شنبه شب یک بیانیه از مجلس انتقالی جنوب در یمن، بسیاری را شوکه کرد و خاطره دورانی را به یاد آورد که فقیر ترین کشور عربی به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده بود. حتی برای برخی این هرج و مرج ها یادآور جرقه هایی بود که به جنگ داخلی در یمن انجامید.مجلس انتقالی با اعلام اینکه در عدن و دیگر استان های جنوبی خودمختاری اعلام می کند، عملا تکلیف توافق ریاض را یکسره کرد. وزیر خارجه دولت ربه هادی مسئولیت اقدامات مجلس انتقالی را متوجه خودشان دانست و عملا در مورد عواقب خطرناک چنین تصمیمی هشدار داد. این در حالیست که دولت هادی اداره هیچ بخشی از یمن را برعهده ندارد. برخی از فعالان یمنی اتفاقات جنوب را زیر سر ولیعهد امارات و پسر رئیس جمهور پیشین این کشور می دانند.

پیش از این اقدام شورای انتقالی توافق ریاض، با دولت منصور هادی عملا منتفی شده بود و تنها نامی از آن وجود داشت. شورای انتقالی، با نزدیکی که به اماراتی ها داشت، اجازه ورود دولتیان نزدیک به سعودی را به مناطق جنوبی نداد. با این حال سکوت عربستان در قبال اتفاقات جنوب و برهم خوردن توافق ریاض سوال برانگیز شده است. با پیچیده تر شدن وضعیت یمن، امکان برقراری صلحی که کشورهای منطقه و سازمان ملل به دنبال آن هستند، کم تر شده است.

با رضا میرآبیان کارشناس مسائل یمن در خصوص اتفاقات اخیر در این کشور به گفتگو نشسته ایم:

اتفاقاتی که در یمن در حال وقوع است برخلاف توافقی است که سال گذشته ایجاد شده بود. دقیقا چه اتفاقی در جنوب یمن در حال وقوع است؟

شورای انتقالی جنوب یمن از سال ۲۰۱۷ با هدف جداکردن جنوب از شمال یمن و اعلام استقلال آن و بیرون آوردن این منطقه از زیر یوق منصور هادی، پرچم یمن جنوبی را برافراشت و استاندار تعیین نکرد و تسلط امور اقتصادی و سیاسی را هم در این منطقه به دست گرفت.علی رغم تلاشی که ریاض برای تشکیل دولتی با شراکت هر دو طرف داشت و بر اساس همین آرزو توافق ریاض را در سال ۲۰۱۹ منعقد کرد. اما عملا آن توافق هیچ وقت عملی نشد و همانطور که دیدیم بعد از ماه ها هنوز مقامات سازمان ملل به دنبال اجرایی شدن آن هستند. در عمل اما هیچ یک از مقامات دولت منصور هادی نتوانستند بعد از توافق ریاض پا به عدن و جنوب یمن بگذارند.

اتفاقی که اخیرا افتاده و خیابان های عدن به دست نیروهای شورای انتقالی افتاده و بیانیه ای که صادر شده است، به معنای خط پایانی است بر حضور و نفوذ دولت در تبعید منصورهادی در جنوب یمن.

برای شورای انتقالی کلمه استقلال یمن جنوبی، بار امنیتی و نظامی دارد که کشورهای دیگر هم باید این موضوع را تائید کنند که فعلا چنین چیزی برای آنها ممکن نیست و شورای انتقالی نمی تواند تبعات اعلام استقلال جنوب را بپذیرد. برای همین است که اعلام خود مختاری کرده است.

حقیقت این است که آرزوی رهبر شورای انقلاب هم همان جدایی جنوب یمن است و این را هم به زبان آورده است. هدف از خودمختاری که حالا اعلام شده همان جدایی و استقلال یافتن بخش جنوبی است.

در جنوب یمن، اتفاقات را درگیری و اختلافات میان عربستان و امارات رقم می زند. دو دیدگاه در این مورد وجود دارد. اولی این است که اختلافات این دو بالا گرفته که نتیجه اش اعلام خود مختاری بوده و دومی اینکه برخی ناظران معتقدند که پیش از این اتفاقات بین ریاض و ابوظبی، گفتگوهایی وجود داشته و این اعلام خودمختاری هم زیر نظر عربستان رخ داده است. شما این اتفاق را چطور می بینید؟

رقابت میان عربستان و امارات محدود به امروز نمی شود و از ابتدای حمله ائتلاف به رهبری عربستان به یمن، این اختلافات وجود داشت و در کنار همکاری دو کشور با یکدیگر هیچ وقت اختلافات پنهان نماند. این اختلافات در جنوب یمن جدی تر بود. واقعیت این است که جنوب یمن برای امارات ویژگی منحصر به فردی دارد و سواحل این بخش از کشور، برای اماراتی ها با اهمیت است. اما برای عربستان صنعا بیشترین اهمیت را دارد و سرنوشت عدن چندان برایشان اهمیت ندارد. به همین دلیل هم سعودی ها بیشتر خود را به صنعا و تحولات آن مشغول می کردند.

اولویت امارات همان طور که گفتم، عدن و جنوب یمن است که از نظر ژئوپلتیکی برای آنها دارای اهمیت زیادی است. به دلیل این اهمیت امارات در جنوب میلیشیای استانی ایجاد کرد که اوج این اتفاق در عدن بود. اما اینکه امارات از این میلیشیا به عنوان نیرویی علیه سعودی ها در شرایط کنونی استفاده کرده و درگیری جدی میان دو کشور اتفاق بیفتد، امکان نخواهد داشت و علتش هم به دلیل تفاوت اولویت ها برای دو کشور است. اتفاقاتی که در جنوب یمن می افتد، نگران کننده است اما این موضوع سعودی ها را نگران نکرده چون از نظر ژئوپلتیکی، این بخش از یمن اهمیت چندانی برای آنها ندارد و برای همین است که صحبت ها در مورد امکان توافق محرمانه بالا گرفته است. تمرکز عربستان بر روی این است که بتواند انصارالله را محدود کند و در مورد عدن ادعای ویژه ای ندارد.

با اتفاقات اخیر سرنوشت صلحی که عربستان می گوید در پی آن است چه خواهد شد؟ اتفاقاتی که در عدن در جریان است می تواند وضعیت صنعا را هم عوض کند؟  

بحث صلحی که این روزها مطرح شده ، از سوی سعودی ها جدی نیست. آنها نوزده روز قبل آتش بس دو هفته ای اعلام کردند اما درست در همان روزها ۳۶ بار یمن را بمباران کردند. پس این نشان می دهد که آنها عزمی برای آتش بس و ایجاد صلح حتی در وضعیت کنونی ندارند.

نگرانی سعودی ها این بود که استان مارب یمن از چنگ عربستان در آورده شود. قبلا این اتفاق در استان جوف افتاده بود و تکرار این اتفاق برای سعودی ها قابل پذیرش نبود. استان مارب دارای منابع گاز و نفت است و سعودی ها نگران هستند که این استان از دست آنها خارج شود. پس آنها پیشنهاد دادند که یک آتش بس یک ماهه انجام شود. اما انصارالله موضع گرفت و گفت که چنین آتش بسی از اساس وجود نداشته و پیشنهاد سعودی ها را رد کرد.

سعودی ها برای صلح آماده نیستند.

آینده یمن را چطور می شود پیش بینی کرد؟ در شرایط کنونی بسیاری نگران این هستند که بعد از جنگ با عربستان، این کشور درگیر اختلافات و جنگ داخلی دیگری هم بشود.

اول از همه باید بدانیم که گزینه خروج از یمن برای عربستان گزینه و انتخاب راحتی نیست. آنها همه حیثیت خود را در یمن از دست داده اند. متهم به کشتار مردم و غیرنظامیان این کشور هستند و از سوی دیگر باید غرامت جنگی که راه انداخته اند را پرداخت کنند.

عربستان یک گروه معترض در یمن را تبدیل به یک قدرت منطقه ای کرد که هر زمان که بخواهد می تواند، اهدافی را در زمین و هوا مورد هدف قرار دهد. لذا برای سعودی ها آسان نیست که هم مسئولیت این اتفاقات را برعهده بگیرد و هم هزینه های بازسازی کشوری که زیرساختش را نابود کرده، پرداخت کند.

بر سر دولت در تبعید چه خواهد آمد؟

منصور هادی و دولتش عملا به تاریخ پیوسته اند. او نه قدرتی در صنعا دارد و نه در عدن، نتوانسته حتی با وجود توافق ریاض جایی برای خودش پیدا کند. او به صورت تشریفاتی در عربستان ماندگار شده و عملا دیگر دولتی وجود ندارد. عربستان هم قادر نیست که او را دوباره به عنوان یک سیاستمدار یمنی مطرح کند. او هیچ ابزاری برای بازگشت ندارد. اما بحث جدایی که حالا به راه افتاده، برای انصارالله خط قرمز است. اما آنها فعلا نمی خواهند خود را در درگیری با جنوب و عدن قرار دهند. فعلا درگیری در آن بخش مختص به اختلافات امارات و عربستان است و انصارالله در صنعا ترجیح می دهد که وارد این مسائل نشود. بحث جنوب و شمال یمن بسیار حساس است و ورود به آن می تواند مشکلات زیادی برای انصارالله ایجاد کند، به همین دلیل آنها فعلا این موضوع را مسکوت گذاشته اند. با همه اینها می دانیم که خط قرمز آنها جدایی یمن جنوبی است و در صورتی که وضعیت بر همین منوال فعلی پیش برود، پس از خروج عربستان از یمن آنها به دنبال سروسامان دادن وضعیت جنوب خواهند رفت.

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.