بار سنگین لغو تحریم‌های ایران روی دوش ترامپ پس از شیوع کرونا/ سواستفاده از بحران کرونا برای تحقق هدف قدیمی جنگطلبان؟
ویروس کرونا که امان جهان را بریده و بدون توجه به ویژگی‌های سیاسی و اقتصادی کشورها، مرزها را درنوردیده است، اکنون جان مردم ایران را تهدید می‌کند. اما هنگامه بروز این بحران جهانی، دولت ترامپ به‌رغم درخواست‌های مکرر ده‌ها رهبر سیاسی جهان، دیپلمات‌ها و موسسات بین‌المللی هنوز تمایلی به لغو تحریم‌های ایران حتی به‌طور موقتی نشان نداده است.
اندیشکده آمریکایی شورای آتلانتیک در مطلبی با تاکید بر اینکه تداوم تحریم‌ها نشان می‌دهد که ظلم نه محصول جانبی نظام تحریمی آمریکا، بلکه هدف اصلی آن است، نوشت: «برداشتن تحریم‌ها تنها به سود ۸۰ میلیون شهروند ایرانی نیست، بلکه کمک به مهار کرونا در ایران موج کاهش تهدید آن برای کشورهای همسایه‌ای می‌شود که سال‌ها جنگ داخلی چیزی از سیستم سلامت آنها باقی نگذاشته است و در صورت شیوع کرونا در این مناطق، فاجعه‌ای انسانی رخ خواهد داد. جامعه بین‌الملل باید یکصدا از ترامپ بخواهد تا تحریم‌های ایران را بردارد.»
اندیشکده شورای آتلانتیک در این گزارش می‌نویسد: اعضای کنگره، رهبران جهانی، سازمان‌های بین‌المللی و فعالان مدنی از دولت ترامپ درخواست کردهاند تا تحریم‌ها علیه ایران را حداقل در زمانی که این کشور در مبارزه علیه ویروس کرونا قرار دارد، به‌طور موقت بردارد دولت‌های پیشین آمریکا تحت رهبری جورج دبلیو بوش و باراک اوباما هر دو تحریم‌های خود علیه ایران را در زمان‌های بحرانی نظیر زمین‌لرزه‌های سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۱۲ کاهش دادند. اکنون از دولت ترامپ نیز همین انتظار می‌رود؛ چراکه تحریم‌های گسترده موجب شده است تا توانایی ایران برای تامین تدارکات پزشکی لازم برای مبارزه علیه ویروس کووید-۱۹ کاهش یابد و از سویی نتواند کمک‌های مالی را به جمعیتی که در قرنطینه هستند، پرداخت کند.
ظرف دو ماه گذشته، ایران به محلی برای تاخت‌وتاز ویروس کرونا بدل شده است؛ به‌طوری که اکنون حدود ۵۰ هزار مبتلا و سه هزار و ۲۰۰ قربانی در این کشور برجای مانده است. این در حالی است که برخی در ایران مدعی شده‌اند که آمار اصلی بسیار بیشتر از آمار رسمی وزارت بهداشت است. محققان دانشگاه شریف به این نتیجه رسیده‌اند که در بدترین سناریوی احتمالی و در نبود اقدامات سختگیرانه دولت برای اعمال محدودیت‌های گسترده، ممکن است هزاران ایرانی دیگر جان خود را تا اواخر ماه مه از دست بدهند. این مطلب مدعی است که در ابتدای شیوع ویروس کرونا در ایران اقدامات سریعی برای مقابله با آن صورت نگرفته است و با توجه به‌وجود اندازه‌ای از بی‌اعتمادی به اخبار رسمی، اکنون اطلاعات نادرست در بین مردم دست‌به‌دست می‌شوند. برخی از افراد نیز در ابتدا با تعطیلی مکان‌های زیارتی در شهرهایی نظیر قم و مشهد مخالفت کرده بودند. اکنون دولت ایران تلاش می‌کند تا با اجرای اقدامات سختگیرانه‌تر و اطلاع‌رسانی جدی، مبارزه خود را با سرعت شیوع کرونا وفق دهد.
در اواسط ماه مارس، رئیس بانک مرکزی ایران درخواست اخذ وام اضطراری پنج میلیارد دلاری را از محل ابزار تامین مالی فوری برای مقابله با شیوع بیماری‌های واگیردار به صندوق بین‌المللی پول ارائه کرد. محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران نیز همچنین فهرستی از اقلام ضروری پزشکی و تجهیزات موردنیاز کارکنان حوزه سلامت ایران منتشر کرد.
در ایالات‌متحده نیز بیش از ۲۰ نفر از اعضای کنگره تحت رهبری سناتور برنی سندرز، عضو برجسته ترقی‌خواهان، سناتور الیزابت وارن و چند عضو مجلس نمایندگان نامه‌ای را به امضا رساندند و در آن از ترامپ درخواست کردهاند تا تحریم‌ها علیه ایران را به حالت تعلیق درآورد تا این کشور بتواند به مبارزه علیه ویروس کرونا ادامه دهد.
جو بایدن، معاون باراک اوباما بخت نخست دموکرات‌ها برای رقابت با ترامپ نیز از دولت خواسته است تا کانال‌های بشردوستانه را برای ایران فراهم سازد و به شرکت‌ها تضمین دهد که در صورت کمک به ایران در زمینه کرونا، هدف تحریم‌های آمریکا قرار نخواهند گرفت.
رهبران سیاسی و دیپلمات‌های کشورهای دیگر نیز از دولت ترامپ خواسته‌اند تحریم‌های ایران را بردارد. عمران‌خان، نخست‌وزیر پاکستان، همسایه ایران از طریق یک پیام توییتری از ترامپ این درخواست را داشت و چند دولت اروپایی دیگر نیز خواسته‌اند تا فشارهای اقتصادی علیه ایران کاهش یابد. آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل و میشل باشله کمیسر حقوق بشر این سازمان از ایالات‌متحده خواسته‌اند تا در شرایطی که جهان با کرونا دست‌وپنجه نرم می‌کند، تحریم‌های ضدایرانی را بردارد.
گزارش‌های متعددی از رسانه‌های آمریکایی آثار مخرب تحریم‌ها بر توانایی ایران برای مقابله با کرونا را مستند کردهاند و ده‌ها رسانه دیگر از ترامپ خواسته‌اند تا راه روسای‌جمهوری پیش از خود را در تعلیق تحریم‌های ایران ادامه دهد. نیویورک‌تایمز در گزارشی تصریح کرده است که کاهش فشارهای اقتصادی علیه ایران در برهه کنونی یک اقدام عاقلانه دیپلماتیک از سوی واشنگتن خواهد بود. یک عضو سابق دولت اوباما نیز در نشریه هیل توضیح داده است که دولت ترامپ می‌تواند با برداشتن چه گام‌هایی بدون از بین رفتن اهداف کلی این تحریم‌ها، بار آنها را برای ایران کاهش دهد.
برخی از فعالان مقیم ایالات‌متحده نیز یک کمپین دیجیتال را برای اعتراض به تحریم‌های ضدایرانی با هشتگ تحریم‌های کووید را پایان دهید، به راه انداخته‌اند. ایرانی-آمریکایی‌ها نیز تصاویری را از خود در فضای مجازی منتشر کردهاند و توضیح می‌دهند که چگونه تحریم‌ها بر خانواده آنها در ایران تاثیر می‌گذارند.
ده‌ها شخصیت علمی برجسته نیز در سراسر ایالات‌متحده و کانادا نظیر نوام چامسکی، عریضه‌ای را تنظیم کردهاند و تنها گذاشتن ایرانی‌ها در چنین بحران جهانی را ناعادلانه خوانده‌اند و آن را تهدیدی برای سلامت مردم این کشور می‌دانند. بااین‌حال، دولت ترامپ کماکان هیچ نشانه‌ای از تمایل خود برای سبک کردن بار تحریم‌ها برای ایران نشان نداده است. درواقع از زمانی که شیوع کرونا در ایران آغاز شده است، ترامپ تحریم‌های جدیدی را نیز علیه این کشور اعمال کرده است.
دیدگاه دولت ترامپ مانند جنگطلبان واشنگتن است که سال‌ها است به دنبال تغییر رژیم در ایران بوده‌اند و حتی ممکن است این بحران را به‌عنوان فرصتی برای اجرای برنامه خود ببینند. آن‌طور که بن فریدمن، استاد دانشگاه جورج تاون به شورای آتلانتیک توضیح می‌دهد: «اصرار ترامپ به حفظ تحریم‌های ایران در حالی که کرونا این کشور را فراگرفته و نیز با توجه به شکست واضح تحریم‌های ایران تا به امروز، نشان می‌دهد که ظلم محصول جانبی نظام تحریمی آمریکا نیست، بلکه هدف اصلی آن است.»
اگرچه واقعیت بسیار دور از رویای سرنگونی نظام ایران رخ داده است. در عوض، چهار دهه اخیر در سیاست‌گذاری آمریکا پیرامون ایران نشان داده است که فشار و تحریم بیشتر تنها منجر به تضعیف نیروهای میانه‌روی ایران شده است و فضای مانور نیروهای تندروتر را در ساختار سیاسی ایران فراهم کرده است. ویروس کرونا هیچ مرز یا سیاستی را نمی‌شناسد. این ویروس به‌سرعت مرزها را درمی‌نوردد. کمک به ایران برای مهار کرونا تنها به سود ۸۰ میلیون ایرانی در معرض تهدید نیست، بلکه میلیون‌ها نفر از ساکنان کشورهای همسایه را نیز منتفع می‌سازد؛ کشورهایی نظیر عراق، یمن و سوریه که سال‌ها جنگ و ویرانی چیزی از سیستم سلامت برای آنها باقی نگذاشته است. برخی از همسایگان ایران این مهم را درک کردند و کشورهایی نظیر قطر، کویت و امارات به کمک ایران شتافتند. اما این تلاش‌ها کافی نیست و جامعه بین‌الملل و همین‌طور کشورهای منطقه باید در یک اقدام هماهنگ از دولت ترامپ بخواهند که تحریم‌ها را حداقل به‌طور موقت لغو کند تا ایران بتواند به منابع ضروری برای کنترل این بیماری دسترسی یابد و کشورها بتوانند بدون محدودیت به این کشور کمک کنند.
جمهوری اسلامی ایران نیز می‌تواند خود ابتکار را به دست بگیرد و با آزاد ساختن اتباع خارجی که به جرم امنیتی و جاسوسی در ایران بازداشت هستند، حسن‌نیت خود را در زمینه حقوق بشر به آمریکا و جهان اثبات کند. برخی از این زندانی‌ها البته به‌دلیل پروتکل‌های مقابله با کرونا به‌طور موقت در مرخصی هستند. ایران می‌تواند با بازگرداندن آنها نزد خانواده‌های خود در چنین شرایطی، از خطر ابتلای آنها به کرونا در زندان نیز بکاهد. درک مشترک از بحرانی جهانی توسط تهران و واشنگتن و نشان دادن حس نیت به طرف مقابل ممکن است پنجره‌ای را برای دیپلماسی بین دو کشور در آینده بگشاید.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
