مجلس زودتر تمام شود، این توهین نیست؟

مصطفی کواکبیان نماینده مردم تهران در مجلس در پاسخ به صحبت‌های ادیانی گفت: من از برادر عزیزمان می خواهم فقط خودشان را حقوقدان ندانند بلاخره در مجلس کسانی هستند که هم فقه بیشتر از ایشان خوانده اند و هم حقوق. این توهین به مجلس است که خداکند مجلس زودتر تمام شود. این توهین به مجلس است که خدا کند این مجلس زودتر تمام شود نگران نباشید هفته دیگر تمام می‌شود. به من با این طرز برخورد واقعا بر خورد.

او با کنایه به ادیانی و خطاب به لاریجانی گفت: از آقای لاریجانی می‌خواهم حتما تذکری بدهند تا در این ماه موافقت الابرار را داشته باشیم و ایشان (ادیانی) نیز تلاش کنند موافقت ابرار را داشته باشند خوب است. 

اتهام پایداری‌ها به سیاسی‌کاری طراحان 

نصرالله پژمانفر نماینده اصولگرای مشهد در انتقاد به بحث‌های مطرح شده در این رابطه گفت: خواهش میکنم عزیزان مسائل را شخصی نکنند و مباحث را روی مدار کارشناسی به پیش ببرند. قضاوت درباره اینکه این طرح خارج از نوبت در دستور کار قرار گرفت که آیا یک رویکرد سیاسی داشته یا خیر این را مردم باید داشته باشند. مردم در روزهایی که معیشت و زندگی‌شان دچار بحران‌های شدید شده است قضاوت خواهند کرد و براساس همین هم نمره و معدل برای مجلس دهم می‌دهند.

پژمانفر بیان داشت: ما داریم کارنامه مجلس را رقم می‌زنیم که به چه مسائلی پرداخته است و اینکه اولویت مجلس دهم چه اموری است اینها همان مسائلی است که باعث شده که مردم نسبت به مسائل مجلس قضاوت کنند.

وی با بیان اینکه اصل ۹۱ قانون اساسی صراحتا اجازه این موضوع را که غیر از ۶ نفر معرفی بشوند را نمی‌دهد، تصریح کرد:در این ماده گفته‌ شده ۶ نفر حقوقدان. عزیزانی که حقوق و فقه خوانده‌اند ببینند آیا این اجتهاد در مقابل نص هست یا خیر؟ صراحا می‌گویند ۶ نفر حقوقدان در رشته‌های حقوقی از میان حقوقدانان مسلمانی که به وسیله رییس قوه به مجلس معرفی می‌شود.

پژمانفر اظهار داشت: ما صدها حقوقدان واجد شرایط داریم، ۶ نفر آنها را معرفی می‌کند و معنایش این است که اگر ما بخواهیم این کار را انجام بدهیم یعنی اینکه تغییر در قانون اساسی دهیم که باید بیش از ۶ نفر معرفی شود.

 نماینده مردم مشهد در مجلس اضافه کرد: الزام کردن در تغییر قانون اساسی علاوه بر اینکه اجتهاد در نص است، تغییر قانون اساسی احتیاج به رفراندوم دارد. نه اینکه ما در مجلس بخواهیم این کار را انجام بدهیم.

او گفت: ممکن است برخی از ما در این فضای موجود گلایه‌هایی به شورای نگهبان داشته باشند. اشکالی ندارد، بیایند و گلایه‌هایشان را مطرح کنند و خود آقای رییس مجلس مکرر اینجا برخی از گلایه‌ها را پیگیری می‌کنند و در شورای نگهبان پیگیری می‌کردند و حل می‌کردند و به موضوع می‌پرداختند.

اگر نمایندگان فاسدند حقوقدانان شورای نگهبان فاسدتر هستند

نادر قاضی پور نماینده ارومیه یکی از نمایندگانی بود که با مکلف شدن قوه قضائیه برای معرفی دو برابر حقوقدانان شورای نگهبان مخالف بود اما در عین حال انتقادات تندی هم نسبت به آنها مطرح کرد. او گفت: من با معرفی برخی حقوقدان ها مخالف هستم و این را بارها گفته‌ام و دو باره نیز از رئیس قوه قضائیه می خواهیم حقوقدانانی معرفی کنند که خوب و ماهر معرفی می کنند و به ویژه از ایشان می خواهیم حقوقدانانی از دانشگاه های ایران و نه فارغ التحصیلان خارج به خصوص انگلیس روباه پیر را معرفی کنند.

او با بیان اینکه  این را می‌گویم که به گوش ابراهیم رئیسی برسد، ادامه داد: ما در مجلس آینده نیستیم اما نمایندگان به حقوقدانانی رای بدهند که اصل بی طرفی را در بررسی صلاحیت نمایندگان رعایت کنند.

نماینده ارومیه گفت: هرچند ما شش نفر از آنها را ما انتخاب کردیم و ما آنها را اصلح می‌دانستیم هرچند یکی از آنها در صدا و سیما ۹۰ درصد نمایندگان  را فاسد اعلام کرد اگر ما فاسد هستیم او از ما فاسدتر است چرا که ما او را انتخاب کردیم صدا و سیما به ما ظلم کرد و اجازه دفاع به ما نداد. 

او گفت: من از رئیس قوه قضائیه می‌خواهم حقوقدانانی معرفی کند که ولایتمدار باشند و افرادی باشند که در زمان هشت سال دفاع مقدس در جبهه مشغول بودند، نه در انگلستان مشغول درس خواندن.

طرح مربوط به امروز نیست که می‌گویید سیاسی کاری 

در بخشی از مذاکرات بر سر این طرح، غلامرضا کاتب رئیس کمیسیون تدوین آئین‌نامه در پاسخ به مخالفان این طرح گفت: اینکه همکارمان می‌گوید ما رای می دهیم چه رد شود چه رد نشود این توهین به قسم مجلس است. 

این طرح همان زمان که آقای غلامی در صحن انصراف داد مطرح شد و مربوط به امروز نیست که می‌گویید سیاسی باشد. و ما گفتیم اگر حقوقدان ها می‌خواهند انصراف دهند قبل از اینکه در دستور کار قرار می‌گیرد انصراف دهند. 

او با اشاره به موضوع دو سوم رای برای انتخاب حقوقدان ها نیز گفت: ما قبل از اینکه این موضوع را مطرح کنیم آقای کدخدایی که جایگاه داوری دارند در کمیسیون گفتند این را بفرستید ما آن را رد می‌کنیم چطور شما به آنها نمی‌گویید شما اگر جایگاه داوری دارید چرا قبل از آن قضاوت کنید. 

او ادامه داد: شورای نگهبانی که سرنوشت کشور را تعیین می‌کند و صلاحیت کاندیداهای ریاست جمهوری و مجلس و انتخابات را تعیین می‌کند تطبیق قوانین را انجام ممی دهد با ید از شان جایگاه ملی برخوردار شود اگر قوه قضائیه با نگاه منافع ملی انتخاب کند دو سوم که هیچ صد در صد نمایندگان به آنها رای می‌دهند. 

چند تکلیف جدید مجلس برای شورای نگهبان

در نهایت نمایندگان مجلس با ماده یک و دو این طرح موافقت کردند و به موجب آن هم ریاست قوه قضائیه موظف شد حداقل دو برابر مورد نیاز حقوقدانان شورای نگهبان را معرفی کند و هم در رای دادن در مرحله اول باید کاندیداهای حقوقدانان مجلس دو سوم رای را بدست بیاورند و در مرحله دوم این انتخابات با اکثریت نسبی حاصل شود. 

بر اساس اصلاحیه ای که امروز نماینده انجام دادند در ماده یک،مبحثی به عنوان مبحث دوازدهم (انتخاب حقوقدانان شورای نگهبان) به فصل اول باب دوم قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی الحاق و ماده ۲۰۱ مکرر به ذیل آن اضافه می شود:

ماده ٢٠١ مکرر- در اجرای اصل نود و یکم قانون اساسی، رئیس قوه قضاییه حقوقدانان شورای نگهبان را از میان حقوق‌دانان مسلمان تحصیلکرده در رشته های مختلف حقوقی با مشخصات کامل به همراه سوابق علمی و تجربی حداقل دو برابر افراد، به مجلس شورای اسلامی معرفی می کند.

طبق تبصره این ماده، پس از معرفی حقوقدانان به مجلس شورای اسلامی انصراف هریک از آنان قبل از اینکه موضوع در دستور هفتگی مجلس قرار گیرد امکان‌پذیر است و رئیس قوه قضاییه فرد یا افراد جایگزین را به صورت مکتوب به مجلس اعلام می‌کند.

طبق ماده ۲ این طرح جزء ۲ بند ز ماده ۱۱۷ قانون به بند د این ماده منتقل می‌شود؛ براساس این جزء انتخاب اعضای حقوقدان شورای نگهبان با اکثریت نسبی صورت می‌گیرد.

امکان عزل حقوقدانان 

طرح اصلاح آئین نامه داخلی مجلس تنها به دو ماده منتهی نشد و پیشنهاد عزل و استیضاح حقوقدان‌ها نیز مطرح شد. این پیشنهاد الحاقی از سوی محمدجواد فتحی نماینده تهران مطرح شد او گفت: در ماده ۲۴ آیین نامه داخلی مجلس آمده است که کسانی که توسط نمایندگان مجلس انتخاب می‌شوند برای نظارت یا عضویت در مجامع و شوراهای و به طور کلی منتخبان اعم از رییس مجلس یا اعضای هیات رییسه، اگر در وظایف قانونی خود تعلل کرده و سستی ورزیدند به موجب این ماده، ۲۵ نفر از نمایندگان حق دارند نسبت به این افراد و منصبی که اشغال کرده اند اعتراض کنند و موضوع در کمیسیونی که در ماده ۲۴ سازوکار آن مشخص شده است،  بررسی و تعیین تکلیف شود.

او با بیان اینکه حقوقدانان شورای نگهبان منتخب مجلس از جمله این افراد هستند، خاطرنشان کرد: اگر در طول دوره ای که ما به این اعضا رای دادیم اتفاقی بیفتد و مثلا عضوی دچار آلزایمر شود، قدرت انطباق مصوبات مجلس با قانون اساسی را ندارد، در اینجا تکلیف چیست؛ در مورد فقها منصوب مقام معظم رهبری هستند و عزل آن با رهبری است، اما اگر حقوقدانان فاقد شرایط شوند، تکلیف چیست.

صحنه آرایی برای انصراف غلامی 

محمود صادقی اما از موافقان این پیشنهاد بود که گفت: این پیشنهاد و ماده ابهام ندارد و به اصل ۹۴ مربوط نیست و به نحوه ایفای وظایف مرتبط است اگر حوه ایفای وظایف آنان محل ایراد باشد صلاحیت‌آنان همانند اعضای هیات رییسه می تواند مورد اعتراض باشد و رسیدگی شود.

نماینده تهران گفت: در حالی که برخی مخالفان اشاره کردند شورای نگهبان جایگاه ویژه دارد درحالیکه اعتبار مجلس به وجود شورای نگهبان است اما مجلس هم در انتخاب نیمی از حقوقدانان دخالت دارد و از دو جهت انطباق با شرع مربوط به فقها و انطباق با قانون اساسی مربوط به حقوقدانان صلاحیت دارد.

صادقی با بیان اینکه هر جا در قانون اساسی به اشخاص و مردم حق انتخاب داده‌ایم حق نظارت برای منتخبان قائل شده‌ایم، گفت: چنانکه در مورد وزرا نمایندگان حق سوال و استیضاح دارند. ماده ۲۴ مورد به ایفای وظایف است اگر از لحاظ جسمی و ذهنی مشکل پیدا کنند- البته شان حقوقدانان شورای نگهبان اجل است که از حیث اخلاقی مشکل پیدا کنند اما انسان جایز الخطا است ممکن است از این بعد هم باشد و در کار او خلل ایجاد کند. 

صادقی تاکید کرد: بعضی مخالفان درست به مفاد این طرح توجه نمی‌کنند و فکر می‌کنند که این طرح با حق رییس قوه قضاییه در تضاد است در حالی که در مورد اتفاق سال گذشته این حق قوه قضائیه بود که ضایع شد آقای غلامی بعدا با من تماس گرفتند و گفتند اصلا آقای رئیسی از انصراف من خبر نداشتند. یعنی با یک صحنه آرایی ایشان حذف کردند و این اتفاق بدون اطلاع رئیس قوه قضائیه صورت گرفت. 

تغییر نحوه معرفی و نظارت بر حقوقدانان

در نهایت نمایندگان مجلس با تغییر نحوه معرفی حقوقدانان و همچنین نظارت بر عملکردشان موافقت کردند. حال این طرح برای تبدیل شدن به قانون به تائید شورای نگهبان برسد که با توجه به خط و نشان‌های کدخدایی بعید است این اتفاق رخ بدهد و از آنجا که مجلس یازدهم مجلسی همراه با شورای نگهبان است احتمالا این مصوبه در بایگانی خانه ملت باقی خواهد ماند و مشروح مذکرات نیز تنها به مذاکراتی برای ثبت در تاریخ بدل خواهد شد. 

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.