از سفیر تا ظفر؛ مروری بر خودروهای تاکتیکی نیروهای مسلح
خودروهای تاکتیکی یکی از ابزارها و ادوات بسیار مهم در عرصه های نبرد و میدان های پیکار با دشمنان هستند. این خودروها به جهت لزوم بهره گیری در زمینه های ذکرشده باید از ویژگی های شاخصی برخوردار باشند.
نیروهای مسلح کشورمان در دوران رژیم ستمشاهی برای تامین نیازهای موتوری خود از خودروهای آمریکایی و در برخی اوقات هم روسی استفاده می کردند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی هم این خودروها استفاده می شد تا اینکه پس از تحریم ایران توسط آمریکا و آغاز دفاع مقدس، ایران به سمت خرید خودروهای جیپ هندی ماهیندرا و تویوتا رفت.
با پایان جنگ تحمیلی، ایده ساخت تجهیزات بومی همچون سایر زمینه‌ها در زمینه خودروهای نظامی تاکتیکی نیز در دستور کار قرارگرفت. البته این ایده تا دو دهه بعد یعنی در اواخر دهه ۸۰ رنگ و بوی اجرایی شدن به خود گرفت. حدود سال ۸۷ بود که خودرویی تاکتیکی که به خودروی جیپ شباهت زیادی داشت با نام «سفیر» رونمایی شد.
در این مقاله قصد داریم تا خودروهای تاکتیکی بومی ایرانی را بررسی کنیم.
خودروی تاکتیکی سفیر
«سفیر» خودروی نظامی تاکتیکی بومی کشورمان است که در صنایع خودرویی فتح ساخته شده و در سال ۸۷ از آن رونمایی شد. این خودرو از نظر ویژگی‌های فنی شباهت زیادی به خودروهای جیپ داشته و از نظر عملکردی همانند آن‌ها عمل می‌کند. این خودرو به در قالب خودروهای ۴ در ۴ طراحی و ساخته شده است. وزن این خودرو در حدود ۱.۵ تن برآورد شده است. قطعات خودروی سفیر کاملا در کشور تولید می‌شود و در مقایسه با خودروهای مشابه در دنیا، به علت برخورداری از موتور پرتوان، سیستم انتقال قدرت بسیار توانمند، شاسی فولادی و بدنه‌ای مستحکم، از برترین این خودروها محسوب می‌شود.
مشخصات فنی
سفیر با وزنی در حدود ۱/۶۲ تن بدون تجهیزات نصب شده و ۲/۳۵ تن با ظرفیت کامل تجهیزات نصب شده است. طول آن در حدود ۳/۷۲۶ متر، عرض ۱/۶۹ متر، ارتفاع ۱/۸۸ متر و قابلیت حمل ۱ نفر خدمه و ۵ نفر مسافر طراحی و ساخته شده است.
سلاح‌هایی مانند راکت انداز فجر، یک عراده توپ ام۴۰ و یا یک عراده پرتابگر ضد تانک طوفان قابلیت نصب بر روی این خودرو را دارند. موتور آن از همان تکنولوژی موتور نیسان زد ۲۴ بهره می‌برد که با مصرف سوخت گازوئیل در حدود ۱۰۵ اسب‌بخار قدرت تولید می‌کند. سیستم تعلیق آن Coil spring است که همان سیستم تعلیق با کمک فنر‌های بسیار قوی و با قابلیت ارتجاع بالاست. همچنین، «سفیر» با سرعت ۱۳۰ کیلومتر بر ساعت برد عملیاتی در حدود ۵۰۰ کیلومتر دارد.
سفیر؛ تاکتیکی و کاربردی در میدان‌های نبرد
این خودرو به صورت تاکتیکی طراحی شده به گونه‌ای که با اندک تغییراتی در ظاهر خودرو، امکان نصب و استفاده از انواع سلاح از جمله موشک انداز ۱۰۶ میلی متری، موشک انداز تاو، راکت انداز ۱۰۷ میلی متری، موشک انداز مالیوتکا و نارجک انداز GMG فراهم می‌شود. همچنین با نصب تجهیزات مختصری روی خودروی سفیر، این خودرو به صورت خودروی فرماندهی، آتلیه مخابراتی و آمبولانس، در میدان‌های رزم و عملیاتی قابل استفاده است.
از دیگر مزایای این خودرو می‌توان به استهلاک کم قطعات، مصرف کم سوخت، توان بالای موتور، تطبیق با شرایط مختلف جغرافیایی ایران، سیستم تعلیق عالی متناسب با ماموریت نظامی و داشتن اکسل‌های پرقدرت از ویژگی‌های این خودرو است.
مشتریان خارجی
نیروهای حزب الله لبنان، ارتش سودان، ارتش سوریه، حشد الشعبی عراق و نیروی ضربتی آفریقای مرکزی به مشتریان شماره یک خودروی سفیر تبدیل شده‌اند. نکته حائز اهمیت در مورد ارتش سودان این است که این کشور خط تولید سفیر را هم با نام KARABA VTG۰۱ در کشور خود افتتاح کرده است و زیر نظر وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران به تولید سفیر می‌پردازد.
خودروی تاکتیکی ارس
اَرَس یک خودروی تاکتیکی فرماندهی ساخت وزارت دفاع کشورمان است. این خودرو روز ۳۱ مرداد ۹۱، همزمان با روز ملی صنعت دفاعی کشور با حضور وزیر دفاع و رئیس جمهور وقت، محمود احمدی نژاد، رونمایی شد.
مشخصات فنی
ارس وزنی در حدود ۳٫۴ تن داشته و موتور گازوئیلی این خودرو قادر به تولید توانی در حدود ۱۳۳ اسب بخار است. این خودرو با دو کابین یکپارچه به عنوان خودروی حامل فرماندهان، خودرویی هجومی و پشت خاکریز است که قابلیت استفاده در تمام مناطق عملیاتی صعب العبور و شهری را دارد. ویژگی‌هایی که بیشتر واژه تاکتیکی را برای این خودرو پررنگ می‌کند قابلیت تبدیل به خودروی زرهی، ایجاد پوشش تلفیقی، گرم کن گازوئیلی و محافظ پشت سر ارتوپدیک را شامل می‌شود.
شاسی این خودرو از همان نوعی است که در تویوتا F ۴.۵ استفاده شده و موتور معروف زد ۲۴ در این خودرو وظیفه تولید نیروی محرکه آن را برعهده دارد. البته این موتور نمونه اصلاح شده‌ای از این موتور است که نسبت به طرح‌های قبلی از نظر ظاهری کاملاً متفاوت بوده و از نظر فنی برای نصب بر روی این خودرو یک موتور بروز و قابل قبول می‌باشد. شکل ظاهری این خودرو به خودروی هامر (Hummer) آمریکایی شباهت دارد.
کویران؛ نوع نظامی ارس
خودروی نظامی که کویران نام دارد یکی از مدل‌های بهینه سازی شده ارس است. این خودرو برای حضور در مناظق نظامی و جبهه‌های نبرد تجهیز شد که با توجه به امکانات قابل قبول خود برای مدیریت و استفاده به عنوان یک واحد فرماندهی متحرک عملکردی قابل قبول دارد.
سپهر؛ نوع نظامی، اما با قابلیتی ویژه
خودروی نظامی سپهر یک نمونه تاکتیکی از خودروی ارس بوده و با وزنی در حدود ۳.۵ تن، از پیشرانه‌ای مشابه دو خودروی ارس و کویران استفاده می‌کند. این خودرو قابلیت حمل ۱۰ نیروی نظامی، ۱.۵ تن بار و تجهیزات و سلاح‌ها و موشک‌های نمیه سنگین را دارد.
خودروی نظامی سپهر قابلیت بسیار مناسبی در هنگام عبور از شیب‌های تند و موقعیت‌های کوهستانی و صعب العبور داشته و از یک سیستم تعلیق پیشرفته با قابلیت تنظیم زاویه به منظور جلوگیری از واژگونی استفاده می‌کند. این خودرو سرعت مناسبی داشته و توان جابجایی بار و مهمات با سرعتی نزدیک به ۱۳۰ کیلومتر در ساعت را دارد.
خودروی تاکتیکی جبهه مقاومت
ارس، کویران و یا سپهر در صحنه‌های نبرد علیه داعش هم نقشی پررنگ ایفا کرده است به نحوی که انواع این خودرو به صورت فرماندهی و یا مجهز به سلاح‌هایی مانند موشک انداز کورنت، خمپاره انداز و راکت انداز فتح ۱ بر روی آن مشاهده می‌شود.
خودروی نینوا
خودروی «نینوا» بر اساس نیاز نیروهای مسلح، توسط متخصصان متعهد کشورمان در معاونت جهاد خودکفایی نیروی زمینی ارتش طراحی شد.
مشخصات فنی
این خودروی تاکتیکی با طول ۷ متر، عرض ۲٫۵ متر و ارتفاع ۲٫۸ متر و با قدرت موتور ۲۴۰ اسب بخار و وزنی در حدود ۸.۵ تن، دارای قابلیت‌هایی، چون تحمل ظرفیت حمل ۵ تن بار در جاده و ۲٫۵ تن بار در ۲٫۵ تن در کلیه شرایط تاکتیکی در زمین‌های ذوعارضه، عبور شیب ارضی ۳۰ درصد و عبور شیب طولی ۶۰ درصد است. این خودرو قادر است در مناطق صعب‌العبور، کوهستانی، ناهموار، دشت، بیابان، کویر و رودخانه‌های کم عمق با سهولت حرکت کند.
خودروی نینوا به گونه‌ای طراحی شده که بتواند، حتی با وجود آسیب‌های فراوان، سرنشینان خود را سالم از منطقه دور کرده و به حرکت خود ادامه دهد. این خودروی تاکتیکی در حمل مهمات، نفرات و توپ‌های پدافندی در زمین‌های ناهموار نیز قابلیت‌های بالایی دارد.
خودروی تاکتیکی ذوالجناح
ذوالجناح یک کامیون فوق سنگین ساخت نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران بوده که به منظور حمل سامانه های موشکی S-۳۰۰ و باور ۳۷۳ طراحی شده است. این خودروی نظامی وزنی در حدود ۲۱ تن دارد. البته باید توجه داشت که برای حمل‌و‌نقل سیستم‌های دفاع هوایی؛ چنین خودروی عظیم و بزرگی مورد نیاز نیست و باید کارکرد‌های دیگری را هم برای ذوالجناح در نظر گرفت.
از دیگر قابلیت‌های خودروی نظامی ذوالجناح می‌توان به عبور از رودخانه با عمق ۱.۵ متر، حمل بار به وزن ۳۰ تن و حمل محموله‌هایی با طول بیش از ۵ متر اشاره کرد. از این کشنده قدرتمند تا کنون دو دستگاه ساخته شده و در اختیار نیروهای مسلح ارتش جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است.
مشخصات فنی
ذوالجناح برای حرکت برروی سطح جاده طراحی نشده و باید این خودروی عظیم را در مناطق بیابانی و… حرکت داد. نقش آفرین اصلی در خودروی تاکتیکی و فوق سنگین ذوالجناح؛ شاسی ۱۰ اینچی آن است که امکان حمل باری با وزن ۳۰ تن را فراهم می‌کند. به همین دلیل این خودرو بیشتر برای حمل سیستم‌های دفاع موشکی مناسب است؛ اما با این وجود ذوالجناح توان حمل موشک‌های بالستیک، رادار‌ها و… را دارد.
کابین این خودروی نظامی کوچک بوده و تنها راننده و کمک راننده را حمل می‌کند. برای دسترسی به پیشرانه ذوالجناح برخلاف سایر خودروی‌های هم کلاس باید از قسمت جلوی کابین و همانند کامیون‌های معمولی عمل کرد.
براساس شنیده‌ها کامیون ذوالجناح از یک پیشرانه دیزلی توربوشارژ ایرانی با قدرت ۵۰۰ اسب‌بخار استفاده می‌کند.
ذوالجناح ۵ محور داشته و راننده توان کنترل و گردشِ دو محور جلو و محور انتهایی آن را دارد. همچنین ذوالجناح از سیستم CTIS به منظور بالابردن عملکرد فنی و تاکتیکی خود استفاده می‌کند.
خودروی تاکتیکی ظفر
کامیون ظفر یکی از خودروهای تاکتیکی ساخت صنایع دفاع کشورمان است که توسط سردار دهقان وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح رونمایی شده است. این خودروی تاکتیکی سنگین از پیشرانه‌های مشابه با «کامیون ذوالجناح» بهره می‌برد و به نظر می‌رسد تنها تفاوت آن با این خودرو عدم بهره گیری از یک محور کمتر نسبت به کامیون ذوالجناح برخوردار است.
مشخصات فنی
کامیون تاکتیکی ظفر از یک موتور دیزلی توربوشارژ با توان تولید ۴۰۰ اسب بخار مجهز است و با داشتن ۴ محور محرک، دو محور فرمان‌پذیر، شعاع عملیاتی ۸۰۰ کیلومتر و سیستم تعلیق مستقل، توانایی حمل ۲۴ تن بار، عبور از شیب‌های تند طولی و عرضی، گودال‌های عریض، آب با عمق زیاد و موانع پله‌ای را دارد.
همچنین، این خودرو مجهز به سیستم حفاظت جنگ‌های نوین، حمل انواع لانچر، موشک، رادار، راکت و پست‌های فرماندهی برای این خودرو دارد و با داشتن سیستم تعلیق مستقل و محور‌های متحرک، قادر است تا در مناطق ذوعارضه و صعب‌العبور، بسیار قوی و نرم عمل کرده، انتقال شتاب به سامانه مورد حمل را به حداقل برساند.
سردار دهقان وزیر وقت دفاع در مراسم رونمایی از این خودرو کشورمان را یکی از ۶ کشور جهان می‌داند که تکنولوژی ساخت این خودروها دست پیداکرده است. در معرفی این خودرو این نکته بسیار اهمیت دارد که با طراحی و ساخت این نوع از خودر‌های تاکتیکی، وابستگی تحرک سامانه‌های سنگین به خارج از کشور قطع و این نیاز بسیار مهم و راهبردی، با امکانات داخل کشور تأمین خواهد شد.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
